Ούτε οι πιο αισιόδοξοι παράγοντες που ασχολούνται με το κυπριακό δεν θα πίστευαν πως 20 ολόκληρα χρόνια μετά το Όχι στο σχέδιο Ανάν, το πρόβλημα θα παρέμενε άλυτο και μάλιστα θα βρισκόταν στη δυσμενέστερη φάση που υπήρξε ποτέ μέχρι σήμερα. Το κατά πόσο ο κυπριακός λαός εν τη σοφία του απέρριψε το Σχέδιο του 2004, ή όχι, παραμένει μέχρι σήμερα ένα debate που διχάζει την κοινωνία, ιδιαίτερα λαμβάνοντας υπόψη το τελευταίο ναυάγιο του Κραν Μοντάνα το 2017 και τη μετέπειτα εξέλιξη των συζητήσεων.
Στις 20 Ιουλίου, θα συμπληρωθεί μισός αιώνας από την τουρκική εισβολή του 1974, με τις προοπτικές ανατροπής της σημερινής κατάστασης στο νησί, να είναι για την ώρα ελάχιστες. Η προσπάθεια που καταβάλλει η προσωπική απεσταλμένη που διόρισε ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ για εξεύρεση κοινού εδάφους που θα επιτρέψει την επανέναρξη διαπραγματεύσεων δεν έχει παράξει απτά αποτελέσματα μέχρι στιγμής.
Η προσπάθεια της Λευκωσίας εστιάζει σε πρώτο χρόνο στο να ασκηθεί πίεση στην Άγκυρα να υπαναχωρήσει από την αξίωση της για λύση δύο κρατών και αναγνώριση της κυριαρχικής ισότητας του ψευδοκράτους ώστε να καταστεί εφικτή η διαπραγμάτευση επί του συμφωνημένου πλαισίου λύσης της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα. Η Τουρκία και η τ/κ πλευρά μετά το ναυάγιο του Κραν Μοντάνα ανέπτυξαν το αφήγημα πως μετά από τόσες αποτυχημένες προσπάθειες για κατάληξη σε συμφωνία για ομοσπονδιακή λύση, θα πρέπει να επιδιωχθεί άλλη μορφή λύσης και συγκεκριμένα η λύση των δύο κρατών.
Στο μεταξύ επί του εδάφους τα δεδομένα αλλάζουν μέρα με την ημέρα. Στην τελευταία διαπραγμάτευση η Μόρφου που στις προηγούμενες διαπραγματεύσεις θα επιστρεφόταν υπό ε/κ διοίκηση, αποτέλεσε αγκάθι στις συζητήσεις για το εδαφικό. Παράλληλα οι Τούρκοι άνοιξαν την περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου η οποία πλέον αποτελεί τουριστικό αξιοθέατο και φαίνεται πως η επιστροφή της σε περίπτωση λύσης δεν θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη. Οι αριθμοί εποίκων στα κατεχόμενα έχουν εκτοξευθεί δραματικά, ενώ στο περιουσιακό το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έχει αναγνωρίσει το δικαίωμα του χρήστη στις ε/κ περιουσίες που σήμερα κατοικούν έποικοι ή Τ/κ.
Ως εκ τούτου, 20 χρόνια μετά την απόρριψη του σχεδίου Ανάν, 50 χρόνια μετά την τουρκική εισβολή, τα πράγματα είναι πολύ χειρότερα, ενώ για την ώρα οι προσπάθειες των ηγεσιών των ε/κ απέτυχαν να πετύχουν το ζητούμενο διαχρονικά. Η φράση πως, «η διχοτόμηση βρίσκεται προ των πυλών», μετατράπηκε σε ένα κλισέ, που περνάει πια και αυτό απαρατήρητο, χωρίς πραγματική αντίληψη του τι θα συνεπάγεται αυτό, ούτε από την πολιτική ηγεσία, ούτε και από την κοινωνία.
