Πεποίθησή μας είναι πως η Κυπριακή Δημοκρατία, υπό την ιδιότητά της ως κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και ως ισότιμος εταίρος στις τριμερείς και πολυμερείς συνεργασίες στην Ανατολική Μεσόγειο, μπορεί να αποτελέσει τον αξιόπιστο ενεργειακό βραχίονα της Ένωσης στην περιοχή, συμβάλλοντας ουσιαστικά στις κοινές προσπάθειες για ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας, δήλωσε την Πέμπτη ο Υπουργός Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας Γιώργος Παπαναστασίου, κατά τη διάρκεια συζήτησης για την ενεργειακή ασφάλεια και διαφοροποίηση στο πλαίσιο του ετήσιου συνεδρίου του περιοδικού Economist που πραγματοποιείται στη Λευκωσία.

Στην εισαγωγική του τοποθέτηση, ο κ. Παπαναστασίου είπε ότι έμπρακτα πλέον οι χώρες της περιοχής, όπως και όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αναζητούν σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο ενεργειακές διεξόδους ώστε να διασφαλιστεί ο απρόσκοπτος ενεργειακός εφοδιασμός, λαμβάνοντας υπόψη τόσο την αναγκαιότητα για μείωση των τιμών των ενεργειακών προϊόντων με σκοπό τη θωράκιση της ανταγωνιστικότητας των εθνικών οικονομιών όσο και τα σημαντικά μέτρα που απαιτείται να ληφθούν για άμβλυνση της κλιματικής αλλαγής.

Προσέθεσε πως στις συναντήσεις και τις συζητήσεις με τις γειτονικές χώρες, είναι κοινή διαπίστωση πως αν υπάρξουν οι απαραίτητες συνέργειες μεταξύ κρατών και εταιρειών, αλλά και η έμπρακτη στήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης για επίσπευση της αξιοποίησης του ενεργειακού πλούτου στην Ανατολική Μεσόγειο, η περιοχή δύναται να παρέχει έναν εναλλακτικό ενεργειακό διάδρομο προς την Ευρώπη, ο οποίος θα αποτελείται από ποικίλες πηγές και διαδρομές.

«Πεποίθησή μας είναι πως η Κυπριακή Δημοκρατία, υπό την ιδιότητά της ως κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και ως ισότιμος εταίρος στις τριμερείς και πολυμερείς συνεργασίες στην Ανατολική Μεσόγειο, μπορεί να αποτελέσει τον αξιόπιστο ενεργειακό βραχίονα της Ένωσης στην περιοχή, συμβάλλοντας ουσιαστικά στις κοινές προσπάθειες για ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας», τόνισε σχετικά, προσθέτοντας πως βασική προϋπόθεση για τα παραπάνω είναι η αξιοποίηση με τον βέλτιστο τρόπο των ανακαλύψεων φυσικού αερίου στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κύπρου, του Ισραήλ και της Αιγύπτου και μελλοντικά και άλλων χωρών, αποσκοπώντας μεταξύ άλλων σε δημιουργία του ενεργειακού διαδρόμου της Ανατολικής Μεσογείου προς την Ευρώπη.

Συμπλήρωσε πως αρχικά ο εν λόγω διάδρομος μπορεί να επιτευχθεί με τη μεταφορά φυσικού αερίου είτε μέσω αγωγών είτε μέσω πλοίων ως υγροποιημένου φυσικού αερίου, ενώ σε πιο μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο ορίζοντα, πιθανόν να μεταφέρεται παράλληλα υδρογόνο που θα παράγεται στην Ανατολική Μεσόγειο, καθώς και πράσινη ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές, η οποία θα εξάγεται στην Ευρώπη μέσω ηλεκτρικών διασυνδέσεων, όπως είναι η διασύνδεση της Κύπρου με τα ηλεκτρικά δίκτυα της Ευρώπης.

Ανέφερε επίσης ότι το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ, που είναι ευρωπαϊκό έργο κοινού ενδιαφέροντος, βρίσκεται σήμερα στο στάδιο της κατασκευής του καλωδίου και της έρευνας βυθού, η οποία, όπως είπε, διεξάγεται ταυτόχρονα στα χωρικά ύδατα της Κύπρου και της Ελλάδας.

