Αντιπροσωπεία της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών βρέθηκε στην Αθήνα από τις 6 έως τις 8 Μαρτίου 2023, με σκοπό να εξετάσει θέματα και καταγγελίες που απασχολούν την επικαιρότητα.

Η επίσκεψη κάλυψε ευρύ φάσμα θεμάτων, όπως η ελευθερία των ΜΜΕ και η ασφάλεια των δημοσιογράφων, η διαχείριση του μεταναστευτικού, τα ανθρώπινα δικαιώματα και θέματα ισότητας, η χρήση κατασκοπευτικού λογισμικού, το κράτος δικαίου και η καταπολέμηση της διαφθοράς. Ολοκληρώνοντας την επίσκεψη, η επικεφαλής της αντιπροσωπείας Sophie IN ‘T VELD (Renew, Ολλανδία) εξέδωσε την ακόλουθη δήλωση εκ μέρους της αντιπροσωπείας.

«Τα μέλη της αντιπροσωπείας εκφράζουν τα βαθιά τους συλλυπητήρια στις οικογένειες και τους αγαπημένους των θυμάτων της τραγωδίας στα Τέμπη. Θα θέλαμε επίσης να εκφράσουμε το σεβασμό μας προς τον ελληνικό λαό. Η φράση ‘Πάρε με όταν φτάσεις’ συμβολίζει βαθύ πόνο και θλίψη, αλλά και την δυσπιστία για τις τόσες χαμένες ζωές νέων ανθρώπων. Αυτή η τραγωδία άγγιξε το έθνος στο σύνολό του. Ως Ευρωπαίοι στεκόμαστε στο πλευρό των Ελλήνων.

Η αντιπροσωπεία εκφράζει την εκτίμηση της για τις πλούσιες και ειλικρινείς συζητήσεις με όλους τους συνομιλητές της και αποδοκιμάζει το γεγονός ότι ο Πρωθυπουργός, οι υπουργοί της κυβέρνησης, οι εκπρόσωποι της αστυνομίας, ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου και άλλοι αξιωματούχοι δεν ήταν διαθέσιμοι ή αρνήθηκαν να συναντήσουν τους ευρωβουλευτές.

Αν και η Ελλάδα διαθέτει ένα σταθερό θεσμικό και νομικό πλαίσιο, μια δυναμική κοινωνία των πολιτών και ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης, η αντιπροσωπεία επισημαίνει την ύπαρξη πολύ σοβαρών απειλών προς το κράτος δικαίου και τα θεμελιώδη δικαιώματα. Οι πολιτειακές ασφαλιστικές δικλείδες, που είναι απαραίτητες για μια ισχυρή δημοκρατία, βρίσκονται υπό έντονη πίεση. Ο δημοκρατικός έλεγχος από εξειδικευμένους φορείς και ελεύθερα ΜΜΕ έχει καταστεί κενό γράμμα, ενώ και η δικαιοσύνη είναι εξαιρετικά αργή και αναποτελεσματική, δημιουργώντας κλίμα ατιμωρησίας. Η διαφθορά διαβρώνει τις δημόσιες υπηρεσίες και τα κοινά αγαθά. Οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών βρίσκονται υπό τεράστια πίεση.

Έχουν περάσει σχεδόν δύο χρόνια μετά τη δολοφονία του Γιώργου Καραϊβάζ και οι αστυνομικές έρευνες δεν έχουν σημειώσει ορατή πρόοδο. Έτσι όχι μόνο δεν αποδίδεται δικαιοσύνη στην οικογένεια του θύματος, αλλά στέλνεται ένα μήνυμα ότι η ασφάλεια των δημοσιογράφων δεν αποτελεί προτεραιότητα για την κυβέρνηση. Η υπόθεση θα πρέπει να διερευνηθεί χωρίς περαιτέρω καθυστέρηση και η αντιπροσωπεία προτρέπει τις αρχές να ζητήσουν στήριξη από την Europol.

Επιπλέον, πολλοί δημοσιογράφοι βρίσκονται αντιμέτωποι με απειλές για τη σωματική τους ακεραιότητα, λεκτικές επιθέσεις (μεταξύ άλλων από υψηλόβαθμους πολιτικούς και υπουργούς), παραβίαση της ιδιωτικής τους ζωής με λογισμικό κατασκοπείας και στρατηγικής φύσεως προσφυγές στη δικαιοσύνη. Η ιδιοκτησία των ΜΜΕ από μικρό αριθμό ολιγαρχών επιδρά αρνητικά στην πολυφωνία, οδηγώντας σε δραματικά ελλιπή κάλυψη ορισμένων θεμάτων. Το πρόβλημα αυτό ανέδειξε και η κοινή δήλωση ενώσεων Ελλήνων δημοσιογράφων στον απόηχο του σιδηροδρομικού δυστυχήματος.

