Δύο χρόνια μετά την εφαρμογή του Γενικού Σχεδίου Υγείας (ΓεΣΥ) στην Κύπρο, τα δικαιώματα των ασθενών, όπως αυτά κατοχυρώνονται μέσα από την Ευρωπαϊκή Χάρτα για τα Δικαιώματα των Ασθενών, δεν προστατεύονται πλήρως, σύμφωνα με όσα ακούστηκαν στη σημερινή συνεδρία της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, που εξέτασε το θέμα στην παρουσία του Υπουργού Υγείας Μιχάλη Χατζηπαντέλα.

Η Ευρωπαϊκή Χάρτα για τα Δικαιώματα των Ασθενών κατοχυρώνει συνολικά 14 δικαιώματα των ασθενών, όπως η πρόληψη, η πρόσβαση στην υγεία, η ελεύθερη επιλογή, η εμπιστευτικότητα και η εχεμύθεια, ο σεβασμός του χρόνου του ασθενή, η ποιότητα των υπηρεσιών, η ασφάλεια, η αποφυγή ταλαιπωρίας και πόνου, η έκφραση παραπόνου και η αποζημίωση.

Η συζήτηση στην Επιτροπή επικεντρώθηκε σε μεγάλο βαθμό στο θέμα της ποιότητας των προσφερόμενων υπηρεσιών τόσο στα ιδιωτικά όσο και στα δημόσια νοσηλευτήρια.

Στην αρχική του παρέμβαση, ο Υπουργός Υγείας Μιχάλης Χατζηπαντέλα ανέφερε ότι με την εισαγωγή του ΓεΣΥ ενδυναμώθηκαν τα δικαιώματα των ασθενών και σημείωσε ότι το Υπουργείο προωθεί την κατοχύρωση του δικαιώματος στη συνηγορία, με τροποποιητικό νομοσχέδιο, το οποίο θα καταβληθεί προσπάθεια να προωθηθεί στη Βουλή για συζήτηση εντός ενός μηνός.

Σύμφωνα με τον Υπουργό, ο συνήγορος του ασθενή θα διαφωτίζει το κοινό σε απλή γλώσσα για τα δικαιώματά του. Το πιο σημαντικό ζήτημα που προκύπτει σε σχέση με τη θέσπιση του θεσμού του συνήγορου του ασθενή, όπως σημείωσε, είναι η αποφυγή της επικάλυψης αρμοδιοτήτων με άλλους θεσμούς, όπως ο Επίτροπος Εποπτείας του ΓεΣΥ και ο Επίτροπος Διοικήσεως.

Τα παράπονα που δέχεται η Επίτροπος Διοικήσεως

Η Επίτροπος Διοικήσεως Μαρία Λοττίδου ενημέρωσε τους βουλευτές ότι τα πλείστα παράπονα που υποβάλλονται στο Γραφείο της είτε είναι διαδικαστικής φύσεως, είτε αφορούν θέματα αμέλειας, ιατρικής αμέλειας, παράληψης από ιατρικό και παραϊατρικό προσωπικό και υπηρεσίες διασυνοριακής υγείας.

Σημείωσε ότι το Γραφείο της, όπως και ο Επίτροπος Εποπτείας ΓεΣΥ μπορούν να εξετάσουν το διαδικαστικό μέρος ενός παραπόνου, κατά πόσον δηλαδή ακολουθήθηκαν οι προβλεπόμενες διαδικασίες, ωστόσο αρμόδιο για να εξετάσει την απόδειξη της ιατρικής αμέλειας είναι μόνο το δικαστήριο.

Η κα. Λοττίδου χαρακτήρισε το ζήτημα της θέσπισης του θεσμού του συνήγορου του ασθενή «πολύ περίπλοκο», σημειώνοντας πως πρέπει να διασφαλιστεί ότι δεν θα υπάρχει επικάλυψη αρμοδιοτήτων.

