Του Νικόλα Ζαννέττου
Η Τουρκία αντιμετωπίζει επίπεδα πληθωρισμού που ξεπερνούν το 70%. Αναζητεί ξένες επενδύσεις. Το Ισραήλ, βλέπει στα μάτια της Τουρκίας έναν ισχυρό παίχτη που θα μπορούσε να αποτελέσει αντίβαρο στην επιρροή του Ιράν στην περιοχή. Η Ευρώπη, αναζητεί εναλλακτικούς τρόπους προμήθειας φυσικού αερίου με σκοπό την πλήρη απεξάρτηση από τη Ρωσία. Οι ΗΠΑ θέλουν την Τουρκία στο δυτικό μπλοκ. Όλα τα πιο πάνω δημιούργησαν ιδανικές σχέσεις για το πρώτο μεγάλο και σημαντικό βήμα στην αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων Ισραήλ και Τουρκίας. Σχέσεις που την τελευταία δεκαετία είχαν την πορεία ενός roller-coaster κυρίως λόγω των επιλογών της Άγκυρας σε κρίσιμα ζητήματα που έκαιγαν το Ισραήλ. Το άλυτο κυπριακό, χαρακτηρίζεται από αναλυτές ως ο “ελέφαντας στο δωμάτιο”.
Το επόμενο βήμα
Το επόμενο ουσιαστικό βήμα μετά τη συμφωνία των ηγετών των δύο χωρών για πλήρη αποκατάσταση των σχέσεων τους, είναι ο διορισμός πρεσβευτών εκατέρωθεν κάτι που εκτιμάται ότι θα γίνει περί τα τέλη Σεπτεμβρίου, αρχές Οκτωβρίου. Οι δυο χώρες απέλασαν τους πρεσβευτές η μία της άλλης μετά την απόφαση της αμερικανικής ηγεσίας του Ντόναλτ Τραμπ για μεταφορά της πρεσβείας των ΗΠΑ από το Τελ Αβίβ στην Ιερουσαλήμ και τα αιματηρά επεισόδια που ακολούθησαν στη λωρίδα της Γάζας. Προηγήθηκε η κρίση του 2010 όταν το σκάφος Μαβί Μαρμαρά επιχείρησε να σπάσει τον αποκλεισμό της Γάζας και να μεταφέρει προμήθειες.
Η σταθερή και ισχυρή υποστήριξη της Τουρκίας προς τους Παλαιστινίους, υπήρξε αγκάθι τα τελευταία χρόνια στις όποιες προσπάθειες για εξομάλυνση των σχέσεων των δύο χωρών. Η Άγκυρα ακόμα και σήμερα διαμηνύει πως η αποκατάσταση των σχέσεων δεν συνεπάγεται με εγκατάλειψη αυτής της στήριξης προς τους Παλαιστινίους.
«Όπως λέγαμε πάντοτε, θα συνεχίσουμε να υπερασπιζόμαστε τα δικαιώματα των Παλαιστινίων», δήλωσε ο Τσαβούσογλου. Η Τουρκία η οποία ήταν η πρώτη μουσουλμανική χώρα που ίδρυσε διπλωματικές σχέσεις με το Ισραήλ το 1949, γίνεται τώρα η πιο πρόσφατη μουσουλμανική χώρα με την οποία το Ισραήλ επιχειρεί τη εξομάλυνση. Προηγήθηκαν το Μπαχρέιν, το Μαρόκο και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Ο Ερντογάν
Ο Τούρκος Πρόεδρος έφτασε στο σημείο να αποκαλέσει το Ισραήλ ως «απαρτχάιντ» και «κράτος τρομοκράτη» υπερασπιζόμενος τον αγώνα των Παλαιστινίων. Παρά την επιθετική ρητορική του, μετά την αποχώρηση του Νετανιάχου από την ηγεσία του Ισραήλ, επανέφερε στον δημόσιο διάλογο την ιδέα για μεταφορά φυσικού αερίου μέσω αγωγού προς την Τουρκία.
«Παρά την ρητορική κατά του Ισραήλ, η Άγκυρα ξεκάθαρα αναγνωρίζει ένα βαθύ στρατηγικό συμφέρον ως προς τη διατήρηση δεσμών με το Ισραήλ. Η αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων στο επίπεδο των πρέσβεων, δεν θα πρέπει να αποτελεί έκπληξη από αυτή την άποψη. Ούτε σημαίνει ότι η Άγκυρα θα εγκαταλείψει τις πολιτικές υποστήριξης των Παλαιστινίων, όμως οι σχέσεις Ισραήλ-Τουρκίας μπορούν να υπάρχουν ξεχωριστά από αυτό το θέμα», αναφέρει στο περιοδικό Time ο Δρ. H.A. Hellyer, καθηγητής στο Carnegie Endowment For International Peace.
