Παρά τη μερική πρόοδο που καταγράφηκε στα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, υπάρχουν χαμηλές προσδοκίες για πραγματική πρόοδο ή συμφωνία πάνω στους όρους αναφοράς, αναφέρει ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, στην έκθεση για την αποστολή των καλών του υπηρεσιών, ανεπίσημο αντίγραφο της οποίας δόθηκε το βράδυ της Τρίτης στα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας.
«Μολονότι οι πρόσφατες προσπάθειες για τη θέσπιση των όρων αναφοράς δεν έχουν ακόμη αποδώσει καρπούς», αναφέρει στις παρατηρήσεις της έκθεσής του ο Γενικός Γραμματέας, «εξακολουθώ να ελπίζω ότι τα μέρη θα χρησιμοποιήσουν αυτή την ευκαιρία για να ξεπεράσουν τις διαφορές που εξακολουθούν να υφίστανται. Είδαμε πριν μια αναλαμπή ελπίδας, συμπεριλαμβανομένης της Κοινής Διακήρυξης της 11ης Φεβρουαρίου 2014 και της προθυμίας των μερών να έρθουν στο Κραν Μοντανά το 2017. Παρομοίως, όμως, είδαμε τις ελπίδες μας να καταστρέφονται. Όλοι οι Κύπριοι αξίζουν της δέσμευσής μας να καταβάλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια, στηρίζοντας τα μέρη να φέρουν σε πέρας το όραμα ενός νησιού ενωμένου σε ειρήνη και ασφάλεια», τονίζει.
Υπογραμμίζοντας ότι τα μέσα για μια βιώσιμη λύση στο κυπριακό πρόβλημα παραμένουν, πρωτίστως, στα χέρια των μερών, επαναλαμβάνει ότι «μια διευθέτηση θα απαιτήσει από κάθε πλευρά να δεχθεί λιγότερο από το πληρέστερο μέτρο ικανοποίησης σε κάθε ζήτημα». Σημειώνω επίσης, γράφει στην έκθεσή του, ότι η συνολική διευθέτηση θα ανοίξει ευκαιρίες για ανάπτυξη, ευημερία και εμπιστοσύνη, που αλλιώς θα είχαν εγκαταλειφθεί».
Παρά τις προηγούμενες συγκλίσεις, δεν έχουμε συμφωνία στους όρους αναφοράς
Περιγράφοντας τις προσπάθειες που κατέβαλε η κ. Λουτ στο διάστημα από 6ης Οκτωβρίου 2019 έως 10ης Απριλίου 2019, ο κ. Γκουτέρες γράφει ότι κατά τη διάρκεια των διαβουλεύσεων, όλα τα μέρη επανέλαβαν τη δέσμευσή τους να βρουν μια πορεία προς τα εμπρός.
«Ωστόσο, ενώ οι πλευρές εξέφρασαν τις αντίστοιχες δεσμεύσεις τους σε προηγούμενες συγκλίσεις και την επιθυμία να διατηρήσουν τις προόδους που μας έφεραν πριν από σχεδόν δύο χρόνια στο Κραν Μοντανά, οι προσπάθειες για τη διαμόρφωση αυτών των δεσμεύσεων και επιθυμιών σε όρους αναφοράς που θα χρησίμευαν ως βάση για την επανάληψη των οριστικών διαπραγματεύσεις δεν έχουν ακόμη επιτευχθεί. Πράγματι, η πρόσφατη δημόσια ρητορική στο νησί – σε τόνο και ουσία – έχει υπογραμμίσει τις διαφορές που εξακολουθούν να διαιρούν τις κοινότητες, αντί του κοινού μέλλοντος που μπορεί να τις ενώσει και τα οφέλη που θα είχαν από μια ειρηνική επίλυση, μια για πάντα, του κυπριακού προβλήματος».
Τέλος οι ατέλειωτες διαπραγματεύσεις
Ο Γενικός Γραμματέας δηλώνει ευγνώμων για τη δεκτικότητα και την ειλικρίνεια με την οποία όλοι οι συνομιλητές ενεπλάκησαν στις επαφές τους με την Τζέιν Χολ Λουτ.
