Καθημερινά οι άνθρωποι παλεύουν να ισορροπήσουν ανάμεσα στο συναίσθημα και στη λογική. Μικροί συμβιβασμοί, ώστε να ικανοποιήσουμε τόσο την καρδιά, όσο και το μυαλό. Ως αποτέλεσμα «συμβιβασμού», οι αποφάσεις που παίρνουμε δεν είναι πάντα οι καλύτερες.

Μία συχνή εσωτερική «διαμάχη» αφορά τον τρόπο που θα επενδύσουμε ένα κεφάλαιο. Σε τελική ανάλυση, επένδυση δεν είναι τίποτα περισσότερο από την αντικατάσταση της σημερινής κατανάλωσης για μια αυξημένη οικονομική ισχύ μελλοντικά. Για παράδειγμα, κάποιος αμφιταλαντεύεται ανάμεσα στην αγορά μιας καινούργιας πολυθρόνας και στην επένδυση των χρημάτων στο συνταξιοδοτικό επενδυτικό του πλάνο. Λίγο πολύ όλοι μας έχουμε βρεθεί σε αυτή τη θέση όπου αμφισβητούσαμε το νόημα μίας αγοράς από την οικονομική της σκοπιά.

Κατά την παραδοσιακή χρηματοοικονομική θεωρία, ο ορθολογικός επενδυτής θα προτιμούσε την επένδυση παρά την αγορά της πολυθρόνας. Άλλωστε, η μοναδική αποστολή του ορθολογικού επενδυτή είναι η μεγιστοποίηση του πλούτου του.

Ωστόσο, η παραδοσιακή χρηματοοικονομική θεωρία αποτυγχάνει να προσμετρήσει το γεγονός ότι οι άνθρωποι δεν είναι άψυχα ρομπότ χωρίς συναισθήματα, που νοιάζονται αποκλειστικά για τον εαυτό τους. Για παράδειγμα, οι άνθρωποι αφιερώνουν χρόνο και χρήμα σε αγαθοεργίες, είναι ευαίσθητοι για κοινωνικά, περιβαλλοντικά, οικονομικά θέματα και είναι διατεθειμένοι να κερδίσουν λιγότερα παρά να καταπατήσουν την ηθική και τα πιστεύω τους.

Οι ελλείψεις της παραδοσιακής χρηματοοικονομικής θεωρίας οδήγησαν σε διάφορες μελέτες και θεωρίες, οι οποίες κατέληξαν στη λεγόμενη «Συμπεριφορική Χρηματοοικονομική». Μερικά αξιόλογα συμπεράσματα από αυτές τις θεωρίες/μελέτες είναι:

• Οι ζημιές έχουν περισσότερη βαρύτητα από τα κέρδη: Το συναισθηματικό αντίκτυπο από την απώλεια ενός χρηματικού ποσού είναι μεγαλύτερο από το αντίκτυπο του κέρδους του ίδιου ποσού
• Το ικανοποιητικό είναι αρκετό: Οι άνθρωποι τείνουν να καταλήγουν σε ικανοποιητικές χρηματοοικονομικές αποφάσεις παρά σε βέλτιστες. Αυτό οφείλεται κυρίως στο συμβιβασμό μεταξύ κόστους και χρόνου
• Η διατύπωση: Οι χρηματοοικονομικές αποφάσεις μπορούν να επηρεαστούν από τη διατύπωση μιας πληροφορίας. Για παράδειγμα, ας υποθέσουμε ότι μια επένδυση έχει 80% πιθανότητα να επιφέρει 8% κέρδος και 20% πιθανότητα να επιφέρει 2% ζημιά την πρώτη χρονιά. Οι ακόλουθες προτάσεις περιγράφουν το ίδιο γεγονός:
  • Αυτή η επένδυση έχει 80% πιθανότητα να έχει κέρδος 8%. Κατά μέσο όρο η επένδυση αναμένεται να επιστρέψει 6% κατά το πρώτο έτος
  • Αυτή η επένδυση έχει 20% πιθανότητα να έχει ζημιά 2%. Κατά μέσο όρο η επένδυση αναμένεται να επιστρέψει 6% κατά το πρώτο έτος

Οι πιο πάνω προτάσεις είναι το ίδιο ελκυστικές, ή μήπως η πρώτη πρόταση σας παρότρυνε να επενδύσετε και η δεύτερη σας αποθάρρυνε;

Εάν το να επενδύσετε σας προκαλεί άγχος και νευρικότητα είναι απόλυτα φυσιολογικό και μπορεί κατά πάσα πιθανότητα να οφείλεται σε συγκεκριμένες συμπεριφορές που έχουν οι άνθρωποι και οι οποίες αποκαλούνται «συμπεριφορικά σφάλματα».

Τα συμπεριφορικά σφάλματα βρίσκονται στο επίκεντρο της Συμπεριφορικής Χρηματοοικονομικής των ανθρώπων και είναι η ειδοποιός διαφορά ανάμεσα στους επενδυτές στην πραγματικότητα και στους ορθολογικούς επενδυτές που περιγράφει η παραδοσιακή χρηματοοικονομική θεωρία.

Έχετε ποτέ συναντήσει κάποιον ο οποίος αποδίδει τις επιτυχίες στον εαυτό του και τις αποτυχίες σε άλλους παράγοντες; Αυτό είναι ένα παράδειγμα συμπεριφορικού σφάλματος, γνωστό ως σφάλμα προσωπικής επιτυχίας.

Η μελέτη της Συμπεριφορικής Χρηματοοικονομικής των ανθρώπων βοηθά τους συμβούλους να κατανοήσουν και να ανταποκριθούν καλύτερα στις ανάγκες και στις αντιδράσεις των πελατών τους. Στην Ελληνική Τράπεζα κατανοούμε ότι αυτά τα συμπεριφορικά σφάλματα μπορούν να αποτελέσουν τροχοπέδη στην επίτευξη των οικονομικών σας στόχων. Είτε στοχεύετε στη δημιουργία κεφαλαίων για μια άνετη συνταξιοδότηση, είτε θέλετε μέσω των επενδύσεων σας να συμβάλετε σε ένα καλύτερο αύριο για εσάς και τον κόσμο, μπορούμε σε συνεργασία με τους στρατηγικούς εταίρους μας, την Allianz Global Investors, να σας βοηθήσουμε να ξεπεράσετε τόσο τις επενδυτικές πολυπλοκότητες, όσο και τα δικά σας συμπεριφορικά σφάλματα που ενδεχομένως να επηρεάζουν τις επενδυτικές σας επιλογές.

Μάνος Παναγιώτου

Σύμβουλος, Wealth & Investment Services, Ελληνική Τράπεζα