Δικαιοσύνη και δημοκρατικός έλεγχος

Εκφράζουμε την ανησυχία μας για την υποχρηματοδότηση, την υποστελέχωση, τον περιορισμό των εξουσιών, τις αδιαφανείς διαδικασίες διορισμού και την παρενόχληση και τον εκφοβισμό υπαλλήλων ανεξάρτητων δημόσιων φορέων, όπως ο Διαμεσολαβητής, η Αρχή Προστασίας Δεδομένων και η Αρχή για την Ασφάλεια και την Ιδιωτικότητα των Επικοινωνιών. Σημειώνουμε επίσης ότι η Εθνική Υπηρεσία Διαφάνειας, η οποία θα πρέπει να διαδραματίζει ζωτικό ρόλο στον έλεγχο των δημόσιων αρχών, δεν φαίνεται να είναι αποτελεσματική και έχουν διατυπωθεί ανησυχίες σχετικά με την ανεξαρτησία της. Η συνεχιζόμενη παρενόχληση της εισαγγελέως με αρμοδιότητα τα θέματα διαφθοράς Ελένης Τουλουπάκη προκαλεί επίσης σοβαρές ανησυχίες.

Η μακρά διάρκεια της εκδίκασης υποθέσεων, σε συνδυασμό με τις αμφιβολίες για την ακεραιότητα τμημάτων της αστυνομίας και τις συγκρούσεις συμφερόντων στο υψηλότερο επίπεδο, οδηγούν στη δημιουργία κλίματος ατιμωρησίας, στο οποίο ευδοκιμεί η διαφθορά. Τα ζητήματα αυτά θα πρέπει να αποτελέσουν άμεση προτεραιότητα. Οι αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων πρέπει να εφαρμόζονται.

Ισότητα, κράτος δικαίου και σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων

Η μεταχείριση των μεταναστών και αιτούντων άσυλο στα εξωτερικά σύνορα και στο εσωτερικό της χώρας, συμπεριλαμβανομένων των καταγγελιών περί συστηματικών επαναπροωθήσεων, χρήσης βίας, αυθαίρετης κράτηση και κλοπής αντικειμένων, είναι ιδιαίτερα ανησυχητική. Οι περιορισμοί που επιβάλλονται στις ΜΚΟ και στους δημοσιογράφους που καλύπτουν τα ζητήματα του μεταναστευτικού θα πρέπει να αρθούν αμέσως. Όλες οι πρωτοβουλίες που συμβάλλουν στην ενίσχυση της διαφάνειας, όπως ο μηχανισμός υποβολής καταγγελιών για επαναπροωθήσεις της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, πρέπει να αξιοποιηθούν και να ενισχυθούν.

Όσον αφορά την ίση μεταχείριση, η Ελλάδα έχει ένα στέρεο νομικό πλαίσιο και έχουν γίνει βήματα στη σωστή κατεύθυνση, όπως η δημιουργία της νέας Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Ωστόσο, η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική για τα άτομα ΛΟΑΤΚΙ, τους Ρομά και άλλες εθνοτικές μειονότητες και γυναίκες. Η πλειοψηφία της αντιπροσωπείας καλεί όλες τις πολιτικές δυνάμεις να ηγηθούν της προσπάθειας στον τομέα αυτό και να προωθήσουν την κοινωνική αλλαγή. Ιδιαίτερα ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν είναι η ενδοοικογενειακή βία, η αστυνομική βία και η ισότητα των γάμων.

Τέλος, η νομοθετική διαδικασία πρέπει να βελτιωθεί με την χρήση πραγματικών και ουσιαστικών διαβουλεύσεων και με την κατάργηση της αμφιλεγόμενης πρακτικής των πολυνομοσχεδίων.»

Οι ευρωβουλευτές που συμμετείχαν στην αποστολή είναι οι εξής:

Sophie IN ‘T VELD (RENEW, Ολλανδία) (επικεφαλής της αντιπροσωπείας)Katarina BARLEY (Σοσιαλιστές, Γερμανία)Gwendoline DELBOS-CORFIELD (Πράσινοι, Γαλλία)Patricia CHAGNON (ID, Γαλλία)Κωνσταντίνος ΑΡΒΑΝΙΤΗΣ (Αριστερά, Ελλάδα)

Το τελικό πρόγραμμα της αντιπροσωπείας περιλάμβανε συναντήσεις με ανεξάρτητες ελληνικές αρχές (Εθνική Αρχή Διαφάνειας, Αρχή Προστασίας Δεδομένων, Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών, Συνήγορος του Πολίτη, Εθνική Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Υπηρεσία Ασύλου), καθώς και με εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών, δημοσιγραφους, στελέχη του Frontex, την οικογένεια του δολοφονηθέντος δημοσιογράφου Γιώργου Καραϊβάζ, καθώς και την πρώην εισαγγελέα διαφθοράς Ελένη Τουλουπάκη.

Η διερευνητική αποστολή διοργανώνεται υπό την αρμοδιότητα της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών (LIBE) και σύμφωνα με τη εντολή της DRFMG (ομάδα εργασίας για την δημοκρατία, το κράτος δικαίου και τα θεμελιώδη δικαιώματα). Στόχος της αποστολής είναι να πραγματοποιηθεί απολογισμός των τελευταίων εξελίξεων στην χώρα, σε συνέχεια και του έργου της DRFMG για την κατάσταση στην Ελλάδα, με ιδιαίτερη έμφαση στην κατάσταση του κράτους δικαίου, την καταπολέμηση της διαφθοράς και την ελευθερία του Τύπου.