H 24η Μαρτίου καθιερώθηκε ως Παγκόσμια Ημέρα ενημέρωσης και αγώνα ενάντια στην Φυματίωση. Από τα ιστορικά χρόνια, ο Ιπποκράτης αναφέρεται στη φυματίωση χρησιμοποιώντας τον όρο «φθίσις», δηλαδή σωματική φθορά, παρακολουθώντας την πορεία ασθενών του που νοσούσαν από φυματίωση.Στις 24 Μαρτίου 1882, ο Robert Koch ανακοινώνει στο Βερολίνο την ανακάλυψη του μικροβίου που προκαλεί την φυματίωση.

Μετά την ανακάλυψη του μυκοβακτηριδίου της φυματίωσης από τον Robert Koch το 1882, ακολουθούν κι άλλες επιστημονικές ανακαλύψεις που σχετίζονται τόσο με την διάγνωση όσο και με την φαρμακευτική αντιμετώπιση της νόσου. Το 1921 ανακαλύπτεται το εμβόλιο έναντι της φυματίωσης και ακολούθως τα κύρια πρωτεύοντα αντιφυματικά φάρμακα. 136 χρόνια μετά τις σπουδαίες αυτές ανακαλύψεις στη διαγνωστική και στη θεραπευτική προσέγγιση της νόσου, η φυματίωση εξακολουθεί να αποτελεί απειλή για την παγκόσμια υγεία.

Η φυματίωση είναι μεταδοτική μολυσματική ασθένεια που προκαλείται από το σύμπλεγμα του μυκοβακτηριδίου της φυματίωσης και κυρίως από το Mycobacterium tuberculosis. Προσβάλει κυρίως τον πνεύμονα (πνευμονικές μορφές), αλλά είναι δυνατόν να προσβάλει και άλλα όργανα του ανθρωπίνου σώματος (εξωπνευμονικές μορφές). Η μετάδοση της νόσου γίνεται κυρίως αερογενώς με σταγονίδια που εκπέμπονται και διαχέονται με τον βήχα, το φτάρνισμα, ή κατά τη διάρκεια ομιλίας, από άτομα που πάσχουν από ενεργό πνευμονική φυματίωση. Υπολογίζεται ότι κάθε άτομο με ενεργό πνευμονική φυματίωση χωρίς θεραπεία μολύνει 10 με 15 άτομα κάθε χρόνο, από τα οποία 2 έως 3 άτομα θα νοσήσουν.

Παγκόσμια Έκθεση για τη Φυματίωση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (επικαιροποιημένη τον Ιανουάριο 2018)

Σύμφωνα με την τελευταία αναφορά του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) το 2016 καταγράφτηκαν 10,4 εκατομμύρια νέες περιπτώσεις ασθενών με φυματίωση σε παγκόσμιο επίπεδο και 1,7 εκατομμύρια θάνατοι από την νόσο παγκοσμίως, εκ των οποίων, 400,000 περιστατικά αφορούσαν περιπτώσεις ασθενών με συνλοίμωξη από HIV και φυματίωση. Επίσης, η φυματίωση συνεχίζει να αποτελεί ένα από τα δέκα πιο συχνά θανατηφόρα λοιμώδη νοσήματα παγκοσμίως, προκαλώντας 4,500 θανάτους καθημερινά. Το 2016 καταγράφηκαν 1 εκατομμύριο νέες περιπτώσεις φυματίωσης σε παιδιά και 250,000 θάνατοι από την νόσο μεταξύ των παιδιών.

Καταγράφεται επίσης συνλοίμωξη φυματίωσης και HIV σε 1,4 εκατομμύρια νέες περιπτώσεις ασθενών το 2016 (74% των περιστατικών αφορούν την ήπειρο της Αφρικής). Σύμφωνα με την ανωτέρω αναφορά το 2016 διαπιστώνονται 600,000 νέες περιπτώσεις ασθενών με φυματίωση, με ανθεκτικότητα στη ριφαμπικίνη (πρωτεύων αντιφυματικό φάρμακο), εκ των οποίων οι 490,000 αφορούν περιπτώσεις πολυανθεκτικής μορφής φυματίωσης MDR-TΒ. Ποσοστό 6,2% από τις πολυανθεκτικές μορφές καταγράφηκαν ως εκτεταμένες-ανθεκτικές μορφές φυματίωσης XDR-TΒ. Σύμφωνα με την τελευταία αναφορά η φυματίωση αφορά όλο τον παγκόσμιο χάρτη, με το 64% όμως των νέων περιπτώσεων φυματίωσης να εντοπίζεται στις ακόλουθες γεωγραφικές περιοχές: Ινδία, Κίνα, Ινδονησία, Φιλιππίνες, Πακιστάν, Νιγηρία και Νότια Αφρική.

Η αυξημένη μετανάστευση, η χαλάρωση των μέτρων ελέγχου της φυματίωσης, κοινωνικο-οικονομικοί παράγοντες, η φτώχεια, η διαβίωση σε ιδρύματα, η επιδημία του AIDS, η μη συμμόρφωση στη θεραπεία ατόμων που νοσούν, η πολυανθεκτική και η εκτεταμένη ανθεκτική φυματίωση αποτελούν τις κύριες αιτίες για την αύξηση της φυματίωσης σε παγκόσμιο επίπεδο. Αποτελεί διαπίστωση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ότι τα κράτη δεν χρηματοδοτούν επαρκώς τα προγράμματα καταπολέμησης της φυματίωσης παρόλο που η θεραπεία είναι φθηνή. Σύμφωνα με την τελευταία αναφορά του ΠΟΥ, 53 εκατομμύρια άνθρωποι έλαβαν φαρμακευτική αγωγή και θεραπεύθηκαν μεταξύ των ετών 2000-2016. Στόχος του ΠΟΥ (The WHO End TB Strategy) μεταξύ των ετών 2015-2030 είναι να επιτευχθεί μείωση της θνητότητας κατά 90% και μείωση της εμφάνισης νέων περιστατικών-νοσηρότητας κατά 80%.

Σύμφωνα με την τελευταία αναφορά του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας το 2018, η φυματίωση αποτελεί παγκόσμιο πρόβλημα υγείας, η οποία όμως μπορεί να προληφθεί και να θεραπευθεί. Στον αγώνα για την εξάλειψη της φυματίωσης τονίζεται ότι θα πρέπει να συμμετέχουν εκτός από τις Κυβερνήσεις σε ανώτερο επίπεδο και πολιτικοί, δήμαρχοι, κυβερνήτες, ηγέτες της τοπικής κοινωνίας, επαγγελματίες υγείας, ασθενείς με φυματίωση και άλλα πρόσωπα. Ο καθένας ξεχωριστά μπορεί να γίνει ηγέτης στον αγώνα κατά της φυματίωσης στον δικό του τομέα ευθύνης. Ως προς τούτο και το φετινό σύνθημα της Παγκόσμιας Ημέρας Φυματίωσης, «Ζητούνται: Ηγέτες για ένα κόσμο χωρίς Φυματίωση».