«Η Ευρωπαϊκή Ένωση Υγείας είναι η πυξίδα μας για το μέλλον», ανέφερε την Πέμπτη η Ευρωπαία Επίτροπος Υγείας και Ασφάλειας Τροφίμων, Στέλλα Κυριακίδου, παρουσιάζοντας στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Υγείας του έξι πυλώνες στους οποίους στηρίζεται η υλοποίηση του οράματος αυτής της Ένωσης. Όπως εξήγησε η ίδια, το όραμα της Ένωσης χτίστηκε εν μέσω προκλήσεων της πανδημίας COVID-19, που έδωσε ευκαιρίες να αναπτυχθούν μηχανισμοί για καλύτερη παροχή φροντίδας υγείας, υπογραμμίζοντας ιδιαίτερα τα οφέλη για μικρά κράτη, όπως η Κύπρος.

Η Επίτροπος αναφέρθηκε, μεταξύ άλλων, στα οφέλη που μπορεί να έχει η Κύπρος από την προωθούμενη μεταρρύθμιση της φαρμακευτικής νομοθεσίας, από τις δράσεις της Στρατηγικής για την αντιμετώπιση του καρκίνου. Εξάλλου, απαντώντας σε ερωτήσεις Βουλευτών, αναφέρθηκε επίσης στις πρακτικές διαχείρισης της πανδημίας, στη στρατηγική εμβολιασμού, όπως επίσης και σε απόψεις που συσχετίζουν τον εμβολιασμό για την COVID-19 με αυτοάνοσα νοσήματα.

Η κ. Κυριακίδου επεσήμανε μεν ότι ο τομέα της υγείας παραμένει αρμοδιότητα των κρατών-μελών, όμως μέσω των υπηρεσιών που λειτουργούν στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκή Ένωση Υγείας, ιδίως τα μικρότερα κράτη-μέλη, όπως η Κύπρος, μπορούν να αποκομίσουν σημαντικά οφέλη. Η Ευρωπαία Επίτροπος αναφέρθηκε ιδιαίτερα στη στρατηγική που εφαρμόστηκε στην ΕΕ κατά την πανδημία για τα εμβόλια, υπογραμμίζοντας ότι αυτή η εμπειρία «έδειξε ξεκάθαρα τι μπορούμε να πετύχουμε ως ΕΕ, όταν τα κράτη συνεργάζονται μέσα σε πνεύμα αλληλεγγύης».

Σε ό,τι αφορά την περίοδο διαχείρισης της πανδημίας, ως σημαντικές επιτυχίες ανέδειξε τη δημιουργία του ψηφιακού πιστοποιητικού σε «χρόνο – ρεκόρ», όπως ανέφερε χαρακτηριστικά η κ. Κυριακίδου, επισημαίνοντας ότι αυτό υιοθετήθηκε ακολούθως από 80 χώρες και από το Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Πρόσθεσε, δε, ότι η στρατηγική για τα εμβόλια επέτρεψε να είναι αυτά διαθέσιμα σε όλους τους πολίτες και σε όλα τα κράτη-μέλη ταυτόχρονα, καθιστώντας τα μικρά κράτη ισότιμα με μεγαλύτερα. Σημείωσε, ακόμα, ότι οι εμβολιασμοί έσωσαν περισσότερα από 1,4 εκατομμύρια ανθρώπους στην Ευρώπη.

Αργότερα, απαντώντας σε ερώτηση της Βουλευτή του ΑΚΕΛ, Μαρίνας Νικολάου, που έκανε λόγο για «σκοτεινά σημεία στη διαχείριση της πανδημίας» και για απουσία διαφάνειας στα συμβόλαια με τις φαρμακευτικές εταιρείες, η Επίτροπος εξήγησε ότι τα συμβόλαια με τις εταιρείες έτυχαν διαπραγμάτευσης μέσα από συνεργασία της Κομισιόν μαζί με τα κράτη – μέλη και μόνο μετά από έγκριση και των κρατών – μελών έγιναν οι αγορές στις όποιες τιμές.