Τόνισε ακόμη ότι οι κυβερνήσεις Κύπρου και Ελλάδας, μαζί με τον φορέα υλοποίησης του έργου, πέτυχαν τους τελευταίους μήνες μέσω εντατικών διαβουλεύσεων, να διασφαλίσουν τη βιωσιμότητα του έργου κατά την περίοδο της κατασκευής του που θα διαρκέσει 5 χρόνια.

«Προς αυτή την κατεύθυνση η Κυπριακή Δημοκρατία αποφάσισε την οικονομική ενίσχυση του έργου με 25 εκατομμύρια ευρώ τον χρόνο για 5 χρόνια και οροφή τα 125 εκατομμύρια ευρώ. Κύριο μέλημά μας ήταν να μην επιβαρυνθούν οι Κύπριοι καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας κατά την περίοδο κατασκευής, ενώ διατηρείται παράλληλα η ελκυστικότητα του έργου σε εν δυνάμει επενδυτές».

Προσέθεσε ότι στο παρόν στάδιο τόσο η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων όσο και οι σύμβουλοι της κυβέρνησης μελετούν όλα τα σχετικά στοιχεία και θα παραδώσουν σύντομα τις απόψεις τους για λήψη απόφασης σε σχέση με τη συμμετοχή της Κύπρου στο μετοχικό κεφάλαιο της εταιρείας που θα έχει την ιδιοκτησία του έργου.

«Η Κύπρος έχει συγκεκριμένη πρόταση, η οποία δημιουργεί τις προοπτικές για ανάπτυξη του ενεργειακού διαδρόμου της Ανατολικής Μεσογείου και ταυτόχρονα για μετατροπή της χώρας σε ενεργειακό κόμβο στην Ανατολική Μεσόγειο».

Προσέθεσε ότι προς αυτή την κατεύθυνση, παράλληλα με τη διαδικασία που τρέχει η ΔΕΦΑ για εισαγωγή υγροποιημένου φυσικού αερίου, το οποίο θα επαναεριοποιείται στο υπό κατασκευή τερματικό της ΕΤΥΦΑ για χρήση στην ηλεκτροπαραγωγή τίθεται προς μελέτη από ενδιαφερόμενες εταιρείες και την εναλλακτική επιλογή της εισαγωγής στην Κύπρο φυσικού αερίου σε αέρια μορφή μέσω αγωγού.

«Αν ευοδωθούν οι σχεδιασμοί μας, η χώρα μας θα μπορεί να εξασφαλίσει αέριο από την Ανατολική Μεσόγειο για χρήση στην ηλεκτροπαραγωγή, αλλά και για υγροποίηση για εξαγωγή στην Ευρώπη και άλλες αγορές. Παράλληλα, βέβαια, εντατικοποιούμε τις διεργασίες για αξιοποίηση των κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κυπριακής Δημοκρατίας», συνέχισε ο κ. Παπαναστασίου, προσθέτοντας ότι μεταξύ άλλων εξελίξεις που προωθούνται αφορούν στην οριστικοποίηση εντός του ερχόμενου Ιανουαρίου του σχεδίου ανάπτυξης και παραγωγής του κοιτάσματος «Αφροδίτη» και την έναρξη από την αδειούχο κοινοπραξία των αναλυτικών τεχνικών σχεδιασμών πριν από το τέλος του 2025.

Αναφέρθηκε επίσης στην ετοιμασία και κατάθεση από την κοινοπραξία των ENI και Total Energies στις αρχές του 2025 ενός σχεδίου ανάπτυξης και παραγωγής που θα επισπεύδει την ανάπτυξη της ανακάλυψης φυσικού αερίου «Κρόνος», προσθέτοντας ότι η κοινοπραξία έθεσε ως στόχο της τη λήψη τελικής επενδυτικής απόφασης πριν το τέλος του 2025 και την παραγωγή φυσικού αερίου εντός του 2027.

Είπε ακόμη ότι εντός του 2025, η κοινοπραξία των Exxon Mobil και Qatar Energy θα πραγματοποιήσουν δυο ερευνητικές γεωτρήσεις στα τεμάχια 5 και 10, ενώ βρίσκονται παράλληλα και σε διαδικασία επεξεργασίας των επιλογών για ανάπτυξη της ανακάλυψης φυσικού αερίου «Γλαύκος».

