Η ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου, η ημέρα των ερωτευμένων… Υπάρχουν άτομα που έχουν “χτυπηθεί” από τα βέλη του “φτερωτού αγγέλου” και πλέουν σε πελάγη ευτυχίας και άλλα που…έχουν τρυπηθεί από το βέλος αυτό. Υπάρχουν επίσης άτομα που αναζητούν τον έρωτα και άλλα που τους είναι αδιάφορος. Άτομα που τον βρήκαν και τον έχασαν, άτομα που τον ζουν εδώ και χρόνια. Και άλλες χίλιες δυο κατηγορίες. 

Πως λοιπόν η 14η Φεβρουαρίου επηρεάζει τη ψυχολογία κάθε ατόμου και…πως μπορεί να “επιβιώσει” αυτή τη μέρα; Την απάντηση μας δίνει η Κλινική Ψυχολόγος και Συστημική Ψυχοθεραπεύτρια Υβόνη Κωνσταντίνου.

Πως αυτή η ημέρα επηρεάζει τη ψυχολογία ζευγαριών αλλά και όσων δεν έχουν σύντροφο και για ποιο λόγο υπάρχουν ένθερμοι υποστηρικτές και αρνητές της ημέρας αυτής;

Η ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου δεν επηρεάζει όλες τις σχέσεις ή γενικότερα όλους τους ανθρώπους με τον ίδιο τρόπο, και κυρίως τις διαφορετικές ηλικιακές ομάδες.  Για πολλούς είναι μια ημέρα διασκέδασης, χαλάρωσης, ενώ για άλλους είναι μια πιεστική ημέρα ή ακόμη και μια συνηθισμένη ημέρα.  Σε πολλούς, επίσης, υπάρχει έντονη απογοήτευση ή άγχος με την υπενθύμιση αυτή την ημέρα, των κοινωνικών «ΠΡΕΠΕΙ»: «Πρέπει να έχεις σχέση», «Πρέπει να παντρευτείς», «Πότε θα βρεις κάποιον;», ενώ σε άλλους λειτουργεί σαν υπενθύμιση έντονης αποτυχίας:  «Ο σύντροφός μου πρέπει να μου κάνει δώρο, αλλιώς δεν είμαι σημαντικός για τον ίδιο», «Οφείλει να σχολάσει νωρίς από τη δουλειά» ή και «Οφείλει να μου συμπεριφέρεται πολύ γλυκά μια τέτοια μέρα».   Σε γενικότερες γραμμές, φαίνεται πως η ανάγκη για έρωτα και για αγάπη, αλλάζει ανάλογα με τις προτεραιότητες που θέτει ο κάθε ένας στη ζωή του, αλλά και ανάλογα με τον τρόπο που ωριμάζει ο καθένας και βρίσκει την ισορροπία μεταξύ των διαφόρων τομέων της ζωής του (σχέση, εργασία, παιδιά, υποχρεώσεις).

Κατ’ επέκταση, αν και οι περισσότεροι αντιμετωπίζουν την ημέρα ως μια ακόμη ευκαιρία διασκέδασης, οι αρνητές αυτής της ημέρας, την, καθώς απογοητεύονται και απομονώνονται είτε εξαιτίας του ότι ο σύντροφός δεν εκπληρώνει το ιδανικό ρομαντικό σενάριο, είτε γιατί υποχρεωτικά θυμούνται όλα τα «ΠΡΕΠΕΙ» της κοινωνίας για σχέσεις.  Άλλοι αποφεύγουν και αγνοούν την συγκεκριμένη ημέρα καθώς την θεωρούν ως μια απλά εμπορική.

Η ημέρα αυτή ίσως να είναι μια καλή αφορμή για να θιχτεί το θέμα των προσδοκιών σε μια σχέση. Πως οι προσδοκίες επηρεάζουν τη ψυχολογία και κατ’ επέκταση την εξέλιξη μιας ανθρώπινης σχέσης;

