Το ζήτημα της αδήλωτης εργασίας απασχόλησε σε μεγάλο βαθμό τη συνεδρίαση της Επιτροπής Εργασίας των Βουλής των Νέων, στην οποία συμμετείχε σήμερα ο Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Γιάννης Παναγιώτου, ο οποίος δήλωσε ότι το επόμενο διάστημα προωθούνται προς ψήφιση δύο νομοσχέδια που στοχεύουν στην πάταξη της αδήλωτης, αλλά και της υπο-δηλωμένης, εργασίας.

Όπως ανέφερε ο Υπουργός Εργασίας απαντώντας σε ερωτήσεις κατά τη διάρκεια της συζήτησης το οριζόντιο ποσοστό της αδήλωτης εργασίας είναι 13%, όμως υπάρχουν τομείς όπου το ποσοστό είναι χαμηλότερο, ιδίως σε γραφειακά επαγγέλματα, ενώ σε άλλους τομείς – όπως την οικοδομική βιομηχανία – είναι πολύ ψηλότερο.

Τον προβληματισμό για το θέμα της αδήλωτης εργασίας άνοιξε αρχικά ο επικεφαλής της Επιτροπής Εργασίας της Βουλής των Νέων, Ανδρέας Δημητρίου, ο οποίος επεσήμανε τις μακροχρόνιες προεκτάσεις που μπορεί να έχει το φαινόμενο της αδήλωτης εργασίας στην επαγγελματική αποκατάσταση, στην ασφάλεια στην εργασία, καθώς και στις προοπτικές συνταξιοδότησης των νεοεισερχόμενων στην εργασία.

Ο κ. Δημητρίου ανέφερε ότι η νεολαία μπορεί να συμβάλει στην αντιμετώπιση των προβλημάτων που διαπιστώνονται και να δώσει νέα πνοή στις ιδέες που ήδη συζητιούνται στη Βουλή, ενώ εξέφρασε την προσδοκία να υπάρξει μία εποικοδομητική συζήτηση με τη συμμετοχή και να προκύψουν πρακτικές προτάσεις για την αντιμετώπιση του προβλήματος.

Ο κ. Παναγιώτου ανέφερε ότι η συμμετοχή του στις συνεδριάσεις της αρμόδιας Επιτροπής της Βουλής των Νέων δεν έχει εθιμοτυπικό χαρακτήρα, αναφέροντας ότι η συζήτηση που διεξήχθη πέρσι, γύρω από το θέμα της πρακτικής άσκησης, συνέβαλε σημαντικά στην ετοιμασία του σχετικού νομοσχεδίου που θα προωθηθεί προς ψήφιση.

Αναφορικά με το θέμα της αδήλωτης εργασίας, ο Υπουργός υπογράμμισε κατά την τοποθέτησή του στη συνεδρίαση της Επιτροπής ότι θα πρέπει τα προβλήματα να αξιολογούνται στην πραγματική τους έκταση, για να αντιμετωπίζονται κατάλληλα, επισημαίνοντας τις μεγάλες διαστάσεις που λαμβάνει η αδήλωτη εργασία μέσα στις δεκαετίες.

Ενδεικτικά, ανέφερε ότι οι ανασφάλιστοι εργαζόμενοι δεν απολαμβάνουν πλεονεκτήματα κοινωνικής ασφάλισης, τα δικαιώματα σε άδεια μητρότητας ή πατρότητας και τα επιδόματα που συνεπάγονται, ενώ ως αποκορύφωμα του προβλήματος υπέδειξε το γεγονός ότι στην ηλικία της συνταξιοδότησης οι εργαζόμενοι αυτοί δεν έχουν συγκεντρώσει τις απαραίτητες μονάδες, ώστε να δικαιούνται καταβολή σύνταξης σε ένα αξιοπρεπές επίπεδο.

Ο κ. Παναγιώτου επεσήμανε ότι το καθολικό και υποχρεωτικό σύστημα κοινωνικής ασφάλισης ήταν ένα από τα πρώτα μεγάλα επιτεύγματα της Κυπριακής Δημοκρατίας, διευκρινίζοντας όμως ότι η υποχρεωτικότητα δυστυχώς δεν είναι δικλείδα ασφαλείας. Στο πλαίσιο αυτό, είπε, «χρειάζεται να καταφέρουμε να αναπτύξουμε ασφαλιστική κουλτούρα που να καθιστά σαφές σε όλους μας ότι η επένδυση μέσω ασφαλιστικών εισφορών είναι μια επένδυση σωστή και ορθολογική».