Ο εκπρόσωπος Τύπου του ΟΚΥπΥ Χαράλαμπος Χαριλάου ανέφερε στους βουλευτές ότι λαμβάνουν διάφορα παράπονα, πλείστα εκ των οποίων αφορούν συμπεριφορές ιατρικού και παραϊατρικού προσωπικού προς ασθενείς, τα οποία εξετάζονται βάσει διαδικασίας που έχει θεσπιστεί και η οποία προβλέπει συγκεκριμένο χρόνο ολοκλήρωσης της διερεύνησης του παραπόνου.

Η προσπάθεια, δήλωσε, είναι να εφαρμοστούν πλήρως και τα 14 δικαιώματα του ασθενή που κατοχυρώνει η Χάρτα, καθώς αποτελούν σημαντικό δείκτη της ποιότητας των προσφερόμενων υπηρεσιών.

Σύμφωνα με εκπρόσωπο του Υπουργείου Υγείας, το 2018, χρονιά κατά την οποία το ΓεΣΥ δεν είχε ακόμα εφαρμοστεί, υποβλήθηκαν 1200 παράπονα ασθενών στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας και 140 στο Μακάρειο, 240 στη Λεμεσό, 1000 στη Λάρνακα, 80 στην Πάφο και 100 στην Αμμόχωστο.

Πλείστα εξ αυτών αφορούσαν λίστες αναμονής, μακρινά ραντεβού, απώλεια φακέλων, προσωρινή έλλειψη φαρμάκων, εμβολίων και αναλωσίμων.

Δεν εξυπηρετούνται τα δικαιώματα των ασθενών, λέει ο ΟΣΑΚ

Εκ μέρους της Ομοσπονδίας Συνδέσμων Ασθενών Κύπρου (ΟΣΑΚ), ο Δημήτρης Λαμπριανίδης σημείωσε πως τα δικαιώματα των ασθενών στην Κύπρο δεν εξυπηρετούνται.

Τόνισε ότι ο νόμος για τα δικαιώματα των ασθενών χρήζει αναβάθμισης και έκανε λόγο για δεκάδες παράπονα που αφορούν κακή συμπεριφορά επαγγελματιών υγείας προς ασθενείς.

Ο κ. Λαμπριανίδης είπε πως ο θεσμός του συνήγορου του ασθενή είναι «απολύτως απαραίτητος για την εφαρμογή της νομοθεσίας των δικαιωμάτων του ασθενή» και κατέληξε σημειώνοντας πως «υπάρχουν σημαντικά κενά στον έλεγχο της ποιότητας και των διαδικασιών σε όλα τα νοσηλευτήρια, ιδιωτικά και δημόσια».

Ο ΟΑΥ, υπογράμμισε ο κ. Λαμπριανίδης, έχει ευθύνη να αγοράζει υπηρεσίες για τους ασθενείς και να διασφαλίζει ότι αυτές είναι και ποιοτικές. «Ο ΟΑΥ δηλώνει ότι δεν είναι αρμόδιος για να ελέγχει την ποιότητα, εμείς σαν ασθενείς θεωρούμε ότι από τη στιγμή που αγοράζει για εμάς υπηρεσίες έχει και την ευθύνη να διασφαλίζει ότι αυτές είναι ποιοτικές», τόνισε.

Απουσία πρωτοκόλλων, στρεβλώσεις, ανάγκη αναθεώρησης νομοθεσιών και υποστελέχωση

Ο πρόεδρος της Παγκύπριας Συντεχνίας Κυβερνητικών Ιατρών (ΠΑΣΥΚΙ), Σωτήρης Κούμας, σημείωσε την απουσία πρωτοκόλλων, διερωτώμενος τι ήταν αυτό που εμπόδισε τόσα χρόνια τη συγγραφή τους.