Επιπρόσθετα, από την Επίτροπο ζητήθηκε να σχολιάσει και απόψεις που συνδέουν τον εμβολιασμό για την COVID-19 με την εμφάνιση αυτοάνοσων παθήσεων. Απαντώντας αφενός στον Βουλευτή του ΑΚΕΛ, Νίκο Κέττηρο, που υπέβαλε ερώτηση κατά τη συνεδρίαση, όσο και σε δημοσιογράφους που επανέλαβαν την ερώτηση αργότερα, η κ. Κυριακίδου εξήγησε ότι στην ΕΕ λειτουργεί ένα σύστημα φαρμακο-επαγρύπνησης, όπου όλα τα κράτη-μέλη στέλνουν οποιεσδήποτε παρενέργειες μπορεί να παρουσιάσουν τα εμβόλια για να υπάρχει συνολική εικόνα και από τις 27 χώρες. Με βάση την εικόνα αυτή, όπως είπε, δεν υπάρχει οποιαδήποτε ένδειξη αυτή τη στιγμή, που να υποστηρίζει κάτι τέτοιο.

Ευρωπαϊκή Ένωση Υγείας με κονδύλι 5,3 δισεκατομμύρια από το EU for Health

Η Επίτροπος Κυριακίδου εξήγησε κατά τη συνεδρίαση ότι ο σχεδιασμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης Υγείας έγινε εφικτός χάριν σε ανεξάρτητο πρόγραμμα που αφορά την υγεία, το EU for Health, με προϋπολογισμό 5,3 δισεκατομμύρια για το 2021-2027.

Παρουσιάζοντας του έξι πυλώνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης Υγείας που ήδη εφαρμόζονται, η κ. Κυριακίδου αναφέρθηκε πρωτίστως στη ενδυνάμωση του ρόλου δύο οργανισμών, του Ευρωπαϊκού Κέντρο Πρόληψης Ελέγχου των Νόσων (ECDC) και του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων (ΕΟΦ). Όσον αφορά το ECDC, είπε ότι στο πλαίσιο της δράσης του δημιουργήθηκε δίκτυο αριστείας εργαστηρίων αναφοράς της ΕΕ, καθώς και ειδική ομάδα για ταχεία παρέμβαση σε περίπτωση επιδημίας.

Ανέφερε, ακόμα, ότι η ΕΕ προχώρησε στη δημιουργία της Αρχής Ετοιμότητας και Αντιμετώπισης Καταστάσεων Έκτακτης Υγειονομικής Ανάγκης (HERA). Αυτή επιστρατεύτηκε, όπως είπε, με την περίπτωση της ευλογιάς των πιθήκων, αφού μόλις εμφανίστηκαν τα πρώτα περιστατικά, η ΕΕ προχώρηση με την αγορά εμβολίων, τα οποία διατέθηκαν στις χώρες που είχαν τα περισσότερα περιστατικά και ακολούθως στις υπόλοιπες.

Όσον αφορά τον ΕΟΦ, σημείωσε ότι ενισχυθήκαν οι όροι εντολής του, ώστε να αφορούν τα φάρμακα και ιατροτεχνολογικά προϊόντα. «Σήμερα ο ΕΟΦ μπορεί να παρακολουθεί στενά και να μετριάζει τις ελλείψεις φαρμάκων και ιατροτεχνολογικών προϊόντων και ταυτόχρονα να διευκολύνει και την πιο γρήγορη έγκριση φαρμάκων, τόσο για τη θεραπεία, όσο και για την πρόληψη μίας ασθένειας που προκαλείται από μία κρίση δημόσιας υγείας», σημείωσε η κ. Κυριακίδου.

Μεταρρύθμιση φαρμακευτικής νομοθεσίας

Ιδιαίτερη αναφορά έκανε η Επίτροπος στον πυλώνα της μεταρρύθμισης της φαρμακευτικής νομοθεσίας που προωθείται από την Κομισιόν. Όπως εξήγησε αργότερα σε δηλώσεις της στους δημοσιογράφους η κ. Κυριακίδου, η συζήτηση για τη μεταρρύθμιση αυτή δεν έχει αρχίσει ακόμα στο Ευρωκοινοβούλιο, αν και κατατέθηκε τον Ιούνιο του 2023. Στόχος, όπως είπε, είναι μία ενιαία αγορά φαρμάκων, υπογραμμίζοντας ότι «δεν μπορεί η πρόσβαση στα καινοτόμα φάρμακα να εξαρτάται από το που ζει ένας πολίτης της ΕΕ».

Η αντιμετώπιση των ελλείψεων σε φάρμακα, μακροπρόθεσμα και βραχυπρόθεσμα, είναι μία από τις μέριμνες, είπε η κ. Κυριακίδου, προσθέτοντας ότι γίνονται ήδη ενέργειες για κοινές προμήθειες της Κομισιόν σε αντιβιοτικά και σε φάρμακα για ιώσεις αναπνευστικού. Είπε, ακόμα, ότι ετοιμάζεται κατάλογος κρίσιμων φαρμάκων, ο οποίος θα παρουσιαστεί τον Απρίλιο του 2024, πρώτο βήμα για ανάλυση της εφοδιαστικής αλυσίδας επιλεγμένων φαρμάκων, για να διαπιστωθεί ο λόγος που παρατηρούνται ελλείψεις.

