Η βορειοατλαντική Συμμαχία (ΝΑΤΟ) κλείνει 70 χρόνια ιστορίας αυτή τη βδομάδα. Οι Υπουργοί Εξωτερικών των χωρών που συναποτελούν σήμερα τη συμμαχία συναντώνται στην Ουάσιγκτον με στόχο να αναζητήσουν κοινή γραμμή σε μια σειρά από σημαντικά αμυντικά θέματα όπως το παρατεταμένο στρατιωτικό αδιέξοδο στο Αφγανιστάν καθώς και των εντάσεων με τη Ρωσία. Εντάσεις που αγγίζουν το τελευταίο διάστημα αυτές της εποχής του ψυχρού πολέμου. Υπάρχουν όμως και εσωτερικά ζητήματα για τη Συμμαχία, όπως αυτό της οικονομικής συνεισφοράς των κρατών το οποίο θίγουν οι ΗΠΑ και οι αναβαθμισμένες σχέσεις ενός εκ των μελών της, της Τουρκίας με τη Ρωσία.
Τί είναι το ΝΑΤΟ;
Πρόκειται για μια πολιτική και στρατιωτική συμμαχία η οποία ενώνει τις Ηνωμένες Πολιτείες, τον Καναδά, με συμμάχους που βρίσκονται στην ήπειρο της Ευρώπης. Η Συμμαχία μεγάλωσε σε αριθμό συμμετεχόντων ιδιαίτερα μετά τον ψυχρό πόλεμο και τους φόβους που υπήρχαν σε σχέση με τη σοβιετική επιθετικότητα και επεκτασιμότητα.
Οι ΗΠΑ, το Βέλγιο, η Δανία, η Γαλλία, η Ισλανδία, η Ιταλία, το Λουξεμβούργο, η Ολλανδία, η Νορβηγία, η Πορτογαλία και το Ηνωμένο Βασίλειο ήταν οι χώρες που υπέγραψαν τη σχετική συνθήκη στις 4 Απριλίου του 1949.
To άρθρο 5 της συνθήκης
Μια από τις κυριότερες πρόνοιες της συνθήκης, ήταν το άρθρο 5, σύμφωνα με το οποίο αν μία χώρα της Συμμαχίας δεχόταν επίθεση στην Ευρώπη ή την Βόρεια Αμερική, αυτόματα αυτό εκλαμβάνεται ως επίθεση εναντίον όλων των μελών. Πρακτικά αυτό σήμαινε ότι η δυτική Ευρώπη μπήκε κάτω από την πυρηνική ομπρέλα των ΗΠΑ.
Σύμφωνα με το ΝΑΤΟ η Συμμαχία παίζει σημαντικό ρόλο στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Συμμετείχε με συνολικά 13.000 στρατεύματα στην εκπαίδευση του στρατού του Αφγανιστάν. Το ΝΑΤΟ είναι επίσης πλήρες μέλος στον διεθνή συνασπισμό που μάχεται εναντίον του Ισλαμικού Κράτους στο Ιράκ και τη Λεβαντίνη.
Ο επικεφαλής της Συμμαχίας είναι πάντοτε ένας πολίτης και έχει το αξίωμα του Γενικού Γραμματέα. Σήμερα είναι ο πρώην Νορβηγός Πρωθυπουργός Γιενς Σόλτενμπεργκ. Στρατιωτικά του ΝΑΤΟ ηγείται ο Ανώτατος Διοικητής της Συμμαχίας Ευρώπης, ο οποίος είναι επίσης Διοικητής στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Επιχειρήσεων στην Στουτγάρδη. Σήμερα είναι ο Στρατηγός Curtis Scaparrotti.
Ποια είναι τα μέλη του ΝΑΤΟ σήμερα;
To NATO που ιδρύθηκε από 12 χώρες, σήμερα έχει 29 μέλη. Αρκετές χώρες είναι σε στάδιο ενταξιακών διαπραγματεύσεων.
Αλβανία (2009), Βέλγιο (1949), Βουλγαρία (2004), Καναδάς (1949), Κροατία (2009, Τσεχία (1999), Δανία (1949), Εσθονία (2004), Γαλλία (1949), Γερμανία (1955), Ελλάδα (1952), Ουγγαρία (1999), Ισλανδία (1949), Ιταλία (1949), Λετονία (2004), Λιθουανία (2004), Λουξεμβούργο (1949), Μοντενέγρο (2017), Ολλανδία (1949), Νορβηγία (1949), Πολωνία (1999), Πορτογαλία (1949), Ρουμανία (2004), Σλοβακία (2004), Ισπανία (1982), Τουρκία (1952), Ηνωμένο Βασίλειο (1949), Ηνωμένες Πολιτείες (1949).
Γιατί ιδρύθηκε το ΝΑΤΟ και πώς άλλαξε;
To NATO αρχικά ήταν μια πολιτική συμμαχία, η οποία πολύ σύντομα εξελίχθηκε μετά την πρώτη δοκιμή ατομικής βόμβας από τη Σοβιετική Ένωση το 1949 και μετά τον πόλεμο της Κορέας το 1950. Εκείνη τη χρονιά διορίστηκε για πρώτη φορά ο Ανώτατος Διοικητής της Συμμαχίας. Ο Dwight Eisenhower.