«Όσον αφορά στα θέματα του τομέα της ενέργειας δεν είναι καθόλου υπερβολή να πούμε ότι η περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, όπως και ολόκληρη η Ευρώπη, βρίσκεται σήμερα σε ένα πολύ κρίσιμο σταυροδρόμι. Κύρια έγνοια των χωρών μας είναι από τη μια η διασφάλιση του ενεργειακού μας εφοδιασμού, φυσικά με το χαμηλότερο κόστος, και από την άλλη η επίσπευση της Πράσινής μας Μετάβασης. Ως εκ τούτου, οι συνεργασίες που διαμορφώνονται, οι συνέργειες που αναπτύσσονται και οι αποφάσεις που λαμβάνονται σήμερα είναι βέβαιο ότι θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό τη μελλοντική κοινή μας πορεία».

Από την πλευρά του, ο αντιπρόεδρος της ExxonMobil για τις παγκόσμιες έρευνες, John Ardill, δήλωσε ότι δεν τίθεται ζήτημα ως προς την αυξανόμενη ανάγκη για ενέργεια, αλλά για το από πού θα προέλθει αυτή η ενέργεια και τι ποσοστό θα προέρχεται από πετρέλαιο και φυσικό αέριο ή από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, με συμπέρασμα να αποτελεί ότι θα χρειαστούν όλες οι μορφές.

Αναφορικά με τη σημασία του φυσικού αερίου, είπε ότι παρέχει την ευκαιρία να αντικαταστήσει μορφές ενέργειας με υψηλότερες εκπομπές, όπως ο άνθρακας, η βιομάζα, ακόμα και ο λιγνίτης σε ορισμένες περιπτώσεις, και να μειώσει τις εκπομπές σήμερα με την τεχνολογία που υπάρχει σήμερα, λειτουργώντας ως μεταβατικό καύσιμο, προσθέτοντας ότι μακροπρόθεσμα, το φυσικό αέριο μπορεί να μετατραπεί σε υδρογόνο και σε συνδυασμό με τη δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα, να βοηθήσει στη διαδικασία απανθρακοποίησης.

Αναφερόμενος τις ανακαλύψεις φυσικού αερίου στο Ισραήλ, την Αίγυπτο, αλλά και στην Κύπρο με τα κοιτάσματα «Αφροδίτη», «Κρόνο» και «Γλαύκο», είπε ότι η πρόκληση τώρα αφορά στην ανάπτυξη αυτών των ανακαλύψεων.

Πρόσθεσε ότι η ExxonMobil συνέλεξε τα τελευταία δύο χρόνια λεπτομερή τρισδιάστατα σεισμικά δεδομένα που της επέτρεψαν να δει κάτω από την επιφάνεια στην Ανατολική Μεσόγειο.

«Μπορώ να επιβεβαιώσω ότι είχαμε επιτυχία με αυτά τα σεισμικά δεδομένα. Έχουμε εντοπίσει αρκετές μεγάλες προοπτικές και το επόμενο στάδιο είναι να φέρουμε ένα γεωτρύπανο για πραγματοποίηση δοκιμών. Αυτό το γεωτρύπανο βρίσκεται καθ’ οδόν από τη Δυτική Αφρική αυτή τη στιγμή που μιλάμε. Θα φθάσει στην Αίγυπτο στα μέσα Δεκεμβρίου, θα επιχειρήσει εκεί για ένα μήνα, και στη συνέχεια θα έρθει στην Κύπρο και θα επιχειρήσουμε την πρώτη γεώτρηση στα μέσα Ιανουαρίου. Έτσι, όταν συναντηθούμε το επόμενο έτος, θα είμαι εδώ για να μιλήσω για τα αποτελέσματα των γεωτρήσεων και ελπίζω για τις ανακαλύψεις φυσικού αερίου και αυτό θα οδηγήσει στη συνέχεια σε μια συζήτηση γύρω από το πώς θα αναπτύξουμε αυτό το φυσικό αέριο», σημείωσε σχετικά.