Παράλληλα, έκανε ιδιαίτερη αναφορά στο γεγονός ότι δύο χρόνια μετά την έναρξη της λειτουργίας του ΓεΣΥ, παραπέμπονται καθημερινά ασθενείς στα δημόσια νοσηλευτήρια και ιδιαίτερα στα ΤΑΕΠ από παρόχους του ιδιωτικού τομέα, χωρίς να τηρούνται διαδικασίες και χωρίς ενημέρωση, κάτι που -όπως ανέφερε- επηρεάζει τα δικαιώματα των ασθενών.

Για στρεβλώσεις στο ΓεΣΥ τις οποίες αναγνωρίζουν τόσο Υπουργοί όσο και ο ΟΑΥ, μίλησε ο Επίτροπος Εποπτείας του ΓεΣΥ Χριστόδουλος Καϊσής, σημειώνοντας πως αυτές μπορούν να διορθωθούν φτάνει το ΓεΣΥ να εφαρμόζεται όπως σχεδιάστηκε.

Την ανάγκη εκσυγχρονισμού του νόμου για τη λειτουργία των ιδιωτικών νοσηλευτηρίων τόνισε από πλευράς Παγκύπριου Συνδέσμου Ιδιωτικών Νοσηλευτηρίων (ΠΑΣΙΝ), ο κ. Μάριος Καραϊσκάκης. Είπε ότι ο νόμος πρέπει να τροποποιηθεί ώστε να συμπεριλάβει και τα δημόσια νοσηλευτήρια. Δήλωσε επίσης ότι τάσσονται υπέρ της ένταξης των ΤΑΕΠ των ιδιωτικών νοσηλευτηρίων στο ΓεΣΥ βάσει και των δυνατοτήτων του κάθε νοσηλευτηρίου.

Στο θέμα της υποστελέχωσης των νοσηλευτηρίων στάθηκε ο εκπρόσωπος της Παγκύπριας Συντεχνίας Νοσηλευτών (ΠΑΣΥΝΟ), σημειώνοντας πως τα δικαιώματα των ασθενών είναι άμεσα συνδεδεμένα με το θέμα της στελέχωσης. Σημείωσε ακόμα την ανάγκη αναθεώρησης του νόμου για τα ιδιωτικά νοσηλευτήρια και την εφαρμογή του και στα δημόσια νοσηλευτήρια, θέσεις με τις οποίες συμφώνησε και ο εκπρόσωπος του Κλάδου γενικού νοσηλευτικού προσωπικού της ΠΑΣΥΔΥ.

Ο Παγκύπριος Σύνδεσμος Νοσηλευτών και Μαιών (ΠΑΣΥΝΜ) υπέδειξε ότι η ποιότητα των υπηρεσιών που προσφέρονται στους ασθενείς μετριέται με συγκεκριμένους δείκτες, όπως οι δομές, οι διαδικασίες και τα αποτελέσματα και εισηγήθηκε όπως το Υπουργείο Υγείας προχωρήσει στην εκπόνηση νομοθεσίας βάσει της οποίας θα μετριέται η ποιότητα των υπηρεσιών υγείας στα νοσηλευτήρια, φέρνοντας ως παράδειγμα την υποχρέωση κάθε νοσηλευτηρίου να λειτουργεί Γραφείο Ποιότητας.

Μπορούν να γίνουν αλλαγές στο ΓεΣΥ χωρίς να επηρεάζεται η φιλοσοφία και η αρχιτεκτονική του, είπε ο Υπουργός

Στη δευτερολογία του, ο Υπουργός Υγείας αναγνώρισε ότι είναι αρκετά τα νομοσχέδια που έχουν μείνει πίσω, πέραν του νομοσχεδίου για το συνήγορο του ασθενή, όπως το τροποποιητικό νομοσχέδιο για τον περί λοιμοκαθάρσεως νόμο και τα νομοσχέδια για τις πανεπιστημιακές κλινικές και την ιατρική κάνναβη.

«Αυτά έχουν μείνει πίσω και υπάρχει θέληση από το Υπουργείο να προωθηθούν», είπε ο κ. Χατζηπαντέλα, σημειώνοντας ότι «τα βγάλαμε από το συρτάρι και είτε πήγαν στη Βουλή είτε προωθούνται για να έρθουν στη Βουλή».