Τα περισσότερα ζευγάρια, περιμένουν αυτή την ημέρα με πάρα πολλές προσδοκίες, με ρομαντικά σενάρια και ως αποτέλεσμα τις περισσότερες φορές τα ζευγάρια βιώνουν έντονο στρες.  Δυστυχώς, πολλές φορές η ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου δίνει το λανθασμένο μήνυμα, ότι η για να νιώσω ερωτευμένη με τον σύντροφό μου χρειάζεται μια ξεχωριστή ημέρα, ένα ξεχωριστό φαγητό, εννοείται να συνοδεύεται από ένα μαγικό γλυκό και από μια διαφορετική και μαγική ατμόσφαιρα εστιατορίου με χαμηλό φωτισμό και ρομαντική μουσική πιάνου.  Πάρα πολλές φορές όλο αυτό το σενάριο δημιουργεί μια πολυπλοκότητα της έννοιας του έρωτα και κατ’ επέκταση σεξουαλικά προβλήματα.  Δε χρειάζεται πάντα μια τόσο μαγική και ξεχωριστή ατμόσφαιρα για να νιώσουμε ότι είναι μια ιδανική ερωτική στιγμή.  Επίσης, τις περισσότερες φορές φαίνεται πως τέτοια προβλήματα λύνονται όταν αρχίζει το ζευγάρι να απλοποιεί τις έννοιες του έρωτα, του σεξ και της αγάπης. 

Πέραν αυτών, την ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου παρατηρούνται πολλοί αδιέξοδοι κύκλοι στα ζευγάρια.  Για παράδειγμα, η Μαρία και ο Μαριος είναι ένα ζευγάρι που ένα μήνα πριν την ξεχωριστή αυτή ημέρα συναντιούνται με φίλους.  Η Μαρία αναφέρει γενικότερα (για να ακούσει ο Μάριος): «Εγώ θέλω οπωσδήποτε κάτι ρομαντικό και ξεχωριστό στις 14 του Φεβράρη…».  Όταν έρθει αυτή η ημέρα, ο Μάριος ετοιμάζει μια ανθοδέσμη με ένα γλυκό αρκουδάκι και το αφήνει στο τραπέζι να το συναντήσει η Μαρία μαζί με έτοιμο το πρόγευμα.  Η Μαρία εκείνη την ώρα δείχνει να απογοητεύεται και αναφέρει στον Μάριο: «Είμαι σίγουρη ότι όλα αυτά τα έκανες επειδή άκουσες ότι ήθελα κάτι ξεχωριστό… Σίγουρα δεν θα έκανες κάτι αν δεν το έλεγα»…..

Μιλώντας για προσδοκίες, είναι τελικά απλά μια μέρα;

Είναι μια ημέρα προσδοκιών, καθώς συνήθως περιμένω κάτι.  Θα προτιμούσα να ονομάζαμε αυτή την ημέρα ως «Ημέρα Αγάπης».  Δηλαδή η ημέρα που ΕΓΩ προσφέρω σε κάποιον (σύντροφο, φίλο, αδελφό, γονιό, συγγενή, γείτονα) κάποιου είδους αγάπη. Επομένως, αντί να είναι μια ημέρα που περιμένω από κάποιον να μου δώσει αυτό που έχω στο μυαλό μου, είναι μια ημέρα στην οποία μπορώ να προσφέρω σε κάποιον αυτό που έχω στο μυαλό μου.  Με αυτό τον τρόπο, θα είναι πολύ πιο απλό και εύκολο για όλους μας! 

Η φετινή γιορτή έρχεται Δευτέρα και σε περίοδο πανδημίας, γεγονότα που ενδεχομένως επιβαρύνουν ακόμα περισσότερο τη ψυχολογία του κάθε ατόμου που εκλαμβάνει τη μέρα αυτή ως «μέρα κατάθλιψης». Ποιος είναι ο «οδηγός επιβίωσης»;

Δυστυχώς στην επόχή μας, χρειάζεται να έχουμε όσο λιγότερη επαφή μπορούμε με τα διάφορα μέσα μαζικής δικτύωσης (τηλεόραση, διαδίκτυο).  Οι περισσότερες ειδήσεις πανικοβάλλουν και κατ’ επέκταση φιλτράρεται όλη η υπόλοιπη ημέρα βάσει των ήδη προϋπάρχοντων συναισθημάτων πανικού και στρες.  Καταλήγουμε να υπερ-ανησυχούμε μήπως και συμβεί κάτι κακό, χάνοντας πολύτιμες όμορφες στιγμές. Αυτή η ημέρα μπορεί να προσληφθεί ως «μέρα κατάθλιψης», μόνο αν επιλέξουμε εμείς αυτή την μετάφραση.  Αν ψάξουμε πράγματα θλιβερά, θα βρούμε αρκετά.  Αν προσπαθήσουμε να διώξουμε όλα αυτά τα θλιβερά για να είμαστε χαρούμενοι, μάλλον θα νιώσουμε πολύ περισσότερη θλίψη.  Προτείνω να αφήσουμε να υπάρχει ό,τι θλιβερό υπάρχει, και να ασχοληθούμε με την αναζήτηση θετικών καταστάσεων, όπως για παράδειγμα το γεγονός ότι κάθομαι χωρίς να κοιτάω το ρολόι μου και απολαμβάνω τον καφέ μου ή ότι κάνω ένα ζεστό μπάνιο που με ανανεώνει.  Δεν χρειάζεται να γίνει κάτι τεράστιο για να το απολαύσω. 