Ο πρώην αναπληρωτής βοηθός Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ για Ευρωπαϊκές και Ευρασιατικές Υποθέσεις, πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στο Αζερμπαϊτζάν και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Overgas, Matthew Bryza, δήλωσε ότι υπάρχει ένα άνοιγμα για την Κύπρο ως πιθανή πηγή παράδοσης φυσικού αερίου και ιδανικά ως διέξοδος προς την ΕΕ, σημειώνοντας ωστόσο ότι η Κύπρος δεν έχει ακόμη ανακαλύψει αρκετό φυσικό αέριο για να μπορεί να το εξάγει.

Σχετικά με τον υποθαλάσσιο αγωγό και το καλώδιο ηλεκτρικής ενέργειας από το Ισραήλ προς την Κύπρο, την Κρήτη και στη συνέχεια προς την ηπειρωτική Ελλάδα, είπε ότι φαίνεται να είναι «ένα εξαιρετικά δύσκολο έργο όσον αφορά τα οικονομικά, αν δεν λάβει μεγάλες επιδοτήσεις», ενώ έθεσε το ερώτημα αν θα μπορούσε να υπάρξει τρόπος εξαγωγής φυσικού αερίου όταν αλλάξει η πολιτική στην Τουρκία.

«Διαισθάνομαι τώρα μια αλλαγή στον τρόπο σκέψης (στην Τουρκία) όχι μόνο επειδή επιστρέφει ο Πρόεδρος Τραμπ. Τις τελευταίες δύο εβδομάδες έχουν υπάρξει μηνύματα από την Άγκυρα σχετικά με ενδεχόμενη νέα προσπάθεια για κάποιου είδους διαπραγμάτευση. Η επίσημη τουρκική πολιτική ήταν αυτή των Τουρκοκυπρίων, που είναι η λύση δύο κρατών, αλλά ίσως αυτή η στάση να “μαλακώσει” λίγο τώρα, θα πρέπει να το δούμε», σημείωσε σχετικά,

Είπε επίσης ότι έχει λάβει μηνύματα τον τελευταίο καιρό σε υψηλό επίπεδο ότι ενδεχομένως η Τουρκία να ήθελε να θέσει την ιδέα ενός καλωδίου ηλεκτρικής ενέργειας από την Τουρκία στο βόρειο τμήμα της Κύπρου και στη συνέχεια να συνδεθεί με το νότιο. «Νομίζω ότι η ενέργεια μετατοπίζεται λίγο, αλλά πολλά εξαρτώνται από το τι θα συμβεί στο Ισραήλ», κατέληξε.

Στην παρέμβασή της, η Janet Shalom, επικεφαλής της Διεύθυνσης Διεθνών Σχέσεων και Εξωτερικής Πολιτικής του Υπουργείου Ενέργειας και Υποδομών του Ισραήλ, επικεντρώθηκε στο ρόλο που διαδραματίζει το φυσικό αέριο στην ενεργειακή μετάβαση, σημειώνοντας ότι το φυσικό αέριο χρησιμεύει ως το θεμέλιο που επιτρέπει την ασφαλή, αποτελεσματική και μελετημένη μετάβαση σε καθαρή και ανανεώσιμη ενέργεια.

Πρόσθεσε ότι το φυσικό αέριο έχει αποδείξει πώς μπορεί να επιτευχθεί η συνδεσιμότητα, τόσο εντός όσο και εκτός της περιοχής, και έχει διευκολύνει τη δημιουργία κρίσιμων υποδομών και οργανισμών, όπως το Φόρουμ Φυσικού Αερίου Ανατολικής Μεσογείου, «μία από τις σημαντικότερες ενεργειακές πλατφόρμες στην περιοχή μας», όπως σημείωσε, προσθέτοντας ότι οι υποδομές φυσικού αερίου θα μπορούσαν να αποτελέσουν τη βάση για νέες τεχνολογίες, όπως το υδρογόνο.

«Η εμπειρία δείχνει ότι η ενέργεια χρησιμεύει ως ένα μοναδικό πεδίο, που επιτρέπει τη συνεργασία και τη συνεννόηση αποτελώντας μια φυσική και μια μεταφορική γέφυρα μεταξύ των χωρών», κατέληξε.