«Σε όλες αυτές τις συναντήσεις, τα μέρη εξέφρασαν την ξεκάθαρη συμφωνία τους ότι η περίοδος των ατελείωτων διαπραγματεύσεων βρίσκεται πίσω μας και ότι το στάτους κβο δεν είναι βιώσιμο. Επανέλαβαν επίσης τη δέσμευσή τους να βρουν έναν δρόμο προς μια βιώσιμη λύση υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών και εξέφρασαν την άποψη να συνεχίσω να εμπλέκομαι, μέσω των προσπαθειών της κας Λουτ, για να βρούμε έναν τρόπο που θα επιτρέψει στην επανάληψη των διαπραγματεύσεων οι οποίες θα οδηγήσουν σε μια συμφωνία εντός ενός προβλέψιμου ορίζοντα».
Ο κ. Γκουτέρες εκφράζει την ελπίδα οι συνεχιζόμενες διαβουλεύσεις να οδηγήσουν στην επιστροφή στις διαπραγματεύσεις, στις οποίες θα μπορούσε να αφιερώσει όλο το βάρος των καλών του υπηρεσιών, με στόχο την επίτευξη μιας διαρκούς επίλυσης του κυπριακού ζητήματος.
«Από την άποψη αυτή, καλώ τους δύο ηγέτες, τις κοινότητες τους, τις εγγυήτριες δυνάμεις και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη, να εμπλακούν σε αυτές τις προσπάθειες εποικοδομητικά, δημιουργικά και με την απαραίτητη αίσθηση του επείγοντος», γράφει
Παράλληλα υπενθυμίζει πως το Σ.Α. υποστηρίζει σταθερά για δεκαετίες μια διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία, που αντικατοπτρίζει την πολιτική ισότητα των δύο κοινοτήτων στην Κύπρο.
Το πλαίσιο της 30ης Ιουνίου 2017
«Για να βοηθήσω τα μέρη να προωθήσουν το όραμα αυτό, στις 30 Ιουνίου 2017, πρότεινα ένα πλαίσιο έξι σημείων που θα βοηθούσε στην αποσαφήνιση των διαφορών σε βασικά ζητήματα. Καλώ τα μέρη να εξετάσουν εποικοδομητικά αυτά τα σημεία», τονίζει.
Ο κ. Γκουτέρες επισημαίνει ότι η ευρεία υποστήριξη για έναν ορίζοντα ατελείωτης διαδικασίας χωρίς αποτέλεσμα βρίσκεται πίσω μας, όχι μπροστά μας
«Υπάρχει συναίνεση ότι η αμετάβλητη κατάσταση – δηλαδή η έλλειψη επίλυσης του Κυπριακού – δεν είναι βιώσιμη. Ως εκ τούτου, θα ζητήσω από την κα Λουτ να συνεχίσει τις συζητήσεις για λογαριασμό μου. Η πορεία προς τα εμπρός πρέπει να είναι καλά προετοιμασμένη, με αίσθηση επείγουσας ανάγκης και εστίασης. Καλώ τους ηγέτες και τις εγγυήτριες δυνάμεις να συνεχίσουν την εποικοδομητική εμπλοκή τους με την κυρία Λουτ και μεταξύ του, εφόσον είναι απαραίτητο και να δημιουργήσουν τη βάση για την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων. Αυτή η δέσμευση θα πρέπει να εμπλουτιστεί με την αίσθηση του σκοπού και της αποφασιστικότητας να φτάσουν σ’ ένα επιτυχές τέλος εντός ενός προβλέψιμου ορίζοντα».
Ευπρόσδεκτα τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης
Ο Γενικός Γραμματέας αφιερώνει μεγάλο μέρος της έκθεσής του στα μέτρα εμπιστοσύνης που συμφωνήθηκαν μεταξύ των ηγετών. Στις παρατηρήσεις του σημειώνει πως η συμφωνία των κ. Αναστασιάδη και Ακιντζί να προχωρήσουν με ορισμένα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης, πολλά από τα οποία είχαν συμφωνηθεί στην αρχή του τελευταίου γύρου διαπραγματεύσεων τον Μάιο του 2015, είναι μια ευπρόσδεκτη εξέλιξη.
