Του Νικόλα Ζαννέττου – [email protected]
Μια καθ’ όλα φιλόδοξη προσπάθεια για να σπάσει το αδιέξοδο στο κυπριακό τρέχει ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης. Με άξονα την πρόταση του για ενεργότερη εμπλοκή στην ΕΕ, ο νέος Πρόεδρος της Δημοκρατίας εντατικοποιεί τις επαφές του με σκοπό να κινήσει πρώτα το ενδιαφέρον και ακολούθως τις εξελίξεις σε ότι αφορά το εθνικό πρόβλημα. Η δήλωση του στην ΕΡΤ ότι το κλειδί της λύσης του κυπριακού, βρίσκεται στις Βρυξέλλες, προξένησε σε αρκετούς απορία, αφού ως γνωστό ανέκαθεν οι κυπριακές κυβερνήσεις έλεγαν πως το κλειδί, βρισκόταν στην Τουρκία.
Οι σταθμοί του Νίκου Χριστοδουλίδη σε ότι αφορά το κυπριακό είναι η συνάντηση συντονισμού με τον Έλληνα Πρωθυπουργό τη Δευτέρα, ακολούθως η συνάντηση με τη Βοηθό Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών Ρόζμαρι Ντι Κάρλο στις 15 Μαρτίου και ακολούθως η Σύνοδος Κορυφής στις Βρυξέλλες στις 22-24 Μαρτίου και οι επαφές που θα έχει με Ευρωπαίους αξιωματούχους και ηγέτες εκεί.
Η επίσκεψη Ντι Κάρλο
Η συνάντηση του την Πέμπτη με τον Ειδικό Αντιπρόσωπο του ΓΓ στην Κύπρο, Κόλιν Στιούαρτ είχε προπαρασκευαστικό χαρακτήρα ενόψει της καθόδου της αξιωματούχου των Ηνωμένων Εθνών Ρόζμαρι Ντι Κάρλο. Ο κ. Στιούαρτ ανέφερε πως αυτή η επίσκεψη συνιστά από μόνη της μήνυμα από τον ίδιο τον ΓΓ των Ηνωμένων Εθνών ότι ο Οργανισμός παραμένει ενεργός σε ότι αφορά τις προσπάθειες επίλυσης του προβλήματος. Εξέφρασε μάλιστα ικανοποίηση για τον «θετικό τόνο» που υπάρχει μεταξύ των δύο ηγετών επί των ημερών Χριστοδουλίδη, πάνω στον οποίο όπως είπε, σκοπεύουν να χτίσουν.
Μετά την εν λόγω συνάντηση άλλωστε, ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος υπενθύμισε πως ασχέτως των όποιων άλλων πρωτοβουλιών αναπτύσσονται, οι διαπραγματεύσεις θα είναι πάντα υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών. Ο ρόλος της ΕΕ, πρόσθεσε ο Κωνσταντίνος Λετυμπιώτης, θα πρέπει να είναι ενισχυτικός. Πρόκειται για μια δήλωση η οποία επαναλαμβάνεται διαρκώς από πλευράς της νέας κυβέρνησης, η οποία από μόνη της έθεσε τον πήχη σε ότι αφορά τις προσδοκίες για τον ρόλο της ΕΕ, αρκετά ψηλά. Αυτό ενδεχομένως γιατί οι επαναλαμβανόμενες δηλώσεις για τον ρόλο των Βρυξελλών, ενδεχομένως να προκαλούν κάποιας μορφής σύγχυση στα Ηνωμένα Έθνη, ενώ μπορεί να αφήνουν παραθυράκια στην Άγκυρα να σκέφτεται για άλλα πλαίσια λύσης πέραν του συμφωνημένου στα ψηφίσματα του διεθνούς οργανισμού.
Ο κ. Λετυμπιώτης ανέφερε εξάλλου πως ο κ. Χριστοδουλίδης ανέπτυξε στον κ. Στιούαρτ την πρόταση του για την ΕΕ ενώ εξέφρασε και την ετοιμότητα του για κοινή συνάντηση των δύο ηγετών με την κ. Ντι Κάρλο από βδομάδας. Του είπε ακόμη ότι ο Σαρλ Μισέλ βλέπει θετικά την εν λόγω πρόταση.