Κληθείς να σχολιάσει κατά πόσον πράγματι υπάρχουν σημάδια αλλαγής όσον αφορά τη στάση της Τουρκίας, ο κ. Παπαναστασίου είπε ότι η ΚΔ ως ανεξάρτητη χώρα είναι έτοιμη να κάνει κάθε συζήτηση που έχει νόημα για την καλύτερη δυνατή αξιοποίηση των ενεργειακών πόρων.

«Αν η Τουρκία θέλει να είναι μέρος αυτής της ομάδας, είναι πολύ ευπρόσδεκτη, αλλά πρέπει να σέβεται τις υπόλοιπες χώρες και να σέβεται το διεθνές δίκαιο», τόνισε, σημειώνοντας ότι η ενέργεια δεν είναι μόνο υλικοτεχνικό και γεωγραφικό θέμα, αλλά πρέπει να έχει νόημα και στο πεδίο της γεωπολιτικής. «Ο σεβασμός των άλλων χωρών στην περιοχή είναι πολύ σημαντικός, είναι θέμα εμπιστοσύνης», τόνισε.

Ερωτηθείς για τα σχέδια της Κυβέρνησης σε περίπτωση που η κοινοπραξία δεν προχωρήσει με την ανάπτυξη του κοιτάσματος «Αφροδίτη», ο Υπουργός Ενέργειας είπε ότι η ΚΔ είχε μια πολύ παραγωγική συζήτηση με τον διαχειριστή του κοιτάσματος, ο οποίος, όπως είπε, έχει παράσχει ένα μη ολοκληρωμένο σχέδιο, αλλά οδεύει προς ολοκλήρωση μέχρι τα μέσα Ιανουαρίου.

«Δεδομένης της νέας διάθεσης που προέρχεται όχι μόνο από την πλευρά του διαχειριστή αλλά και από τους άλλους ιδιοκτήτες των ανακαλύψεων, πιστεύουμε ότι θα καταλήξουμε σε κάτι που θα είναι πιο πειστικό και θα έχει και προορισμό, δηλαδή να έχουμε κυπριακό φυσικό αέριο από την “Αφροδίτη” στην αγορά», σημείωσε σχετικά.

Ερωτηθείς σχετικά με τα σχέδια της Exxon για το κοίτασμα «Γλαύκος», ο κ. Ardill είπε ότι η εταιρεία θα πραγματοποιήσει δύο γεωτρήσεις, την πρώτη στο τεμάχιο 5 στην κυπριακή ΑΟΖ, με την ονομασία «Ηλέκτρα», η οποία, όπως είπε, έχει τη δυνατότητα να αποτελέσει μια αυτόνομη ανάπτυξη.

«Με έναν τέτοιο πόρο, αν είναι επιτυχής, θα χρειαστούν πιθανώς δύο γεωτρήσεις αξιολόγησης και μια δοκιμή για να κατανοήσουμε τι έχουμε και θα προχωρήσουμε σε αυτό το συντομότερο δυνατό», πρόσθεσε.

Είπε επίσης ότι η δεύτερη γεώτρηση στο τεμάχιο 10 ονομάζεται «Πήγασος» και βρίσκεται πολύ κοντά στον «Γλαύκο», όπως και ο «Κρόνος» της ENI, προσθέτοντας ότι οι δύο εταιρείες εργάζονται από κοινού για να κατανοήσουν αυτούς τους πόρους το συντομότερο δυνατό.

«Όταν βρεθούμε ξανά μαζί σε ένα χρόνο από τώρα, θα έχουμε τα αποτελέσματα αυτών των γεωτρήσεων. Θα πρέπει πρώτα να εξετάσουμε το εύρος των επιλογών ανάπτυξης, ποια είναι η βέλτιστη λύση, και ο κοινός μας στόχος είναι να βγάλουμε όσο το δυνατόν περισσότερα από αυτά τα κοιτάσματα από το έδαφος με το χαμηλότερο παραδοτέο κόστος ανάπτυξης. Στη συνέχεια θα εξετάσουμε και θα συγκρίνουμε τις διάφορες επιλογές εγκαταστάσεων και τις επενδύσεις που απαιτούνται για αυτές», σημείωσε σχετικά.