Η μεταρρύθμιση, εξήγησε, προβλέπει ένα καινούριο κανονιστικό πλαίσιο για τη μείωση του διοικητικού φορτίου, αναφέροντας ότι έτσι θα μπαίνουν καινοτόμα φάρμακα πιο γρήγορα στην αγορά. Ενδεικτικά, ανέφερε ότι σήμερα χρειάζονται 400 μέρες για την είσοδο ενός νέου φαρμάκου στην αγορά, ενώ μετά τη μεταρρύθμιση θα χρειάζονται 180 μέρες.

Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τον Καρκίνο και Δικαίωμα στη Λήθη

Ως τέταρτο πυλώνα της Ένωσης Υγείας, η κ. Κυριακίδου παρουσίασε την Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τον καρκίνο, επισημαίνοντας ότι γι’ αυτή έχει εξασφαλιστεί «άνευ προηγουμένου χρηματοδότηση τεσσάρων δισεκατομμυρίων», όπως είπε χαρακτηριστικά, ενώ προηγουμένως ήταν 20 εκατομμύρια. Εξήγησε ότι έχει επεκταθεί ο πληθυσμιακός έλεγχος, ώστε μέχρι το 2025 να έχει εξεταστεί το 90% του πληθυσμού, καθώς και ότι επεκτάθηκε ο έλεγχος για τρεις νέες μορφές καρκίνου, του πνεύμονα, του προστάτη και του στομάχου.

«Η Κύπρος συμμετέχει σε πάρα πολλές δράσεις από αυτό το σχέδιο και είναι πάρα πολύ σημαντικό, γιατί υπάρχει και χρηματοδότηση», είπε η Ευρωπαία Επίτροπος. Εξάλλου, όπως ανέφερε, υλοποιείται δράση για δημιουργία δικτύου ολοκληρωμένων κέντρων καρκίνου σε κάθε κράτος – μέλος «για να ενώσουμε την αριστεία και τις βέλτιστες πρακτικές», σύμφωνα με την Επίτροπο.

Μάλιστα, απαντώντας μετά τη συνεδρίαση σε ερωτήσεις δημοσιογράφων, η κ. Κυριακίδου ανέφερε ότι την επόμενη Τετάρτη πραγματοποιείται εκδήλωση στις Βρυξέλλες για την παρουσίαση της εφαρμογής της Στρατηγικής, σημειώνοντας ότι «σε τέσσερα χρόνια έχουμε προχωρήσει και έχουμε πετύχει περισσότερα από ό,τι έχουν γίνει  τα τελευταία τουλάχιστον δέκα χρόνια σε ευρωπαϊκό επίπεδο».

Πρόσθεσε, ακόμα, ότι έχει καταρτιστεί για πρώτη φορά ένα μητρώο ανισοτήτων στην ΕΕ, «γιατί αν δεν ξέρεις που υπάρχουν οι διαφορές στις υπηρεσίες που προσφέρουν στους καρκινοπαθείς τα κράτη-μέλη, δεν ξέρεις πως μπορείς να ενισχύσεις και να βοηθήσεις τα κράτη μέλη έτσι ώστε να γεφυρώσεις αυτές τις ανισότητες», εξήγησε η ίδια.

Ιδιαίτερη αναφορά έγινε, κατόπιν ερώτησης από τη Βουλευτή του ΑΚΕΛ, Μαρίνα Νικολάου, και στο δικαίωμα στη λήθη, για τους ασθενείς με καρκίνο. Η Επίτροπος σημείωσε ότι είναι αδιανόητο το 2024 άτομα που έχουν περάσει εμπειρία καρκίνου, να αντιμετωπίζουν διακρίσεις. Όπως ανέφερε και στους δημοσιογράφους μετά τη συνεδρίαση, πέρα από τη Βουλή των Αντιπροσώπων, σχετικές ρυθμίσεις έχει ψηφίσει κοινοβούλια ακόμα εφτά κρατών-μελών, ενώ τον Μάρτιο αναμένεται να υπογραφεί στις Βρυξέλλες κώδικας καλής πρακτικής με τις μεγάλες ευρωπαϊκές ασφαλιστικές εταιρίες και τράπεζές, ώστε να αποφεύγονται οι διακρίσεις.