Εξήγησε ότι πρέπει να γίνει αντιληπτό πως, πέρα από την ανταπόδοση στο μέλλον και την ασφάλεια που εξασφαλίζει στο παρόν για τον εργαζόμενο, η κοινωνική ασφάλιση έχει και την ένοια της δια-γενεακής αλληλεγγύης, συμβάλλοντας σε μία συνεκτική και ανθεκτική κοινωνία μπροστά στις κρίσεις, όπως είπε ο Υπουργός, καθώς μέσω αυτής μπορούν οι συνταξιούχοι να λαμβάνουν τις συντάξεις τους, χάριν στις εισφορές όλων των εργαζομένων, αλλά και οι άνεργοι να λαμβάνουν στήριξη για το διάστημα που αναζητούν εργασία.

Η τεχνολογία στην υπηρεσία των στόχων που θέτει το Υπουργείο

Ο κ. Παναγιώτου σημείωσε ότι η τεχνολογική αναβάθμιση των υπηρεσιών του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, έχει κεντρικό ρόλο στην επίτευξη των στόχων που αφορούν στην πάταξη της αδήλωτης εργασίας, προκειμένου να μπορεί να παρακολουθείται αποτελεσματικά το φαινόμενο, χωρίς να χρειάζεται να προσληφθούν ακόμα εκατοντάδες επιθεωρητές, όπως είπε.

Ο Υπουργός ανακοίνωσε στα μέλη της Επιτροπής ότι, μετά από διάλογο με τους κοινωνικούς εταίρους, τίθεται σύντομα προς ψήφιση από την Ολομέλεια της Βουλής των Αντιπροσώπων νομοσχέδιο για υποχρέωση εργοδοτών να καταγράφουν τους όρους εργασίας των υπαλλήλων, οι οποίοι θα πρέπει και να επίκαιροποιούνται σύμφωνα με αλλαγές που μπορεί να προκύψουν κατά το διάστημα της απασχόλησής τους. Έτσι, εξήγησε ο κ. Παναγιώτου, θα εντοπίζεται και η αδήλωτη, αλλά και η υπο-δηλωμένη εργασία. Μέσω της μηχανογράφησης αυτή, πρόσθεσε, «θα γίνεται καλύτερος έλεγχος και παρακολούθηση της αγοράς, ώστε όσα συμφωνούνται και όσα προνοούνται από τη νομοθεσία να εφαρμόζονται».

Ο κ. Παναγιώτου αναφέρθηκε και σε δεύτερο νομοσχέδιο, το οποίο θα πάρει τον δρόμο του για ψήφιση από την Ολομέλεια της Βουλής μέσα στις επόμενες εβδομάδες, το οποίο προβλέπει αύξηση των ποινών για όσους εργοδότες προσφέρουν αδήλωτη εργασία. Είπε ότι στόχος του νομοσχεδίου είναι να λειτουργούν οι ποινές αποτρεπτικά, με το κόστος της ποινής να έρχεται σε αντιδιαστολή με το όφελος που μπορεί να έχει ο εργοδότης από την αδήλωτη εργασία.

Αναφέρθηκε, ακόμα, στον στόχο που έχει τεθεί ώστε το 2025 να γίνει δυνατή η κατάθεση των νομοσχεδίων για τη συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση. Σημείωσε ότι είναι «ένας φιλόδοξος στόχος, ο οποίος όμως μπορεί να επιτευχθεί με τεχνοκρατική εξειδίκευση και συνεργασία των κοινωνικών εταίρων».

Στο 13% η αδήλωτη εργασία οριζόντια, ψηλά στην οικοδομική βιομηχανία

Απαντώντας σε ερώτηση μέλους της Επιτροπής για την έκταση του προβλήματος της αδήλωτης εργασίας, ο κ. Παναγιώτου ανέφερε ότι το οριζόντιο ποσοστό είναι 13%, υπογράμμισε όμως υπάρχουν τομείς όπου το ποσοστό είναι χαμηλότερο, ιδίως σε γραφειακά επαγγέλματα, ενώ σε άλλους τομείς – όπως την οικοδομική βιομηχανία – είναι πολύ ψηλότερο.

Συγκεκριμένα, είπε ότι στην οικοδομική βιομηχανία η αδήλωτη εργασία ξεπερνά το 20% μεταξύ των εργαζομένων που μπορούν να εντοπιστούν. Διευκρίνισε, όμως, ότι υπάρχει το φαινόμενο της μαζικής αποχώρησης εργαζομένων κατά τις επιθεωρήσεις σε χώρους της οικονομία βιομηχανίας, και διευκρίνισε ότι το ποσοστό εκεί μπορεί να προσεγγίζει και το 40%.

