Η αορτική βαλβίδα είναι η βαλβίδα η οποία ρυθμίζει την ροή αίματος από την αριστερή κοιλία της καρδίας προς την αορτή και την συστηματική κυκλοφορία. Όταν υπάρχει αορτική στένωση τότε σημαίνει ότι η βαλβίδα αυτή δεν ανοίγει ικανοποιητικά, περιορίζεται η ροή δια μέσου της με αποτέλεσμα:1. Να μην υπάρχει αρκετή παροχή αίματος στο σώμα και2. Η καρδιά να δουλεύει πιο έντονα και υπό πίεση για να μπορέσει να ικανοποιήσει τις ανάγκες του σώματος σε αίμα και οξυγόνο.Η μόνη αποτελεσματική θεραπεία της σοβαρής αορτικής στένωσης είναι η εμφύτευση καινούριας βαλβίδας είτε χειρουργικά είτε διαδερμικά με TAVI (Transcatheter Aortic Valve Implantation).

Η χειρουργική αντικατάσταση της αορτικής βαλβίδας είναι η μέθοδος που χρησιμοποιείται εδώ και δεκαετίες και η οποία ήταν για πολλά χρόνια η πρώτη επιλογή. Με την χειρουργική αντικατάσταση η παλιά βαλβίδα αφαιρείται και μια νέα (βιολογική ή μεταλλική) τοποθετείται μετά από στερνοτομή.

Το TAVI ή Διαδερμική εμφύτευση αορτικής βαλβίδας είναι μια εναλλακτική μέθοδος η οποία με καθετηριασμό, χωρίς στερνοτομή και χωρίς να αφαιρείται η παλιά βαλβίδα, εμφυτεύεται μια νέα βιολογική στη θέση της παλιάς.

Οι διαδερμικές εμφυτεύσεις αορτικής βαλβίδας (TAVI) διενεργούνται παγκοσμίως τα τελευταία 20 χρόνια περίπου και από το 2010 και στην Κύπρο.

Η εκπομπή Alpha ενημέρωση επέλεξε για φέτος να βρεθεί εντός της συγκεκριμένης επέμβασης, στην Καρδιολογική κλινική του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας που ξεκίνησε πρώτη στην Κύπρο αυτές τις επεμβάσεις, μαζί με τον Βοηθό Διευθυντή Καρδιολογικής Κλινικής Γ.Ν Λευκωσίας Δρ. Χρήστο Ευτυχίου.

Καταγράψαμε όλη την διαδικασία από την αρχή. Τηρώντας όλα τα μέτρα υγιεινής και ακολουθώντας τα ιατρικά πρωτόκολλα πριν εισέλθουμε στο χειρουργείο. Φορώντας μάλιστα και τον ειδικό εξοπλισμό που απαιτείται για τον σκοπό της διενέργειας της επέμβασης.

Η διαδικασία γίνεται με ήπια μέθη σε συνδυασμό με τοπική αναισθησία, χωρίς να χρειάζεται γενική αναισθησία, αφού η μέθοδος αυτή επιτρέπει την εμφύτευση της βαλβίδας χωρίς να χρειάζεται η διάνοιξη του θώρακα. Κάτι που ουσιαστικά μειώνει και την διάρκεια του χειρουργείου.

«Έτσι ώστε ο ασθενής ούτε να πονάει, αλλά ούτε να θυμάται τη διαδικασία μόλις τελειώσουμε. Χρησιμοποιούμε τις αρτηρίες των ποδιών οι οποίες είναι μεγάλες σε διάμετρο και μπορούν να χωρέσουν τη διέλευση μιας προσθετικής βαλβίδας. Χρειάζονται γύρω στα 5 με 5μιση χιλιοστά διάμετρος αγγείων για να φτάσουμε στην καρδιά.»

Ωστόσο προηγείται μια προεργασία πριν την εμφύτευση της βαλβίδα. Οι ιατροί περνούν ένα σύρμα μέσα από τη στενωμένη αορτική βαλβίδα. Κάποιες φορές χρειάζεται να γίνεται προδιαστολή ώστε να προετοιμάσουν την εμφύτευση της προσθετικής βαλβίδας. Στη συνέχεια από την ίδια οδό -τη μηριαία αρτηρία – περνά η προσθετική βαλβίδα.

«H οποία ανάλογα με την κατασκευή της και τον μηχανισμό έκπτυξης μπορεί να ανοίξει στην θέση της παλιάς αορτικής βαλβίδας είτε με μπαλόνι, είτε να είναι αυτοεκπτυσσόμενη όπως λέμε και η οποία θα συμπιέσει, θα σπρώξει στα τοιχώματα της αορτής την παλιά βαλβίδα και θα πιάσει πάνω στην παλιά βαλβίδα η καινούρια βαλβίδα για να σταθεροποιηθεί. Εδώ δεν υπάρχουν ραφές, δεν υπάρχει χειρουργείο, δε θα αφαιρεθεί η παλιά βαλβίδα και να ραφτεί πάνω στην αορτή η καινούρια. Χρειάζεται η παλιά βαλβίδα για να σταθεροποιηθεί πάνω η καινούρια προσθετική βαλβίδα.»