Ως προς την συγκεκριμένη ημέρα προτείνω σε όλους να αρχίσουν να γίνονται λίγο πιο δημιουργικοί.  Αν κάποιος αδυνατεί να παρευρεθεί σε ένα ρομαντικό εξαίσιο ξενοδοχείο, μπορεί να δημιουργήσει μια ατμόσφαιρα στο σπίτι, με κεράκια, κρασάκι και μια απλή και πάντα απολαυστική μακαρονάδα.  Μπορεί ένα ζευγάρι να δημιουργήσει μια ξεχωριστή ατμόσφαιρα στην αυλή του, με χοντρές κουβέρτες, ζεστή σοκολάτα και μια συζήτηση περί της σχέσης (πως ένιωσες όταν με γνώρισες την πρώτη φορά, τι σε ενθουσίασε; Πότε ένιωσες να γίνεσαι ρεζίλι στη σχέση μας; Τι θυμάσαι να ήταν το πιο γλυκό πράγμα που σου έκανα;).   Μπορεί επίσης ένα ζευγάρι να επιλέξει να επαναλάβει μια συμπεριφορά που έκαναν αρκετά όταν πρωτογνωρίστηκαν, όπως το να πάνε βόλτα με το αυτοκίνητο, ή το να δούνε μια συγκεκριμένη ταινία, ή το να κάνουν μια εξόρμηση στη φύση, ή ακόμη και μια διανυκτέρευση στο πρώτο τους ξενοδοχείο.

Ποια η συμβουλή σας σε ζευγάρια αλλά και σε ελεύθερους για τη μέρα αυτή;

Αν μεταφράσουμε αυτή την ημέρα ως «Ημέρα Αγάπης», νομίζω πως οι ελεύθεροι θα νιώθουν λιγότερο εγκλωβισμένοι. 

1. Είναι η πιο τυχερή σας ημέρα, καθώς από πολλούς θεωρείται κατά βάση μια εμπορική ημέρα, ενώ εσείς, οι ελεύθεροι, δεν χρειάζεται να ξοδέψετε χρήματα. 
2. Να φλερτάρετε σε διάφορα πάρτι χωρίς ενδοιασμούς (καθώς επιτρέπεται), κάτι που οι δεσμευμένοι αδυνατούν να κάνουν.
3. Να διοργανώσετε εσείς ένα πάρτι στο σπίτι σας.
4. Να διασκεδάσετε με φίλους σας ή ακόμη και να περάσετε μια όμορφη ημέρα με ανθρώπους σημαντικούς για εσάς.
5. Ακόμα κι αν όλοι σας οι φίλοι είναι δεσμευμένοι, έχετε την ευκαιρία να μείνετε εντελώς μόνοι, να ξεκουραστείτε, αλλά να μάθετε να περνάτε και μόνοι σας όμορφα.

Έχω να δώσω 4 συμβουλές στα ζευγάρια

1. Σταματήστε να κάνετε υποθέσεις.  Οι υποθέσεις είναι απλά υποθέσεις και όχι πραγματικότητα.  Αν σκέφτεστε κάτι, μπορείτε να το ρωτήσετε.
2. Ο σύντροφος σας δεν μπορεί να διαβάζει τη σκέψη σας.  Ζητήστε αυτό που έχετε ανάγκη και μην αξιολογείτε την πρωτοβουλία κάποιου, αλλά την πράξη του.  Αν κάποιος δεν θέλει να κάνει κάτι, απλά δεν θα το κάνει.  Άλλωστε το να κάνει κάποιος κάτι επειδή του ζητήθηκε, είναι μια σημαντική ένδειξη πως προσπαθεί να φροντίσει το άτομο, ακόμη κι αν δεν είναι πάντα καλός στις πρωτοβουλίες.
3. Επικοινωνία, σημαίνει πως εγώ εκφράζω σε κάποιον τι ανάγκη έχω, τι έχω επιθυμήσει, πώς νιώθω.  Το να εκφράζω στον σύντροφό μου παράπονα, αυτό δεν οδηγεί σε επικοινωνία, αλλά σε αναπόφευκτη σύγκρουση, καθώς αναγκαστικά ο σύντροφος βρίσκει τρόπους να αμύνεται και όχι να συζητήσει το θέμα που αναπτύσσεται.
4. Ασχοληθείτε περισσότερο με τη φροντίδα της σχέσης σας, παρά με το τι κάνει ή δεν κάνει ο σύντροφός σας.

