Του Νικόλα Ζαννέττου – [email protected]
Η Τουρκία έχει απορρίψει περισσότερες από μία φορά την πρόταση της Λευκωσίας για καθορισμό θαλασσίων ζωνών μεταξύ Τουρκίας και Κυπριακής Δημοκρατίας η οποία διαβιβάστηκε από τον Ύπατο Εκπρόσωπο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ζόζεφ Μπόρελ αποκαλύπτει σε συνέντευξη του στο AlphaNews ο Υπουργός Εξωτερικών. Ο Νίκος Χριστοδουλίδης στον απόηχο της τουρκικής αντίδρασης λόγω της καταδίκης των ενεργειών της στην κυπριακή ΑΟΖ από Κύπρο, Ελλάδα, Γαλλία, Αίγυπτο και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τονίζει πως κανένα σενάριο δεν μπορεί να αποκλειστεί ως προς το επόμενο προκλητικό βήμα της Άγκυρας. Ξεκαθαρίζει πως όσο το κυπριακό παραμένει άλυτο και η Τουρκία δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία, δεν τίθεται θέμα δημιουργίας αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου προς την Τουρκία, εφόσον δεν θα υπάρχει διακρατική συμφωνία.
Το χτεσινό κοινό ανακοινωθέν των πέντε Υπουργών Εξωτερικών για τις προκλητικές ενέργειες της Τουρκίας στην ΑΟΖ μας, τη Λιβύη και το Αιγαίο προκάλεσε την έντονη αντίδραση της Άγκυρας. Επειδή πλέον όμως όπως αναφέρατε και στο Twitter σας, θα πρέπει να είμαστε προσανατολισμένοι στο αποτέλεσμα, το ερώτημα παραμένει: Πως θα σταματήσουμε την Τουρκία η οποία δημιουργεί συνεχώς νέα τετελεσμένα;
Θα ξεκινήσω από την ανακοίνωση του τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών. Τα όσα καταγράφονται μπορούν να απαντηθούν γραμμή προς γραμμή γιατί μόνο στο τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών μπορεί κάποιος να έχει τέτοιου είδους προσεγγίσεις. Για παράδειγμα κατηγορούνται οι πέντε χώρες για πρόκληση χάους και αστάθειας στην περιοχή. Γίνεται καταγγελία για τη Γαλλία ότι είναι ένα τρομοκρατικό κράτος. Ή υπάρχει το ερώτημα τι ψάχνουν τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα στην περιοχή. Με την ίδια λογική τι κάνει η Τουρκία στη Λιβύη; Δεν θα πρέπει να μας απαντήσει το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών; Απ’ εκεί και πέρα γίνεται επίκληση του διεθνούς δικαίου. Αφού η Τουρκία νιώθει τόση εμπιστοσύνη στις νομικές της θέσεις και προσεγγίσεις γιατί δεν ανταποκρίνεται θετικά στο κάλεσμα της ΚΔ για καθορισμό των θαλάσσιων συνόρων ή για να πάμε από κοινού στο δικαστήριο. Άρα αντιλαμβάνεστε ότι η ανακοίνωση δεν ανταποκρίνεται στην κατάσταση πραγμάτων. Τίθεται και ένα θέμα ορθά μέσα από το ερώτημα σας για την αντιμετώπιση των τουρκικών προκλήσεων. Ένα σημαντικό δεδομένο που προκύπτει από χθες είναι ότι οι τουρκικές ενέργειες δεν απασχολούν ή ανησυχούν αποκλειστικά την ΚΔ. Είναι ξεκάθαρο μέσα από τη συζήτηση και την κοινή διακήρυξη ότι οι αποσταθεροποιητικές ενέργειες της Τουρκίας ανησυχούν ένα σημαντικό αριθμό κρατών. Υπάρχουν και άλλα κράτη που ανησυχούν για τις ενέργειες της Τουρκίας και δεν θα απέκλεια σε μια μελλοντική συνάντηση να υπάρξουν