Ο διορισμός απεσταλμένου της ΕΕ
Το εγχείρημα για διορισμό προσωπικότητας από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που θα αναλάβει ρόλο απεσταλμένου στις διαπραγματεύσεις, δεν είναι μια απλή υπόθεση. Αξίζει μόνο να σημειωθεί πως εδώ και δύο περίπου χρόνια ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών αναζητούσε φόρμουλα για να διοριστεί ειδικός ή προσωπικός απεσταλμένος του Αντόνιο Γκουτέρες για συντονισμό των προσπαθειών για επανέναρξη συνομιλιών. Αρχικά το πράγμα κολλούσε στο όνομα του εν λόγω αξιωματούχου, μετά στους όρους εντολής ενώ αργότερα η Άγκυρα έθεσε προσκόμματα για τα προτεινόμενα ονόματα. Συνεπώς η εξεύρεση μιας προσωπικότητας, η οποία θα πρέπει να είναι αποδεκτή από τις Βρυξέλλες, τη Λευκωσία, την Αθήνα, το Λονδίνο και κυρίως την Άγκυρα, δεν είναι απλή υπόθεση.
Μαστίγιο και καρότο
Η πολιτική «μαστίγιο και καρότο» σε ότι αφορά τη σχέση Βρυξελλών-Άγκυρας δοκιμάστηκε σε πολλές και διαφορετικές περιπτώσεις προκειμένου η Τουρκία να μην παρεκκλίνει από την ευρωπαϊκή προοπτική. Στην ουσία οι Ευρωπαίοι υποδείκνυαν στην Άγκυρα το όφελος που θα είχε σε περίπτωση που εναρμονιζόταν ή προσέγγιζε έστω τις πολιτικές της ΕΕ αλλά παράλληλα και προειδοποιούσαν με κάποιο «κόστος» σε αντίθετη περίπτωση. Η εξίσωση αυτή δεν εξελίχθηκε τόσο καλά αφού εν τέλει η προοπτική ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ έχει χαθεί οριστικά και πια όλοι μιλούν για μια ειδική σχέση. Πότε το μεταναστευτικό, πότε τα οικονομικά συμφέροντα κρατών-μελών της ΕΕ, δεν άφησαν αυτή την προοπτική να παράξει απτά αποτελέσματα και να δώσει λύσεις σε καίρια ζητήματα. Ένα από αυτά ήταν και το κυπριακό το οποίο παραμένει άλυτο μέχρι σήμερα.
Ο Νίκος Χριστοδουλίδης τουλάχιστον προεκλογικά μιλούσε για την ανάγκη ανάδειξης των όσων η Άγκυρα μπορεί να πάρει από την ΕΕ αλλά κολλούν στο βέτο της Λευκωσίας. Είτε αυτό αφορά την φιλελευθεροποίηση των θεωρήσεων για Τούρκους υπηκόους, είτε την τελωνειακή ένωση είτε και άλλα πράγματα που θα ήταν χρήσιμα για την Τουρκία. Κίνητρα εν ολίγοις για εποικοδομητικότερη από την Άγκυρα στάση ως προς την προοπτική επανέναρξης συνομιλιών με απώτερο σκοπό την επίλυση του κυπριακού στη βάση του συμφωνημένου πλαισίου.
Βέβαια μεσολάβησαν έξι χρόνια από το ναυάγιο του τελευταίου γύρου διαπραγματεύσεων και στο μεσοδιάστημα προκλήθηκαν εντάσεις, τετελεσμένα όπως για παράδειγμα στα Βαρώσια, ενώ σημειώθηκε η υπαναχώρηση της Άγκυρας στο σημείο αξίωσης λύσης δύο κρατών. Σήμερα, η τουρκική πλευρά ζητεί αναγνώριση της κυριαρχικής ισότητας του ψευδοκράτους για να μπει σε λογική ουσιαστικών διαπραγματεύσεων. Ο κ. Χριστοδουλίδης αναγνωρίζει τις δυσκολίες που έχει ενώπιον του, όπως επίσης και το γεγονός ότι ο χρόνος λειτουργεί εις βάρος της ε/κ πλευράς με γεωμετρικούς πλέον ρυθμούς. Επί του παρόντος φαίνεται να μετρά προθέσεις και δυνάμεις για να αντιληφθεί και ο ίδιος ποιες είναι οι πραγματικές διαπραγματευτικές δυνατότητες που έχει η ε/κ πλευρά στις σημερινές συνθήκες.