«Η σχεδόν τετραετής καθυστέρηση στην εφαρμογή της προηγούμενης δέσμευσής τους για τέτοιου είδους μέτρα ήταν πηγή τριβών. Αυτά τα βήματα έρχονται σε μια σημαντική στιγμή, καθώς βρίσκονται σε εξέλιξη προσπάθειες για συμφωνία επί των όρων αναφοράς και αντιπροσωπεύουν κάποια θετική κίνηση στην ειρηνευτική διαδικασία, από το κλείσιμο της Διάσκεψης για την Κύπρο στις 7 Ιουλίου 2017», σημειώνει.
Κι ενώ επικροτεί τη συμφωνία των ηγετών σχετικά με τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης, θεωρεί σημαντικό να συνεχίσουν οι δύο πλευρές να αναζητούν λύσεις και δημιουργικούς τρόπους για να εξασφαλίσουν την εφαρμογή των μέτρων, ιδίως τη διαλειτουργικότητα των κινητών τηλεφώνων που έχει καθυστερήσει πολύ, επίσης υπό το πρίσμα των προσδοκιών που έχουν προκύψει μεταξύ του κοινού και στις δύο πλευρές.
«Πιστεύω ότι τα ήδη εφαρμοζόμενα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης, όπως το άνοιγμα των δύο νέων διαβάσεων τον Νοέμβριο του 2018, καθώς και η διασύνδεση των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας, συμβάλλουν στην οικοδόμηση κάποιας δυναμικής προς την ειρήνη και τη συμφιλίωση στο νησί. Ωστόσο, μόνο οι σημαντικές ενδείξεις για επιστροφή στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων – μεταξύ άλλων μέσω μιας συμφωνίας σχετικά με τους όρους αναφοράς – θα παράσχουν πειστικές διαβεβαιώσεις στις δύο κοινότητες, τα άλλα ενδιαφερόμενα μέρη και τη διεθνή κοινότητα γενικότερα, σχετικά με τις πραγματικές προοπτικές της ειρηνευτικής διαδικασίας».
Όχι στην πολωτική ρητορική
Παράλληλα, επαναλαμβάνει τη σημασία που έχει για μια βιώσιμη η λύση, το να είναι οι δύο κοινότητες καλά ενημερωμένες σχετικά με τα περιγράμματα μιας διευθέτησης καθώς και τις συνέπειες της μη επίτευξής της.
«Αυτό απαιτεί έναν ανοιχτό και εποικοδομητικό λόγο που ξεπερνά την πολωτική ρητορική και εστιάζεται στα οφέλη για όλους τους Κύπριους. Είναι ουσιαστικό να υπάρχουν περισσότερες προσπάθειες στον τομέα αυτό και ενθαρρύνω τις πλευρές, ιδίως τους δύο ηγέτες, να εξετάσουν τρόπους με τους οποίους μπορούν να ενισχυθούν περαιτέρω τα θετικά μηνύματα και η μεγαλύτερη πληροφόρηση σχετικά με τη διαδικασία και το γενικό πλαίσιο. Αυτό θα απαιτήσει επίσης μεγαλύτερη συμμετοχή και εμπλοκή των πολιτικών παραγόντων, της νεολαίας και των γυναικών, να οικοδομήσουν την εμπιστοσύνη για τα απαραίτητα βήματα προς την συμφωνία και την εφαρμογή μιας συμφωνίας διευθέτησης».
Στο πλαίσιο αυτό ζητά να καταβληθούν περισσότερες προσπάθειες για την αύξηση των ευκαιριών για δικοινοτική συνεργασία που θα μπορούσε να συμβάλει στην οικοδόμηση εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο κοινοτήτων. Και σημειώνει ότι οι πρόσφατες δημοσκοπήσεις έδειξαν ότι υπάρχει ενδιαφέρον για μια τέτοια συνεργασία και στις δύο κοινότητες.
Το φυσικό αέριο να αποτελέσει ισχυρό κίνητρο για τη λύση
Στην έκθεση υπάρχει και σύντομη αναφορά στα ενεργειακά.
« Όσον αφορά τις διαρκείς εντάσεις γύρω από την εξερεύνηση υδρογονανθράκων, επαναλαμβάνω ότι οι φυσικοί πόροι που βρίσκονται μέσα και γύρω από την Κύπρο πρέπει να ωφελήσουν τις δύο κοινότητες και να αποτελέσουν ισχυρό κίνητρο για την εξεύρεση μίας διαρκούς λύσης στο κυπριακό πρόβλημα», σημειώνει ο ΓΓ του ΟΗΕ.
