Σε μια μεταβατική περίοδο βρίσκεται η Συρία μετά την πτώση του καθεστώτος Άσαντ με την κατάσταση να περιγράφεται ως πολυεπίπεδη και τους διεθνείς παράγοντες να επιδιώκουν να παίξουν σημαντικούς ρόλους.
Από το στούντιο της εκπομπής Alpha Καλημέρα ο Διευθυντής Κυπριακό Κέντρου Μελετών Χρίστος Ιακώβου ανέλυσε την κατάσταση τόσο στο εσωτερικό της χώρας, όσο και για τους διεθνείς παίκτες.
«Μεταβατική περίοδος για ένα καθεστώς το οποίο καταρρέει μετά από μιαν πολυετή παρουσία, πέραν του μισού αιώνος στην εξουσία και μάλιστα ανατρέπεται με κατάρρευση της δομής, έχουμε ολική κατάρρευση και την προσπάθεια οικοδόμησης ενός νέου καθεστώτος. Είναι κανόνας στην εξέλιξη της ιστορίας αυτών ότι η πιο δύσκολη φάση, η πιο αβέβαιη και πιο επικίνδυνη για αυτούς οι οποίοι έχουν κερδίσει την ανατροπή είναι η μεταβατική περίοδος.»
Όπως εξηγεί, συνήθως σε τέτοιες περιπτώσεις ή σχεδόν πάντοτε δημιουργείται μια ανομοιογενής ομάδα, η οποία συμμαχεί προσωρινά για να ανατρέψει τον κοινό εχθρό και στη συνέχεια στη μεταβατική περίοδο αρχίζει ένας ανταγωνισμός ισχύος μεταξύ αυτών των ομάδων ποιος θα επιβάλλει τον τελικό έλεγχο επί του κράτους.
Προσθέτει ότι το φαινόμενο αυτό για την Μέση Ανατολή είναι κανόνας και αναλύει τους λόγους που καθιστούν πολυεπίπεδη την κατάσταση στη Συρία.
«Εκτός από το εσωτερικό περιβάλλον, έχουμε το περιφερειακό περιβάλλον, την ανάμειξη δηλαδή περιφερειακών δρώντων οι οποίοι εκμεταλλεύτηκαν αυτή την αστάθεια, αυτό το χαοτικό περιβάλλον, το οποίο δημιουργήθηκε από τον εμφύλιο πόλεμο του 2011 για να εισέλθουν στα εσωτερικά της Συρίας και να αυξήσουν γεωπολιτικά την επιρροή τους στην περιοχή που ήταν το Ιράν, το οποίο ουσιαστικά είναι ο μεγάλος χαμένος. Είναι η Τουρκία, η οποία φαίνεται προς ώρας τουλάχιστον να έχει μια επιρροή ή κάποιον έλεγχο σε κάποιες από αυτές ομάδες. Είναι η Χεζμπολάχ η οποία φαίνεται ότι αποδυναμώνεται μαζί με το Ιράν.»
Ο μεγάλος χαμένος, οι ΗΠΑ και η Ρωσία
Ο κ. Ιακώβου εξηγεί γιατί το Ιράν είναι ο «μεγάλος χαμένος» αναφέροντας ότι έχει οδηγήσει την Χαμάς σε στρατιωτική εξόντωση, ενώ έχει χάσει και την Συρία.
Όπως αναφέρει ο κ. Ιακώβου, προκάλεσε πέρα από το από το τοπικό και το περιφερειακό και την ανάμειξη ενός διεθνούς παράγοντος που ήταν βασικά η Ρωσία του 2015 που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στο να γείρει την τουλάχιστον για αυτή περίοδο των 9 ετών την πλάστιγγα προς όφελός του Άσαντ.
Αναφορικά με τις ΗΠΑ, εξηγεί ότι στις 2 περιοχές που επενέβαινε η Ρωσία τόσο στη Λιβύη όσο και στην Συρία, αυτές οι χώρες δεν ήταν περιοχές υψηλού ενδιαφέροντος για τις Ηνωμένες Πολιτείες, δεν ήταν χώρες υψηλού γεωπολιτικού ενδιαφέροντος για τις Ηνωμένες Πολιτείες, οπότε η ανάμειξή τους ήταν πολύ περιορισμένη, σε αντίθεση με την περίπτωση της Αιγύπτου.
«Η Συρία ήταν μια περιοχή η οποία δεν είχε μια χώρα η οποία η ακόμα και στην περίοδο του Ψυχρού Πολέμου δεν επεδείκνυαν ενδιαφέρον Ηνωμένες Πολιτείες, το ενδιαφέρον τώρα είναι για τη Ρωσία. Βλέπουμε την Ρωσία, η οποία είναι σε μια αναμονή, έχει βγάλει το στόλο της από τη βάση του Ταρτούς, περίπου 10-12 km μακριά και είναι σε αναμονή για το τι θα γίνει με τη βάση στη Λαττάκεια.»