Εξάλλου, απαντώντας σε ερώτηση του Βουλευτή της ΕΔΕΚ, Ανδρέα Αποστόλου, κατά τη συνεδρίαση, η κ. Κυριακίδου ανέφερε ότι το δικαίωμα στη λήθη είναι απαραίτητο και για άλλους ασθενείς, προσθέτοντας ότι η Στρατηγική για τον καρκίνο είναι ένα πρώτο βήμα και μοντέλο στο οποίο μπορούν να βασιστούν αντίστοιχες προσεγγίσεις για άλλες σοβαρές ασθένειες.

Ψηφιακή εφαρμογή για πανευρωπαϊκό ιατρικό φάκελο υγείας

Η δημιουργία του Ευρωπαϊκού Χώρου Δεδομένων για την Υγεία είναι ο πέμπτος πυλώνας, όπως είπε η κ. Κυριακίδου, αναφέροντας ότι αποτέλεσμα αυτής της δράσης θα είναι μία ψηφιακή εφαρμογή που θα επιτρέπει πρόσβαση σε ιατρικά δεδομένα ενός πολίτη της ΕΕ οπουδήποτε κι αν βρίσκεται αυτός στην ΕΕ.

Απαντώντας σε ερώτηση του Προέδρου της Επιτροπής Υγείας, Ευθύμιου Δίπλαρου, η κ. Κυριακίδου διευκρίνισε αργότερα ότι στόχος είναι μέχρι το 2025 να τεθεί σε εφαρμογή ο ψηφιακός ιατρικός φάκελος σε ευρωπαϊκό επίπεδο και πρόσθεσε ότι για τον σκοπό αυτό θα διατεθούν 800 εκ. στα κράτη-μέλη της ΕΕ. Ακολούθως, απαντώντας σε ερώτηση του Βουλευτής του ΑΚΕΛ, Χρίστου Χριστόφια, η κ. Κυριακίδου ανέφερε ότι η δημιουργία του Ο Ευρωπαϊκού Χώρου Δεδομένων έχει ήδη τεθεί για συζήτηση στο Ευρωκοινοβούλιο και η ίδια εξέφρασε προσδοκία ότι θα ψηφιστεί πριν τις εκλογές του Ιουνίου.

Οι δράσεις για την ψυχική υγεία, με έμφαση στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης, την πρόληψη των αυτοκτονιών και την εξάλειψη του στιγματισμού, αποτελούν των έκτο πυλώνα, όπως είπε η κ. Κυριακίδου. Ανέφερε ότι παρουσιάστηκαν 20 πρωτοβουλίες με χρηματοδότηση 1,2 δισεκατομμυρίου για ολιστική προσέγγιση της ψυχικής υγείας, ώστε να διασφαλίζεται η πρόληψη, η πρόσβαση σε υψηλής ποιότητας υπηρεσίες, καθώς και η επανένταξη στην κοινωνία.

Απαντώντας σε ερώτηση της Βουλευτή του ΔΗΣΥ, Σάβιας Ορφανίδου, για τις δράσεις που αφορούν στην ψυχική υγεία και από τις οποίες μπορεί να επωφεληθεί και η Κύπρος, η Επίτροπος Κυριακίδου ανέφερε ότι υπάρχει κονδύλι 752 εκ. στο EU for Health για χρηματοδότηση δράσεων των κρατών-μελών για την ψυχική υγεία. Υπογράμμισε, δε, τη σημασία του τομέα αυτού, αναφέροντας ότι τα προβλήματα ψυχικής υγείας αγγίζουν περίπου ένα στους έξι στην ΕΕ και ότι οι αριθμοί αυξάνονται συνεχώς.

Δηλώσεις Βουλευτών

Ο Βουλευτής του ΔΗΣΥ και Πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Υγείας, Ευθύμιος Δίπλαρος, επεσήμανε σε δηλώσεις του μετά τη συνεδρίαση ότι η Επίτροπος λειτούργησε «με ψυχραιμία, αποφασιστικότητα και με γνώμονα το συμφέρον του Ευρωπαίου πολίτη» κατά την περίοδο της πανδημίας, προσθέτοντας ότι οι δεξιότητές της δοκιμάστηκαν και χρησιμοποιήθηκαν όσο ποτέ άλλοτε στο διάστημα αυτό.