και άλλα κράτη τα οποία θα συμμετάσχουν. Απ’ εκεί και πέρα ως ΚΔ από δικής μας πλευράς αξιοποιούμε οποιοδήποτε μέσο έχουμε στη διάθεση μας, διπλωματικό, νομικό, πολιτικό, έτσι ώστε να μπορούμε να ανταποκριθούμε σε αυτή τη συμπεριφορά η οποία κλιμακώνεται. Είναι κάτι που μας ανησυχεί και οφείλω να το αναφέρω, γιατί πέραν από τις προσπάθειες αντιμετώπισης αυτών των προκλητικών ενεργειών είναι σημαντικό να δούμε τους λόγους που ωθούν την Τουρκία σε αυτή τη συμπεριφορά που σίγουρα δεν έχει να κάνει τίποτα με τους Τ/κ. Δεν ανταποκρίνεται αυτό το επιχείρημα γιατί το συγκεκριμένο τεμάχιο που η Τουρκία διεκδικεί ως δήθεν δικό της δεν έχει να κάνει καθόλου με τους Τ/κ και εξάλλου με την ευρύτερη συμπεριφορά της στα ενεργειακά, στερεί και από τους ίδιους τους Τ/κ από τα δικαιώματα τους όσο αφορά τον συγκεκριμένο τομέα. Είναι μια περίοδος δύσκολη για την Τουρκία, ιδιαίτερα στο εσωτερικό με την κατάσταση όπως εξελίσσεται να εξωτερικεύει ακόμα περισσότερο όταν έχει εσωτερικά προβλήματα. Δεν είναι μόνο δική μας διαπίστωση ένας από τους λόγους είναι και διαπίστωση και άλλων που παρακολουθούν. Όλες οι ενέργειες που γίνονται από δικής μας πλευράς, εκείνο που μας ενδιαφέρει είναι η ουσία και όχι η επικοινωνία. Για αυτό και χθες η χθεσινή σύγκληση του κοινού ανακοινωθέντος δεν είχαν δημοσιοποιηθεί πριν ολοκληρωθεί η συνάντηση. Άρα γίνονται και άλλες ενέργειες σε συνεργασία με άλλα κράτη. Ο ρόλος των εταιρειών είναι επίσης σημαντικός διότι όλοι δικαιολογημένα τονίσαμε ότι δεν θα γίνουν οι γεωτρήσεις που ήταν προγραμματισμένες να γίνουν αυτό το διάστημα. Δεν είδαμε το γεγονός το οποίο είναι σημαντικό ότι οι εταιρείες έχουν αναβάλει και δεν έχουν ακυρώσει τις γεωτρήσεις τους, παραμένουν δεσμευμένες στην ΑΟΖ της ΚΔ και αυτό εξηγεί και τις προοπτικές που υπάρχουν στην περιοχή ενώ σε κάποιες άλλες περιπτώσεις έχουν επιλέξει να ακυρώσουν συμβόλαια τα οποία είχαν ακριβώς λόγω της πανδημίας και των προοπτικών που δημιουργούνται με τις τιμές του πετρελαίου.
Ποιες είναι οι χώρες που ενδεχομένως να μπουν σε αυτό το νέο πενταμερές σχήμα; Είναι ευρωπαϊκές, είναι της περιοχής;
Eκείνο που μπορώ να πω σε αυτό το στάδιο, κατά κύριο λόγο από κράτη της περιοχής. Όμως δεν θέλω να πω περισσότερα.
Περιμένουμε από την Τουρκία είπατε, αν θεωρεί ότι έχει κάποια βάση στην επιχειρηματολογία της και αφού επικαλείται το διεθνές δίκαιο, να έρθει κοντά να συνομιλήσουμε. Από την ημέρα που υποβάλαμε αυτή την πρόταση στον δημόσιο διάλογο είχατε εσείς οποιαδήποτε επαφή είτε με τον κ. Τσαβούσογλου ή άλλο Τούρκο αξιωματούχο η με κάποιο μεσολαβητή που να δείχνει ότι η Τουρκία είναι πρόθυμη να εξετάσει αυτό το ενδεχόμενο;
Nα σας αποκαλύψω ότι η πρόταση μας έχει διαβιβαστεί και στον κ. Τσαβούσογλου από πλευράς ΕΕ η οποία μέσα από τα σχετικά συμπεράσματα που έχει υιοθετήσει και η απάντηση του κ. Τσαβούσογλου ήταν αρνητική. Ότι δεν συζητούν με την Κυπριακή Δημοκρατία.