Για το θέμα της ποιότητας των προσφερόμενων υπηρεσιών, ο Υπουργός είπε πως μπορούν να γίνουν αλλαγές στο ΓεΣΥ ώστε αυτή να μετριέται, χωρίς να αλλάζει η αρχιτεκτονική του.  

«Κατανοώ ότι υπάρχουν προβλήματα. Κάναμε ένα σύστημα, δουλεύει, αλλά τώρα είναι η ώρα να κάνουμε αυτές τις αλλαγές, χωρίς να αλλάζουμε τη φιλοσοφία του συστήματος», είπε ο Μιχάλης Χατζηπαντέλα.  

Η Πρόεδρος της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Ειρήνη Χαραλαμπίδου, σε δηλώσεις της μετά το πέρας της συνεδρίας, έκανε λόγο για «σοβαρή ανεπάρκεια» στον τομέα της προστασίας των δικαιωμάτων των ασθενών.

«Υπήρξε παραδοχή και από τον ίδιο τον Υπουργό Υγείας ότι οι νομοθεσίες για το συγκεκριμένο ζήτημα χρήζουν εκσυγχρονισμού. Και δεν αναφερόμαστε μόνο σε μία νομοθεσία αλλά σε αρκετά σημαντικό αριθμό», είπε.

Αναφορικά με το νομοσχέδιο για το συνήγορο του ασθενή είπε ότι βρίσκεται ακόμα σε εμβρυακό στάδιο, καθώς δεν έχει ακόμα τύχει διαβούλευσης με τους κοινωνικούς εταίρους.

Η κα. Χαραλαμπίδου σημείωσε ότι σήμερα η ποιότητα των υπηρεσιών υγείας μετριέται με επιστημονικούς τρόπους, και δεν νοείται στην Κύπρο να μη γίνονται τέτοιες μετρήσεις σε τακτικά διαστήματα. Είπε ακόμα ότι υπάρχουν σοβαρά παράπονα για τα ΤΑΕΠ λόγω του όγκου ασθενών που συσσωρεύονται εκεί.

Η κα. Χαραλαμπίδου τόνισε ότι οι ασθενείς πρέπει να αντιμετωπίζονται με αξιοπρέπεια και ότι ουδείς έχει το δικαίωμα να συμπεριφέρεται με τρόπο που διαβρώνει την αξιοπρέπεια ενός ασθενούς που αντιμετωπίζει κρίσιμα διλήμματα. Ανέφερε, τέλος, ότι η Κύπρος είναι πολύ πίσω στο θέμα της αξιολόγησης παραπόνων, υπογραμμίζοντας την ευθύνη του ΟΑΥ να αξιολογεί την ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών.

Ο βουλευτής ΔΗΚΟ Παύλος Μυλωνάς σημείωσε την ανάγκη εύρυθμης λειτουργίας των γραφείων παραπόνων ασθενών και την υποχρέωση των λειτουργών τους να επισκέπτονται τους ασθενείς.

Στάθηκε επίσης, στο ζήτημα της δημιουργίας στα νοσοκομεία τμημάτων πρώτων βοηθειών για ανήλικους και ανέγερσης νοσοκομείου για παιδιά. Ελπίζουμε, είπε, η αναφορά του Υπουργού σε κονδύλι για ανέγερση τμήματος πρώτων βοηθειών στο Μακάρειο νοσοκομείο να πάρει σάρκα και οστά και να μην είναι θεωρητική.

Καταλήγοντας, εισηγήθηκε τη δημιουργία γηριατρείων, σημειώνοντας ότι ένα από τα προβλήματα που προκύπτουν σε σχέση με τη δυσλειτουργικότητα των δημόσιων νοσηλευτηρίων είναι ότι έχουν μετατραπεί σε γηροκομεία, λόγω του μεγάλου αριθμού ασθενών τρίτης ηλικίας που νοσηλεύονται εκεί και των χρόνιων παθήσεών τους.