Εφόσον τοποθετηθεί η βαλβίδα, γίνεται την ίδια ώρα έλεγχος..

«Και αγγειογραφικά αλλά και με τον υπέρηχο που έχουμε δίπλα από τον ασθενή για να δούμε ότι δεν έχει παραβαλβιδική διαφυγή, ότι έχει τοποθετηθεί στο ύψος που έπρεπε, ότι δεν υπάρχουν επιπλοκές, δεν υπάρχει υγρό γύρω από την καρδία, δεν υπάρχει σημαντική ανεπάρκεια και το άλλο σημαντικό ο καρδιακός ρυθμός να βεβαιωθούμε ότι ο ασθενής δε χρειάζεται βηματοδότη αφού ένα 10% έως 20% των ασθενών που υποβάλλονται σε διαδερμική εμφύτευση αορτικής βαλβίδας μπορεί να χρειαστούν εμφύτευση μόνιμου βηματοδότη ανάλογα και με το είδος της βαλβίδας που θα τοποθετηθεί αλλά και με το υπόστρωμα του ασθενή, δηλαδή πως είναι το καρδιογράφημα πριν την επέμβαση.»

Για να έχουν ξεκάθαρη εικόνα οι ιατροί για όλα αυτά που πρέπει να ελεγχθούν, ο ασθενής παραμένει για νοσηλεία 24 με 48 ώρες μετά την επέμβαση.

Βαλβίδα

Και ενώ η διαδικασία της επέμβασης βρίσκεται σε εξέλιξη, εντός του χειρουργείου δίπλα από τον ασθενή οι νοσηλευτές προετοιμάζουν την βαλβίδα. Μια διαδικασία που βρίσκεται ταυτόχρονα σε εξέλιξη.

«Υπάρχουν αρκετές διαθέσιμες διαφορετικής κατασκευής και τεχνολογίας βαλβίδες οι οποίες έχουν διαφορετικό σχήμα και τρόπο έκπτυξης τους. Αυτή που είδαμε σήμερα είναι balloon expandable, δηλαδή ανοίγει με ένα μπαλόνι ενώ υπάρχουν και οι αυτοεκπτυσσόμενες βαλβίδες και ανάλογα με την ανατομία του ασθενή, την κατανομή του ασβεστίου, πόση είναι η διάμετρος της ρίζας της αορτής, το μέγεθος της βαλβίδας, μπορούμε να διαλέξουμε διαφορετική βαλβίδα σε διαφορετικό ασθενή. Και για αυτό είναι σημαντικό, ένα κέντρο που κάνει αυτές τις επεμβάσεις να είναι εξοικειωμένο και εκπαιδευμένο σε τουλάχιστον δύο διαφορετικές τεχνολογίες έτσι ώστε να μπορεί να διαλέξει τη σωστή βαλβίδα για τον σωστό ασθενή.»

Οι βαλβίδες που χρησιμοποιούνται στις διαδερμικές εμφυτεύσεις είναι βιολογικές, από περικάρδιο βοδιού ή περικάρδιο χοίρου.

Παρόμοιες δηλαδή με τις χειρουργικές βαλβίδες που χρησιμοποιούνται στις χειρουργικές επεμβάσεις. Και παρά το γεγονός πως υπάρχει μια μεγάλη συζήτηση γύρω από την ανθεκτικότητα των βαλβίδων TAVI ο καρδιολόγος Ευτυχίου ξεκαθαρίζει..

«Και ένα επιχείρημα που ακουγόταν μέχρι πρόσφατα ότι δεν έχουμε αποδείξεις ακόμα για την ανθεκτικότητά τους, αν διαρκούν όσο διαρκούν και οι χειρουργικές. Πλέον έχουν μαζευτεί αρκετά δεδομένα στην βιβλιογραφία και ξέρουμε ότι τουλάχιστον στα 6 με 7 χρόνια από τα διαθέσιμα δεδομένα που έχουμε, αντέχουν τουλάχιστον το ίδιο με τις χειρουργικές βαλβίδες.»

Αποκατάσταση

Πολλά είναι τα πλεονεκτήματα της διαδερμικής αποκατάστασης ειδικά σε συγκεκριμένους ασθενείς, από τις χειρουργικές αντικαταστάσεις. Λιγότερες ημέρες νοσηλείας, λιγότερα εγκεφαλικά επεισόδια, λιγότερες νεφρικές ανεπάρκειες και λιγότερα επεισόδια κολπικής μαρμαρυγής.