Εξήγησε ότι εξετάζονται διάφοροι τρόπο για υπολογισμό και παρακολούθηση των εργάσιμων ωρών και εργατικών χεριών σε τέτοιους χώρους και σημείωσε ότι μπορούν να αξιοποιηθούν και εργαλεία και καλές πρακτικές από άλλες χώρες.

Απαραίτητη προϋπόθεση, σημείωσε, είναι να συμφωνούν οι εμπλεκόμενοι φορείς για την ανάγκη πρακτικής αντιμετώπισης του προβλήματος και είπε ότι το ευχάριστο είναι πως όλοι οι εμπλεκόμενοι συμφωνούμε ότι πρόκειται για πρόβλημα, ακόμα κι αν υπάρχουν διαφωνίες για τους μηχανισμούς αντιμετώπισής του, στην ένταση ή την στόχευση τους.

Σημαντική την ενίσχυση επάρκειας μισθών και συντάξεων, είπε ο Υπουργός

Ιδιαίτερη αναφορά έκανε ο Υπουργός Εργασίας ενώπιον των μελών της Επιτροπής και στην ανάγκη για ενίσχυση μισθών και συντάξεων, επισημαίνοντας ότι το αυξημένο κόστος ζωής είναι κάτι που απασχολεί όλο και περισσότερο κόσμο. Σημείωσε ότι οι μισθοί χρειάζεται να έχουν περισσότερη επάρκεια από όση έχουν σήμερα, και εξήγησε ότι όταν η οικονομία μεγαλώνει πρέπει το μέρισμα της οικονομικής ανάπτυξης να κατανέμεται δίκαια.

Υπογράμμισε, επίσης, ότι το σημαντικότερο κεφάλαιο στην χώρα και στην ΕΕ, ακόμα και στην ελεύθερη οικονομία, είναι το ανθρώπινο κεφάλαιο, καθώς αυτό διασφαλίζει ότι οι υπηρεσίες και τα αγαθά είναι διεθνώς ανταγωνιστικά, όπως είπε. Γι’ αυτό, πρόσθεσε, «χρειαζόμαστε καλύτερους μισθούς στο πλαίσιο των δυνατοτήτων της οικονομίας και των επιχειρήσεων».

Πέρα από τις αυξήσεις μισθών που έχουν συμφωνηθεί, πέρα από τις αποφάσεις για το μέλλον της ΑΤΑ και για το ύψος κατώτατου μισθού, συνέχισε ο κ. Παναγιώτου, θα πρέπει οι μισθοί να καταστούν πιο επαρκείς, εφόσον ο στόχος είναι η οικονομία να συνεχίσει να αναπτύσσεται και να μεγαλώνει.

Σε ερώτηση μέλους της Επιτροπής για τις επιφυλάξεις που εκφράζονται για την οριζόντια εφαρμογή της ΑΤΑ, ο Υπουργός απάντησε ότι στόχος της κυβέρνησης δεν είναι η οριζόντια εφαρμογή της ΑΤΑ, αλλά ο εκσυγχρονισμός του μηχανισμού αυτού, ώστε να συνεχίσει να υποστηρίζει τους εργαζόμενους.

Επιδίωξη της κυβέρνησης, όπως είπε, είναι να μη λειτουργεί με λάθος τρόπο ο μηχανισμός, ώστε να μη χρησιμοποιούν τις όποιες παθογένειες ως επιχείρημα εναντίον της ΑΤΑ, όσοι διαφωνούν με την αναπροσαρμογή των μισθών. Εξέφρασε, επίσης, την άποψη ότι οι πολιτειακοί αξιωματούχοι, δεν θα πρέπει να λαμβάνουν ΑΤΑ.

Κλείνοντας, ο Υπουργός υπογράμμισε ξανά πόσο σημαντικός είναι ο μηχανισμός της ΑΤΑ, για να προστατεύονται οι εργαζόμενοι από το αυξανόμενο κόστος ζωής και υπενθύμισε ότι ο Ιούνιος του 2025 αποτελεί ορόσημο για την ολοκλήρωση του διαλόγου για το θέμα αυτό, σημειώνοντας ότι θα ήθελε να αποφύγει τοποθετήσεις που προκαταλαμβάνουν τον διάλογο ή τον δυσκολεύουν.