Πότε έγινε αυτό κ. Υπουργέ;
Έγινε πέραν της μίας περίπτωσης όταν υπήρξαν τηλεφωνικές επικοινωνίες του κ. Μπορέλ με τον κ. Τσαβούσογλου για το θέμα των παράνομων γεωτρήσεων της Τουρκίας και τώρα αλλά και το προηγούμενο διάστημα και η απάντηση ήταν αρνητική.
Άρα αυτό το θέμα δεν φαίνεται να προχωράει και παράλληλα βλέπουμε την Τουρκία και τον Τούρκο Πρόεδρο να λένε ότι εμείς θα συνεχίσουμε τους σχεδιασμούς μας και υπερασπιζόμαστε τα δικαιώματα των Τ/κ’. Πού σταματά αυτό το πράγμα; Αν αύριο η Τουρκία βρει φυσικό αέριο στην ΑΟΖ μας σε κάποια απ’ όλες αυτές τις γεωτρήσεις τι θα γίνει;
To ότι η Τουρκία δεν ανταποκρίνεται θετικά δεν σημαίνει ότι σταματά η προσπάθεια. Γιατί αντιλαμβάνεστε ότι το θέμα της ΚΔ και της διεθνούς αναγνώρισης της που επικαλείται δεν εξαρτάται από την Τουρκία. Άρα αυτό δεν σημαίνει ότι σταματούν οι προσπάθειες οι δικές μας, είτε της ΕΕ είτε τρίτων κρατών προς την κατεύθυνση αυτή. Απ’ εκεί και πέρα όταν μιλάμε για την Τουρκία όλα τα σενάρια πρέπει να τυγχάνουν επεξεργασίας. Αυτό γίνεται και στο Υπουργείο Εξωτερικών σε συνεργασία και με τις χώρες και με τις εταιρείες οι οποίες όπως έχουν υποχρεώσεις έχουν και δικαιώματα στα συγκεκριμένα τεμάχια τα οποία τη συγκεκριμένη στιγμή η Τουρκία με τις παράνομες της γεωτρήσεις παραβιάζει. Άρα γενικότερα σε ένα άλλο ενδεχόμενο σενάριο που μπορεί να προκύψει από αυτές τις παράνομες γεωτρήσεις της Τουρκίας υπάρχει στη συζήτηση είναι στο τραπέζι των συζητήσεων τόσο με τις εταιρείες όσο και με τις χώρες που προέρχονται οι εταιρείες αυτές.
Αναφερθήκατε στις εταιρείες και είναι πάρα πολύ δύσκολη η κατάσταση στον τομέα του φυσικού αερίου ανά το παγκόσμιο. Ένα σενάριο που γράφτηκε είναι ότι ίσως η Τουρκία βρει ένα χρυσό παράθυρο αυτή τη στιγμή για να επαναφέρει πλέον πολύ πιο συγκεκριμένη πρόταση για το θέμα του αγωγού προς την Τουρκία προς τις εταιρείες ούτως ώστε να παρουσιάσει αυτή τη λύση ως την πιο συμφέρουσα στις επικρατούσες συνθήκες. Τι κάνουμε σε αυτή την περίπτωση;
H εν λόγω πρόταση όσο αφορά τη μεταφορά φυσικού αερίου προς την Τουρκία δεν μπορεί να εξεταστεί σοβαρά υπό τις σημερινές συνθήκες υπό την συνεχιζόμενη κατοχή. Απ’ εκεί και πέρα η όποια συμφωνία προϋποθέτει την ύπαρξη διακρατικής συμφωνίας. Σας παραπέμπω για παράδειγμα στη διακρατική συμφωνία της ΚΔ με την Αίγυπτο η οποία ήταν προϋπόθεση για να μπορεί να συζητήσει ο ιδιωτικός τομέας την προοπτική μεταφοράς φυσικού αερίου από την Αφροδίτη και το οικόπεδο 12 στην Αίγυπτο. Άρα δεν υπάρχει μια τέτοια προοπτική υπό τα δεδομένα ως έχουν σήμερα.