Οι κινήσεις τακτικής του Τζολάνι
Ο κ. Ιακώβου διαβάζει πίσω από τις κινήσεις και τη στάση του ηγέτη των ομαδών. «Αυτός ο οποίος παρουσιάζεται σήμερα ο ηγέτης των ομάδων, ο αλ Τζολάνι, ο οποίος είναι και επικηρυγμένος με 10 εκατομμύρια από το 2011 ως τρομοκράτης, έκανε τα πρώτα ανοίγματα προς τη Δύση προς τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω Τουρκίας», αναφέρει και σημειώνει ότι έδωσε τις πρώτες συνεντεύξεις σε τουρκικά μέσα.
Εξηγεί ότι αυτές είναι κινήσεις τακτικής με τα δικά τους μηνύματα…
«Στέλνει μηνύματα στις Ηνωμένες Πολιτείες ότι ναι μεν είναι ισλαμιστής, αλλά ήμουν στην Αλ Κάιντα και αναφέρεται στην Αλ Κάιντα ως μια φάση της ζωής του και μάλιστα χρησιμοποιεί τον όρο τρομοκρατία για να δείξει ότι τώρα πλέον δεν είμαι αυτός που εσείς νομίζετε και στο παρελθόν έχουμε περιπτώσεις ανθρώπων ή κινημάτων, τα οποία χαρακτηρίζονται επί μακρόν ως τρομοκράτες και τρομοκρατικές οργανώσεις και στο τέλος έγιναν οι βασικοί διαπραγματευτές με την Δύση. Το κλασσικό παράδειγμα είναι ο ιστορικός ηγέτης του παλαιστινιακού κινήματος, ο Γιασέρ Αραφάτ τον οποίον αρνούνταν όλοι να διαπραγματευτούν μαζί του, και οι δυτικοί και του Ισραήλ και στο τέλος έγινε διαπραγματευτής του Όσλο και ο ανθρώπος που ήθελαν να προστατεύσουν και να διασφαλίσουν τη σταθερότητα και την ειρήνη στην περιοχή.»
Προσθέτει ότι ο στόχος για την Τουρκία αυτή τη στιγμή είναι να μετατρέψει τη Συρία σε μιαν χώρα επιρροής και εξηγεί το σκεπτικό της πίσω από τη στάση της.
«Θέλει να διευρύνει το πεδίο των γεωγραφικών πεδίων, πολιτικής και διπλωματικής δράσης, να διευρύνει το λεγόμενο στρατηγικό βάθος και θέλει να τους ελέγχει τους κατευθύνει τη στιγμή που ο Τζολάνι στέλνει το μήνυμα ότι εγώ μπορώ να διαπραγματευτώ. Τι δείχνει ότι η Τουρκία θέλει αυτή τη στιγμή; Όταν η Δύση, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρωπαϊκή Ένωση έρχονται στην Συρία να αποφασίσουν, η Τουρκία λέει, πρέπει να περνάτε μέσω Άγκυρας, εγώ είμαι ο διαπραγματευτής μεταξύ αυτών και εσάς διότι είμαι χώρα του ΝΑΤΟ, είμαι χώρα η οποία έχει το ένα πόδι στην Ευρώπη και κατ’ επέκταση μπορώ να παίξω αυτό το ρόλο της γέφυρας, άρα ενισχύεται ο ρόλος της στην περιοχή και αυτό έχει και μακροπρόθεσμες συνέπειες για το Ισραήλ γιατί αν αποδώσουν στην Τουρκία αυτόν τον ρόλο αυτομάτως η Τουρκία αποκτά εκ των πραγμάτων κοινά σύνορα με το Ισραήλ, που αυτό έχει συνέπεια σε βάθος χρόνου, η οποία είναι ήδη εχθρική προς το Ισραήλ.»
Αναφορικά με τη γρήγορη πτώση του Άσαντ, εξηγεί πως συσχετίζεται με τον πόλεμο στην Ουκρανία, σημειώνοντας ότι οι κυρώσεις οδήγησαν σε οικονομική εξαθλίωση της Συρία με αποτέλεσμα να μην πληρώνονται οι δημόσιοι υπάλληλοι, που έφερε δυσπιστία, με τους στρατιωτικούς του Άσαντ να προχωρούν σε συμφωνίες με τους ισλαμιστές για παραχώρηση της πόλης.