Ποια η συμβουλή για τις υπόλοιπες 364 ημέρες του χρόνου;

Δεν νομίζω πως μπορούν και οι 364 ημέρες του χρόνου να είναι ξεχωριστές και ιδιαίτερες και ρομαντικές.  Θα πρότεινα, όμως να ενταχθεί μία μέρα εντός της εβδομάδας όπου θα υπάρχει μια δραστηριότητα για το ζευγάρι που θα κάνουν μαζί, όπως ένα περπάτημα, μία έξοδος. Φτάνει να είναι κάτι που γίνεται για τη σχέση, και όχι η αγορά ρούχων για τα παιδιά.  Μία δραστηριότητα μπορεί να διαρκέσει από 20 λεπτά έως και μία ολόκληρη ημέρα, δεν χρειάζεται πολλής χρόνος, αλλά ποιοτικός χρόνος!  Είναι σημαντικό να μην ξεχνάμε τη ταυτότητά μας ως σύντροφοι και να την εντάσσουμε στο πρόγραμμά μας.  Χρειάζεται επίσης να θυμόμαστε όμορφες στιγμές της σχέσης μας.  Αν επαναλαμβάνουμε μόνο αρνητικές καταστάσεις, αυτή θα είναι η κληρονομιά μιας σχέσης.  Λένε ότι η πρώτη φάση σε μια σχέση είναι η honeymoon φάση, όπου όλα κυλούν όμορφα.  Μπορούμε να συνεχίσουμε αυτή την φάση, αν την επαναλαμβάνουμε, έστω φέρνοντας την στη συζήτησή μας (τι θυμάσαι όταν πρωτογνωριστήκαμε;  Που γνωριστήκαμε;) ή ακόμη επαναλαμβάνοντας κάποια από αυτά.

Παρομοίως και οι ελεύθεροι δεν μπορούν να διασκεδάζουν 365 ημέρες του χρόνου, για αυτό και μπορούν να χρησιμοποιούν διάφορες ξεχωριστές ημέρες για να φροντίζουν τον εαυτό τους είτε μόνοι, είτε με φίλους, αλλά και για να θυμίζουν στον εαυτό τους όλα όσα αξίζουν, επιβραβεύοντας όλα όσα επιτυγχάνουν καθημερινά.

Κλείνοντας, αφήνω μια μικρή ιστορία την οποία εμπνεύστηκα από το βιβλίο «Συντροφικότητα και Αυτονομία» (Γ. Πιντέρης): Ο Λάμπρος, αποφάσισε να πάει διακοπές με την σύζυγό και τα παιδιά του. Μια ημέρα, κάθονταν στο εξωτερικό μπαρ του ξενοδοχείου και παρακολουθούσε τον Γιώργο όπου κι αυτός βρισκόταν κι αυτός στο ίδιο ξενοδοχείο.  Ο Γιώργος ήταν ελεύθερος και απολάμβανε την κάθε νύκτα του με διαφορετικές συντρόφους.  Ο Λάμπρος ζήλευε αρκετά τον Γιώργο που «έκανε τη ζωή του».  Στο μπαρ, μίλησε ο Λάμπρος του Γιώργου: «Σε ζηλεύω πολύ βρε φίλε, είσαι ελεύθερος και κάνεις ό,τι γουστάρεις!».  Ο Γιώργος που τυχαία παρακολουθούσε κι αυτός τον Λάμπρο και την οικογένειά του, απάντησε: «Κι εγώ σε ζηλεύω βρε φίλε που έχεις μια γυναίκα και απολαμβάνεις την οικογένειά σου»!

Δεν υπάρχει καλύτερη ή χειρότερη φάση.  Μπορούμε όμως να προσπαθήσουμε να δημιουργήσουμε την κάθε φάση της ζωής μας όσο πιο όμορφη μπορούμε, βάσει των προσδοκιών μας!