Αρκετοί αναλυτές εκτιμούν πως η διαδρομή προς την πλήρη εξομάλυνση δύναται να αντιμετωπίσει δυσκολίες. Μια ενδεχόμενη ανάφλεξη στο μέτωπο του Παλαιστινιακού, για παράδειγμα, θα μπορούσε να φέρει πισωγυρίσματα.
Η ενέργεια και το κυπριακό ως ο «ελέφαντας στο δωμάτιο»
Τα τελευταία χρόνια, όσο οι σχέσεις Τουρκίας-Ισραήλ βρίσκονταν σε κάκιστα επίπεδα, η Κυπριακή Δημοκρατία και η Ελλάδα όπως επίσης και το Ισραήλ, επένδυσαν στην αναβάθμιση των σχέσεων τους στους τομείς της ασφάλειας, της ενέργειας και όχι μόνο. Η Κύπρος για παράδειγμα έχει αποκτήσει δεσμούς που χαρακτηρίστηκαν κατά καιρούς στρατηγικής σημασίας με το Ισραήλ και οι εξελίξεις με την Τουρκία ήταν αναμενόμενο πως θα τύγχαναν σχολιασμού. Η Λευκωσία έχει ήδη λάβει διαβεβαιώσεις πως η βελτίωση των σχέσεων της Ιερουσαλήμ με την Άγκυρα σε καμία περίπτωση δεν επηρεάζει όσα επιτεύχθηκαν τα τελευταία χρόνια. Παράλληλα όμως, σε μια εποχή που δημιουργούνται ευκαιρίες στον τομέα της ενέργειας, η ιδέα ενός αγωγού από τα ισραηλινά κοιτάσματα προς την Τουρκία, είναι αναμενόμενο πως θα αναβιώσει.
Ο Πρόεδρος του Ινστιτούτου Mitvim και ιδρυτής του Diplomeds Dr. Nomrod Goren, μιλώντας στο Arab News έκανε λόγο για «διπλωματική επιτυχία».
«Από την άλλη, η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έχει θέση το ζήτημα της ενεργειακής ασφάλειας στο επίκεντρο για ακόμα μια φορά. Έχει επαναφέρει τις ελπίδες για ένα έργο αγωγού μεταφοράς του ισραηλινού φυσικού αερίου στην Τουρκία. Καθώς το κυπριακό πρόβλημα παραμένει ο ελέφαντας στο δωμάτιο, το βάρος πέφτει στις πλευρές ως προς την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης. Πιθανόν να δούμε κάποια ανοίγματα στο μέλλον», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Δύο εκ των δημοφιλέστερων υποψηφίων για τις Προεδρικές εκλογές, Αβέρωφ Νεοφύτου και Ανδρέας Μαυρογιάννης έβαλαν εκατέρωθεν διαφορετικές προτάσεις για αξιοποίηση του κυπριακού φυσικού αερίου μέσω της Τουρκίας. Μάλιστα ο κ. Νεοφύτου, εισηγήθηκε ότι εάν και εφόσον το κυπριακό επιλυθεί, η Κυπριακή Δημοκρατία θα πρέπει να συνεργαστεί με το Ισραήλ για να πωλήσει φυσικό αέριο στην τουρκική αγορά. Όμως, διευκρίνισε, αυτό θα πρέπει να γίνει μέσω του Ισραήλ, ώστε αν πάει κάτι λάθος, τότε αυτό να αφορά το Ισραήλ και την Τουρκία.
Οι ΗΠΑ και η Δύση
Οι ανακοινώσεις πάντως καλωσορίστηκαν από τις ΗΠΑ, με τον Σύμβουλο Ασφαλείας του Τζο Μπάιντεν, Τζέικ Σάλιβαν να μιλά για εξέλιξη που θα αυξήσει την ασφάλεια, τη σταθερότητα και την ευημερία τόσο για τους λαούς των δύο χωρών όσο και για την ευρύτερη περιοχή.
Είναι αναμενόμενο πως σε μια εποχή που η Τουρκία πατάει σε δύο βάρκες, αυτή της Δύσης και αυτή της Ρωσίας, η προσέγγιση Άγκυρας-Ιερουσαλήμ συμβάλλει προς την κατεύθυνση που οι δυτικοί επιθυμούν να βρεθεί σύντομα η Τουρκία. Άλλωστε στην τουρκική πρωτεύουσα έχουν αντιληφθεί πως τα τελευταία χρόνια το αμερικανο-εβραϊκό λόμπι έπαιξε σημαντικό ρόλο σε μια σειρά αποφάσεων και πολιτικών της αμερικανικής κυβέρνησης οι οποίες δεν κινούνταν θετικά προς τα τουρκικά συμφέροντα. Μια τέτοια απόφαση ήταν τα αυξημένα κριτήρια που έβαλε πρόσφατα το Κογκρέσο ώστε να εγκριθεί το τουρκικό αίτημα για αγορά νέων μαχητικών F-16 και αναβάθμιση των υφιστάμενων.