Το άλλο σενάριο που είχαν προτείνει ήταν αυτό του μορατόριουμ γεωτρήσεων. Σε αυτό το επίπεδο αν αύριο έρθουν τα πράγματα κατά τρόπο που μετά τις εκλογές στα κατεχόμενα και επαναφέρουν αυτό το ενδεχόμενο, εμείς είμαστε πρόθυμοι να το εξετάσουμε;
Δεν μπορούν να μπουν στο ίδιο καλάθι οι καθόλα νόμιμες ενέργειες ενός κράτους που ασκεί τα κυριαρχικά του δικαιώματα με παράνομες ενέργειες ενός άλλου κράτους. Άρα σε καμία περίπτωση δεν εγείρεται ένα τέτοιο θέμα. Απ’ εκεί και πέρα, ακόμα και θεωρητικά να συζητούσαμε αυτή τη στιγμή…γνωρίζουμε ότι οι εταιρείες έχουν λόγω της πανδημίας αποφασίσει να αναστείλουν στην παρούσα φάση τις δραστηριότητες τους στην ΑΟΖ μας. Η συμπεριφορά της Τουρκίας δείχνει ξεκάθαρα και την απάντηση και τις πραγματικές της προθέσεις σε σχέση με ένα τέτοιο ενδεχόμενο.
Επειδή αναφερθήκατε στην κατάσταση στο εσωτερικό της Τουρκίας και αυτή την τάση που πάντα βλέπουμε να εξωτερικεύει τις όποιες πιέσεις έχει η κυβέρνηση της χώρας προς τα έξω με διάφορες προκλητικές ενέργειες. Πόσο ανησυχητικά είναι τα πράγματα τι άλλο μπορούμε να δούμε από την Τουρκία νοουμένου ότι ήδη εντείνονται και κλιμακώνονται οι υφιστάμενες προκλήσεις;
Aπό συζητήσεις που έχουμε με ακαδημαϊκούς που γνωρίζουν πολύ καλά την Τουρκία, ακόμα και κράτη-μέλη της ΕΕ που έχουν φυσική παρουσία στη χώρα και έχουν μια ιδιαίτερη σχέση με την Τουρκία, η οικονομική κατάσταση της Τουρκίας είναι σε δύσκολη φάση. Αυτό είναι κάτι που μας προβληματίζει και μας ανησυχεί γιατί κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει ενδεχόμενους τρόπους που ο Τούρκος Πρόεδρος θα αποφασίσει να αντιδράσει λαμβάνοντας υπόψη τα δεδομένα στο εσωτερικό της χώρας. Αλλά γενικότερα ομιλούντες για την Τουρκία, είναι υποχρέωση μας να μην αποκλείουμε κανένα σενάριο στην προσπάθεια διαχείρισης της κατάστασης όπως προκύπτει από δεδομένα που υφίστανται στο εσωτερικό της χώρας.
Συνομιλούσαμε τις προάλλες σε συνέντευξη μας με τον κ. Μαυρογιάννη ο οποίος μας είπε ότι εμείς κάνουμε ότι μπορούμε για να κρατήσουμε αυτό το παράθυρο της ελπίδας σε σχέση με το κυπριακό ανοιχτό. Εσείς είχατε οποιεσδήποτε επαφές το τελευταίο διάστημα που να έχουν μια ουσιαστική σημασία προς την κατεύθυνση του ενδεχομένου επανέναρξης διαπραγματεύσεων στο κυπριακό;
Για εμάς δεν υπάρχει άλλη επιλογή από την επίλυση του κυπριακού. Κακά τα ψέματα η πάροδος του χρόνου δημιουργεί περαιτέρω τετελεσμένα που δυσκολεύει αυτή την προσπάθεια η οποία επαναλαμβάνω είναι προτεραιότητα. Δυστυχώς η πανδημία οδήγησε στην αναβολή της εκλογικής διαδικασίας στις κατεχόμενες περιοχές. Ο σχεδιασμός ήταν η επανέναρξη συνομιλιών απ’ εκεί που έμειναν στο Κραν Μοντάνα αμέσως μετά την εκλογική διαδικασία στις κατεχόμενες περιοχές, τώρα θα πρέπει να αναμένουμε να δούμε τις εξελίξεις.