Οι εξελίξεις έσπρωξαν τα μέλη να εγκαταστήσουν ένα κέντρο διοίκησης, να πραγματοποιούν από κοινού στρατιωτικά γυμνάσια και να διακηρύττουν ότι εργάζονται από κοινού για την περιφρούρηση της ελευθερίας, της κοινής κληρονομιάς, του πολιτισμού των λαών τους, τα οποία πηγάζουν από τις αρχές της δημοκρατίας, της ατομικής ελευθερίας και του διεθνούς δικαίου.
Η μοναδική φορά που ενεργοποιήθηκε το άρθρο 5 της συνθήκης ήταν στις 12 Σεπτεμβρίου του 2001, μετά τις επιθέσεις της 9 Σεπτεμβρίου στους δίδυμους πύργους της Νέας Υόρκης. Ως απάντηση στις επιθέσεις, η Συμμαχία ενεργοποίησε το Αερομεταφερόμενο σύστημα προειδοποίησης και ελέγχου (AWACS) και πραγματοποίησε σειρά επιχειρήσεων στη Μεσόγειο, συμμετέχοντας στις επιχειρήσεις που διεξάγονταν υπό τις Ηνωμένες Πολιτείες στο Αφγανιστάν από το 2003.
Η οικονομική συνεισφορά των μελών
Όλα τα κράτη-μέλη της Συμμαχίας συμφώνησαν όπως συμβάλουν στον ετήσιο προϋπολογισμό με ποσοστό 2% του ΑΕΠ της κάθε χώρας μέχρι το 2024. Η ανακοίνωση της Γερμανίας ότι σκοπεύει να μειώσει την συμβολή της στο 1,25% προκάλεσε έντονη αντιπαράθεση με τον Αμερικανό Πρόεδρο Ντόναλτ Τραμπ. Το 2018 μόλις επτά από τα μέλη της Συμμαχίας πληρούσαν την προϋπόθεση αυτή.
ΝΑΤΟ και Ντόναλτ Τραμπ
Στην πρώτη παρουσία του στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ, ο Αμερικανός Πρόεδρος Ντόναλτ Τραμπ εξευτέλισε τα υπόλοιπα μέλη της Συμμαχίας λέγοντας ότι συμβάλουν με ψίχουλα στον ετήσιο προϋπολογισμό, καλώντας τους να αυξήσουν την συνεισφορά τους. Ο Τραμπ επανειλημμένα κατηγόρησε μέλη του ΝΑΤΟ και ιδιαίτερα τη Γερμανία ότι φορτώνουν αποκλειστικά το οικονομικό βάρος στις ΗΠΑ ενώ το 2018 διέρρευσε πως ο Αμερικανός Πρόεδρος εξέφρασε σε κοντινά του πρόσωπα τη σκέψη του να εγκαταλείψει το ΝΑΤΟ.
Αποκορύφωμα της όλης συζήτησης ήταν όταν η Βουλή στις ΗΠΑ πέρασε τον περασμένο Ιανουάριο σχετικό νομοσχέδιο που καθιστά παράνομη την έξοδο των ΗΠΑ από το ΝΑΤΟ.
Ποια η άποψη της Ρωσίας για το ΝΑΤΟ;
Το ΝΑΤΟ είναι για το Κρεμλίνο μια απειλή για την ασφάλεια της Ανατολικής Ευρώπης και το θεωρεί ως ένα εχθρικό στρατιωτικό μπλοκ. Το 2018 ο Βλαδιμίρ Πούτιν προειδοποίησε το ΝΑΤΟ ότι δεν θα πρέπει να καλλιεργεί στενότερους δεσμούς με την Ουκρανία και τη Γεωργία οι οποίες διατηρούν σύνορα με τη Ρωσία. Τέτοια πολιτική είχε πει ο Ρώσος Πρόεδρος είναι ανεύθυνη και θα έχει απροσδιόριστες συνέπειες για τη Συμμαχία.
Η προσέγγιση της Ρωσίας με την Τουρκία και δη η πώληση των πυραύλων S-400 θεωρήθηκε ως προσπάθεια αποδυνάμωσης της Συμμαχίας προκαλώντας την έντονη αντίδραση των ΗΠΑ ενώ πρακτικά η Ουάσιγκτον έχει μπλοκάρει την προμήθεια των μαχητικών F-35 προς την Άγκυρα.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Εντείνονται οι πιέσεις στην Τουρκία για το θέμα των πυραύλων S-400
Το ΝΑΤΟ και η λύση του κυπριακού
Το τελευταίο διάστημα πληθαίνουν τα δημοσιεύματα που θέλουν αρκετούς να καλοβλέπουν την ένταξη της Κύπρου στην βορειοατλαντική Συμμαχία. Αυτό βεβαίως προσκρούει στο βέτο που φυσιολογικά θα βάλει η Τουρκία έχοντας άλυτο το κυπριακό. Είναι για αυτό που αρκετοί αναλυτές έχουν θέσει στον δημόσιο διάλογο το σενάριο επίλυσης του κυπριακού υπό την ομπρέλα του ΝΑΤΟ, το οποίο με κάποιο μηχανισμό θα αντικαταστήσει το σημερινό καθεστώς εγγυήσεων και σύστημα ασφάλειας.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Αtlantic Council: Ήρθε η ώρα η Κύπρος να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ
