Του Νικόλα Ζαννέττου – [email protected]
Τις κοινωνικές, θεσμικές, οικονομικές αλλά και πολιτικές προεκτάσεις των όσων ακολούθησαν και συνεχίζονται στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής μετά τη δολοφονία του Αφροαμερικανού Τζορτζ Φλόιντ από Αστυνομικό, εξηγεί σε βάθος σε αποκλειστική συνέντευξη που παραχώρησε στο AlphaNews ο έμπειρος καθηγητής Διεθνούς και Εθνικής Πολιτικής Ασφάλειας στο Πανεπιστήμιο George Mason Έντουαρντ Ρόουντς. Εξηγεί τους λόγους για τους οποίους προκλήθηκε η έκρηξη οργής στην αμερικανική κοινωνία, τη σύνδεση με την πανδημία του κορωνοϊού αλλά και την αξιοποίηση των γεγονότων από τους πολιτικούς ηγέτες ενόψει των Προεδρικών εκλογών στη χώρα τον Νοέμβριο.
Ο Edward Rhodes πήρε το πτυχίο και το μεταπτυχιακό του από το Harvard. Στη συνέχεια έκανε διδακτορικό στις Πολιτικές και Διεθνείς Σχέσεις στο Πανεπιστήμιο του Princeton. Σήμερα διδάσκει στο Πανεπιστήμιο George Mason και είναι διευθυντής του Κέντρου Διεθνούς Ασφαλείας Rutgers και Κοσμήτορας Κοινωνικών και Συμπεριφορικών Επιστημών.
Παρόλο που βρισκόμαστε αρκετά μακριά, παρακολουθούμε στενά τη σοκαριστική κατάσταση στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο θάνατος ακόμα ενός Αφροαμερικανού πολίτη και φυσικά ο τρόπος με τον οποίο ήρθε, είναι ακόμα ένα θλιβερό, ατυχές και απαράδεκτο περιστατικό. Είναι όμως ο μοναδικός λόγος που γίνονται αυτές οι διαδηλώσεις, κάποιες εκ των οποίων και αρκετά βίαιες;
Η δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ ήταν η σπίθα. Ο πυρόλιθος που δημιούργησε τη σπίθα είναι η δύσκολη σχέση ανάμεσα στις Αφροαμερικανικές κοινότητες και την τοπική αστυνομία σε πολλές πόλεις, με την Αστυνομία να το αποδίδει στην πιθανή εγκληματικότητα των Αφροαμερικανών οι οποίοι με τη σειρά τους βλέπουν την αστυνομία ως αυθαίρετη, εχθρική κατοχική δύναμη. Η Αστυνομία υιοθετεί τεχνικές σχεδιασμένες για να εκφοβίζει. Το καύσιμο για τη φωτιά είναι ο βαθιά ριζωμένος ρατσισμός στην αμερικανική κοινωνία, με ρίζες που πάνε πίσω στους πρώτους ευρωπαϊκούς οικισμούς στη Βόρεια Αμερική. Η θερμότητα και η διασπορά αυτής της φωτιάς όμως, έχει προωθηθεί με συγκεκριμένες συνθήκες στο πολιτικό και οικονομικό περιβάλλον. Η πιο προφανής απόδειξη αυτού είναι η ρητορική της Κυβέρνησης Τραμπ. Αρχίζοντας με τον εναρκτήριο λόγο του, ο Πρόεδρος έχει ενθαρρύνει τους βασικούς υποστηρικτές της Κυβέρνησης του να δουν τους Αφροαμερικανούς και άλλες μειονότητες ως εγκληματίες και τις κοινότητες τους ως επικίνδυνα Αντι-αμερικανικά γκέτο τα οποία απειλούν την «αληθινή» Αμερική. Πρόκειται για μια ρητορική που σκόπιμα παρεμπόδισε την αίσθηση του πένθους των υποστηρικτών του – στην πεποίθησή τους ότι οι οικονομικές δυσκολίες τους και η κοινωνική παρακμή της αγροτικής και της μικρής πόλης της Αμερικής οφείλονται σε ελίτ πολιτικές που ευνόησαν άδικα τις μειονότητες στην Αμερική και σε ξένα έθνη, αντί να προστατεύουμε τους «πραγματικούς» Αμερικανούς. Οι οικονομικές πολιτικές της Κυβέρνησης Τραμπ, οι οποίες έχουν ανεπιφύλακτα διευρύνει το χάσμα ανάμεσα στους πλουσιότερους Αμερκανούς και τους φτωχότερους, συνέβαλαν στην οργή, την απογοήτευση ανάμεσα στην Αφροαμερικανική κοινότητα η οποία βλέπει τις οικονομικές ευκαιρίες να γλιστρούν σε μια μεταβιομηχανική οικονομία που είναι πιθανό να υποβιβάσει μεγάλο μέρος της κοινότητας τους σε φτωχότερα επίπεδα. Τέλος η πανδημία του κορωνοϊού έχει επηρεάσει δυσανάλογα τις κοινότητες των μειονοτήτων, τόσο σε ότι αφορά την ασθένεια και το θάνατο αλλά και όσο αφορά τις συνθήκες εργασίας και εισοδήματος. Οι μειονότητες γνωρίζουν πολύ καλά πως λόγω της έλλειψης υπηρεσιών υγείας στις κοινότητες τους, τα ποσοστά θνησιμότητας είναι υψηλότερα. Επιπλέον ο αριθμός των ανθρώπων από μειονότητες που κατάφεραν να κρατήσουν τις δουλειές τους είναι δυσανάλογα μικρότερος και η μειοψηφία που τα κατάφερε, εργάζεται σε δουλειές που η κοινωνική αποστασιοποίηση είναι έως και αδύνατη. Οικονομικά τα νοικοκυριά που κατάφερναν πριν τον κορωνοϊό να τα βγάλουν έστω και δύσκολα πέρα, πλέον στηρίζονται σε ιδιωτικές δωρεές και στη στήριξη της κυβέρνησης για τα πιο βασικά αγαθά, ενώ πολλοί κινδυνεύουν πλέον με εξώσεις. Ακόμα και με αυτά τα δεδομένα, οι διαδηλώσεις, θα μπορούσαν και ακόμα μπορούν, να τεθούν υπό έλεγχο με πιο έξυπνους τρόπους. Η απροθυμία της Κυβέρνησης να εμπλακεί εποικοδομητικά με τους διαδηλωτές, οδήγησε σε ραγδαία αύξηση των διαμαρτυρομένων.
Ποιοι συμμετέχουν σε αυτές τις διαδηλώσεις; Είδαμε ειρηνικούς διαδηλωτές, είδαμε ανθρώπους να καταστρέφουν περιουσίες, να κλέβουν, είδαμε αναρχικούς…Μπορούμε να τους κατηγοριοποιήσουμε;
Κάθε διαδήλωση, κάθε πλήθος, έχει διαφορετική σύνθεση και δυναμική. Κανένα από αυτά δεν κατευθύνεται κεντρικά από κάποιο. Η σημαντικότερη πλειοψηφία των διαδηλωτών είναι πολίτες, όχι μόνο Αφροαμερικανοί, αλλά και λευκοί οι οποίοι έχουν οργιστεί με τις απάνθρωπες πρακτικές της Αστυνομίας σε βάρος των Αφροαμερικανών. Η δολοφονία του Φλόιντ ήταν αδιαμφισβήτητα ορατή εκδήλωση αυτών των πρακτικών αστυνόμευσης και του υποκείμενου ρατσισμού και έτσι προκαλεί μια μαζική και δημόσια αντίδραση που δεν ήταν μόνο αναπόφευκτη αλλά και ένα υγιές σημάδι δημοκρατίας. Τα επίπεδα οργής και εκνευρισμού έχουν διαφοροποιήσεις: κάποιοι βλέπουν τους βανδαλισμούς και τους εμπρησμούς ως νόμιμους τρόπους για να εκφράσουν την οργή τους, κάποιοι άλλοι όχι. Αναμεμειγμένοι με αυτούς τους διαδηλωτές, είναι άτομα με ευρύτερη αντιδημοκρατική ατζέντα ή απλά με αόριστο θυμό. Ένας μικρός αριθμός υπέρμαχων των λευκών που σκόπιμα προσπαθούν να προκαλέσουν βία και αστυνομική αντίδραση προς τους διαδηλωτές καθώς επίσης και ευκαιριακοί ληστές και κοινοί εγκληματίες.
Στις ΗΠΑ δεν είδαμε κέρφιου στη διάρκεια της πανδημίας όπως σε άλλες χώρες όμως βλέπουμε κέρφιου τώρα. Είναι απαραίτητα και νόμιμα;
Η επιβολή των κέρφιου είναι άσχετη με την πανδημία και ήρθε σε απάντηση στις βίαιες διαδηλώσεις και στο φόβο για βίαιες διαδηλώσεις. Τα κέρφιου επιβάλλονται νόμιμα και είναι μια κοινή πρακτική σε στιγμές αστικών αναταραχών. Η ανησυχία για αυτή την περίσταση δεν είναι για την νομιμότητα των κέρφιου αλλά για το πως η Αστυνομία το επιβάλλει. Ο σκοπός είναι να αποτρέψουμε βίαιες αναταραχές. Αν η επιβολή του κέρφιου και η στόχευση ανθρώπων που δεν συμμετέχουν σε παράνομη δραστηριότητα και δεν προάγουν τη βία, εξυπηρετεί στην περαιτέρω αύξηση του επιπέδου οργής αντί για να δίνει χώρο στους ψυχραιμότερους να βγουν έξω, τότε το κέρφιου είναι αυτοκαταστροφικό.
Σε σχέση με το συγκεκριμένο περιστατικό της δολοφονίας του Φλόιντ. Ποιες εξουσίες έχει ένας Αστυνομικός σε παρόμοιες περιπτώσεις και ποια δικαιώματα ένας συλληφθέντας;
Αυτό που είδαμε σε αυτή την περίπτωση είναι ξεκάθαρη κατάχρηση της αστυνομικής εξουσίας. Προφανώς ο Αστυνομικός έχει την δικαιοδοσία να προβαίνει σε συλλήψεις και να προστατεύει τον εαυτό του κατά τη διάρκεια που το κάνει. Ο Φλόιντ ήταν άοπλος, τουλάχιστο τη στιγμή που ήταν στο έδαφος, δεν αντιστάθηκε κατά τη σύλληψη του και δεν αποτελούσε κίνδυνο για τους αστυνομικούς.
Μια τέτοια κατάσταση αναπόφευκτα πολιτικοποιήθηκε. Από τη μια ο Ντόναλτ Τραμπ με την ακραία ρητορική του, από την άλλη οι επικριτές του. Υπάρχει διασύνδεση μεταξύ αυτών των διαδηλώσεων και των επερχόμενων εκλογών;
Ο Ντόναλτ Τραμπ διαχειρίζεται την κρίση του κορωνοϊού πολύ άσχημα κάτι που του έχει κάνει ζημιά στις δημοσικοπήσεις και οι Ρεπουμπλικάνοι πλέον ανησυχούν ότι όχι απλά δεν θα επανεκλεγεί αλλά ότι οι Δημοκρατικοί θα πάρουν και τον έλεγχο της Γερουσίας. Αυτό θα είναι το σκηνικό για όλες τις αποφάσεις που λαμβάνει αυτή τη στιγμή ο Πρόεδρος και για όλες τις αποφάσεις που θα λάβει από τώρα μέχρι τον Νοέμβριο. Η γενική πολιτική στρατηγική του Προέδρου είναι να διπλασιάσει την βάση που τον στηρίζει ακόμα και αν αυτό σημαίνει πως θα μειωθούν πολύ οι πιο μετριοπαθείς, οι προαστιακοί και οι γυναίκες ψηφοφόροι. Αυτό μεταφράζεται σε μια σκληρή πολιτική γραμμή μια στάση του «νόμου και της τάξης» και σε μια προσπάθεια να προστατέψει την εικόνα του σκληρού. Έχοντας πει αυτά, ο Πρόεδρος στην ουσία αντιμετωπίζει έναν πολιτικό λογισμό που