«Μέσω της δουλειάς της, όλες οι χώρες της Ευρώπης, ανεξάρτητα από το μέγεθος, την απόσταση ή την οικονομική τους κατάσταση, απέκτησαν ισότιμη πρόσβαση στα εμβόλια και ξεκίνησαν ταυτόχρονα τους εμβολιασμούς και αυτό γιατί παντοτινή πεποίθηση της Ευρωπαίας Επιτρόπου, ήταν ότι η ισότητα στην υγεία πρέπει να είναι αδιαπραγμάτευτη», είπε ο κ. Δίπλαρος.

Υπογράμμισε, δε, ότι όταν η κ. Κυριακίδου ανέλαβε το συγκεκριμένο χαρτοφυλάκιο, ο προϋπολογισμός της υγείας για την πενταετία ήταν περίπου 470 εκατομμύρια ευρώ, ενώ σήμερα αυτός ο προϋπολογισμός έχει αγγίξει τα 5,3 δισεκατομμύρια ευρώ, συν 4 δισεκατομμύρια ευρώ για το Ευρωπαϊκό Σχέδιο Καταπολέμησης του Καρκίνου.

Η Βουλευτής του ΑΚΕΛ, Μαρίνα Νικολάου, σε δηλώσεις της μετά τη συνεδρίαση ανέφερε ότι οι επισημάνσεις εστίασαν στο κατά πόσο συνάδει η Εθνική στρατηγική για τον καρκίνο, με την αντίστοιχη ευρωπαϊκή Στρατηγική. «Η υγεία είναι θέμα καθολικό και οριζόντιο και αφορά τους λαούς, όχι μόνο της Ευρώπης και της Κύπρου, αλλά και ολόκληρου του κόσμου», σημείωσε η κ. Νικολάου.

Η ίδια επανέλαβε ότι «υπήρξαν και σκοτεινά σημεία εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε ό,τι αφορά στην διαχείριση της αγοράς και της εξασφάλισης εμβολίων στην ευρωπαϊκή αγορά, σε ό,τι αφορά στα συμβόλαια, με επικεφαλής αυτής της διαδικασίας την κυρία Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν» και σημείωσε ότι τέθηκε το ερώτημα αν η Κύπρος θα συνεχίσει να εξασφαλίζει εμβόλια μέσω κοινής προμήθειας ή αν θα αλλάξει αυτό και θα γίνεται στο πλαίσιο τιμών.

Αναφέρθηκε, ακόμα, στην έλλειψη φαρμάκων, που συχνά οφείλεται στο μικρό μέγεθος της κυπριακής αγοράς που είναι ασύμφορο για μεγάλες εταιρείες, όπως είπε, σημειώνοντας ότι η μεταρρύθμιση της νομοθεσίας για τα φάρμακα θα αργήσει. Τέλος, αναφέρθηκε και στον κώδικα καλής πρακτικής για το δικαίωμα στη λήθη, εκφράζοντας επιφυλάξεις, καθώς ανέφερε ότι αυτός δε θα είναι δεσμευτικός.

Ο Βουλευτής του ΔΗΚΟ, Χρύσανθος Σαββίδης, ανέφερε ότι τέθηκαν ερωτήσεις για καινοτόμα φάρμακα, καθώς και για το κυπριακό σύστημα υγείας και τις πρωτοβουλίες από πλευρά της Επιτρόπου για να μεταφερθούν οι εμπειρίες της σε ΟΚΥπΥ και ΟΑΥ. «Η πανδημία γέννησε το πρόγραμμα EU for Health, που θα βοηθήσει τα εθνικά συστήματα υγείας», σημείωσε ο Βουλευτής, εκφράζοντας ανησυχία για την έλλειψη δεδομένων, ώστε να δοθούν απαντήσεις αν τα εμβόλια είχαν παρενέργειες.

Ο Βουλευτής της ΔΗΠΑ, Μιχάλης Γιακουμή, ανέφερε σε δηλώσεις του μετά τη συνεδρίαση ότι η κ. Κυριακίδου «είναι το κατάλληλο πρόσωπο στην κατάλληλη θέση». Αναφέρθηκε ιδιαίτερα στην εξαγγελία για δημιουργία ευρωπαϊκού κώδικα καλής πρακτικής για ασφαλιστικές εταιρείες και τράπεζες, όσον αφορά τους καρκινοπαθείς, εκφράζοντας την ικανοποίησή του για την εξέλιξη αυτή. Υπογράμμισε, ακόμα, τη σημασία της δημιουργίας του Ευρωπαϊκού Χώρου Δεδομένων για την Υγεία.