«Εννοείται ότι την προτιμάει ο ασθενής είναι πολύ λιγότερη η ταλαιπωρία, είναι λιγότερες οι ημέρες νοσηλείας και πολύ πιο γρήγορη η κινητοποίηση του ασθενή και η επάνοδος του στις φυσιολογικές του δραστηριότητες. Την πρώτη βδομάδα πρέπει να προσέχει να μη βάζει βάρος στο πόδι που έχουμε χρησιμοποιήσει για την πρόσβαση για να μην κάνει αιμορραγία και σίγουρα πριν περάσει ο μήνας χρειάζεται να τον ξαναδούμε για να γίνει υπερηχογράφημα και καρδιογράφημα για να βεβαιωθούμε πάλι ότι δε χρειάζεται βηματοδότης, ότι η βαλβίδα είναι στην θέση της.»

Την ίδια ώρα με την τοπική αναισθησία κερδίζεται σημαντικός χρόνος στο χειρουργείο, αποφεύγεται η διασωλήνωση του ασθενή άρα αποφεύγεται και ο κίνδυνος λοιμώξεων του αναπνευστικού.

«Δε βάζουμε κεντρικές φλεβικές γραμμές, δε χρειάζονται ουροκαθετήρες, και επίσης μπορείς να διαπιστώσεις και πιο γρήγορα εάν έχουν συμβεί επιπλοκές κατά τη διάρκεια της επέμβασης αφού ο ασθενής είναι ξύπνιος»

120 επεμβάσεις περίπου γίνονται κάθε χρόνο με τη μέθοδο ΤΑVI. Αν και συνήθως οι ασθενείς είναι μεγαλύτερης ηλικίας υπάρχουν και περιστατικά νεαρότερων ασθενών άνω των 50 ετών οι οποίοι για παράδειγμα όπως αναφέρει στον άλφα ο καρδιολόγος, έχουν δίπτυχη αορτική βαλβίδα.

«Η οποία είναι μια κατάσταση με την οποία γεννιέσαι και αφορά το 2% του πληθυσμού. Αυτοί οι άνθρωποι που έχουν δίπτυχη αορτική βαλβίδα έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες από έναν άνθρωπο ο οποίος έχει τη φυσιολογική τρίπτυχη βαλβίδα να στενέψει η βαλβίδα του ή να ανεπαρκήσει και να χρειαστεί παρέμβαση σε πιο μικρή ηλικία δηλαδή πριν τα 70 λόγω σοβαρής συμπτωματικής και πάλι στένωσης ή ανεπάρκειας της αορτικής βαλβίδας.»

Η επέμβαση καλύπτεται από το γενικό σύστημα υγείας το οποίο ενσωμάτωσε και ενσωματώνει πολύ γρήγορα όλες τις νέες τεχνολογίες και αναβαθμίσεις των υλικών που χρησιμοποιούνται στην επέμβαση αυτή.

«Έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις σαν θεραπεία αφού ενώ ξεκίνησε σαν θεραπεία για τους ασθενείς αυτούς που ήταν ανεγχείρητοι και υψηλού κινδύνου για χειρουργική αντικατάσταση πλέον έχει ένδειξη, είναι κατάλληλη θεραπεία και για ασθενείς με μέτρο κίνδυνο και χαμηλό χειρουργικό κίνδυνο αφού αυτό αποδείχτηκε από αρκετές μελέτες που σύγκριναν την χειρουργική αντικατάσταση με τη διαδερμική εμφύτευση της αορτικής βαλβίδας το ΤAVI.»

Τα συμπτώματα

Τα κλασσικά συμπτώματα της σοβαρής αορτικής στένωσης είναι η στηθάγχη (ο πόνος στο στήθος), τα συγκοπτικά επεισόδια που είναι και τα πιο επικίνδυνα (απώλεια αισθήσεων) και η συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια (δύσπνοια).Η στηθάγχη προκαλείται από τις αυξημένες απαιτήσεις σε οξυγόνο από το υπερτροφικό μυοκάρδιο ενώ τα συγκοπτικά επεισόδια προκαλούνται λόγω αρρυθμιών ή λόγω αδυναμίας αύξησης της καρδιακής παροχής. Τέλος τα συμπτώματα συμφορητικής καρδιακής ανεπάρκειας περιλαμβάνουν δύσπνοια στην κόπωση, ορθόπνοια, παροξυσμική νυκτερινή δύσπνοια και πνευμονικά οιδήματα και οφείλονται επίσης στην αδυναμία αύξησης της καρδιακής παροχής και τις αυξημένες πιέσεις που δημιουργούνται στην αριστερή κοιλία και αριστερό κόλπο.