είναι όσο απλός όσο και περίπλοκος. Δεδομένου του συστήματος εκλογικών κολεγίων της Αμερικής για την επιλογή προέδρου και δεδομένης της πολιτικής γεωγραφίας των Ηνωμένων Πολιτειών, οι εκλογικές ψήφοι των περισσότερων πολιτειών μπορούν να θεωρηθούν δεδομένες, είτε από το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα είτε από το Δημοκρατικό Κόμμα. Είναι μετρημένες στα δάχτυλα του ενός χεριού οι πολιτείες που πραγματικά είναι ανταγωνιστικές. Ανάμεσα σε αυτές επίσης ελάχιστοι ψηφοφόροι που παραμένουν αναποφάσιστοι. Επειδή οι Αμερικανοί δεν είναι υποχρεωμένοι να ψηφίσουν, οι εκλογές θα αποφασιστούν από το πόσοι ψηφοφόροι του κάθε κόμματος είναι αρκετά ενθουσιώδεις για να μπουν στη διαδικασία να ψηφίσουν. Γι’ αυτό και ο Ντόναλτ Τραμπ προσπαθεί με τον συγκεκριμένο τρόπο να ενεργοποιήσει την πολιτική του βάση.
Σε αντίθεση, οι Δημοκρατικοί θα επιχειρήσουν να χρησιμοποιήσουν τη διαχείριση αυτών των διαδηλώσεων από τον Προέδρο για να ενεργοποιήσουν τη δική τους βάση ψηφοφόρων, συμπεριλαμβανομένων και των μειονοτήτων. Θα προσπαθήσουν να πείσουν τους αναποφάσιστους ψηφοφόρους ότι η συμπεριφορά του Προέδρου έχει επιδεινώσει την κατάσταση παρά να την ηρεμήσει. Ο στόχος είναι ο Τραμπ να μην πάρει ούτε ψήφο από τους διαδηλωτές και οι Δημοκρατικοί να πάρουν τις περισσότερους από εκείνη τη δεξαμενή, απ’ όσους τελικά πάνε να ψηφίσουν τον Νοέμβριο.
Τι θα περιμένατε από τον Πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών να κάνει ακόμα και τώρα για να αντιμετωπίσει την κατάσταση;
Θα ευχόμουν ότι θα αναγνώριζε ανοιχτά και δημόσια, όχι μόνο τη κτηνωδία της δολοφονίας του Φλόιντ, αλλά και του θεσμικού ρατσισμού που οδήγησε σε αυτή τη δολοφονία. Να αναγνωρίσει την γνησιότητα των πολλών παραπόνων της Αφροαμερικανικής κοινότητας και να εργαστεί με τους κοινωνικούς και πολιτικούς ηγέτες της στη σφαίρα του πολιτικού φάσματος να εντοπίσει πρακτικά βήματα για αντιμετώπιση αυτών των παραπόνων. Αυτό που αναμένω όμως να κάνει είναι να προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει τις νομικές και αστυνομικές εξουσίες της ομοσπονδιακής κυβέρνησης για να εκφοβίσει τους διαδηλωτές να σταματήσουν τις ενέργειες τους. Φαίνεται ότι ο Πρόεδρος θεωρεί τους διαδηλωτές ως εχθρούς της Αμερικής, οι οποίοι πρέπει να νικηθούν, να κυριαρχηθούν και να εκφοβιστούν, παρά ως συμπατριώτες Αμερικανούς των οποίων οι ανάγκες και οι ανησυχίες πρέπει να ληφθούν υπόψη.
