Διεθνής ημέρα Διαβήτη η 14η Νοεμβρίου. Ημέρα ευαισθητοποίησης για τη χρόνια νόσο που ταλαιπωρεί χιλιάδες Κύπριους την ώρα που η χώρα μας καταγράφει τα δεύτερα ψηλότερα ποσοστά στην Ευρώπη.

Η φετινή χρονιά είναι αφιερωμένη στους νοσηλευτές και τη διαφορά που κάνει το εξειδικευμένο νοσηλευτικό προσωπικό στη φροντίδα των ατόμων με Σακχαρώδη Διαβήτη. 

Για αυτό ακριβώς το θέμα το AlphaNewsLive έθεσε ερωτήματα στην Υπεύθυνη Εκπαιδευτικού Προγράμματος εξειδίκευσης νοσηλευτών στο διαβήτη Δρ Μέλανη Χαραλάμπους και την Εξειδικευμένη Νοσηλεύτρια Διαβήτη Ελεάνα Πιπερίδου.

Τι είναι ο Διαβήτης και ποιες ηλικιακές κατηγορίες αφορά;

Ο διαβήτης είναι μια χρόνια νόσος που προκαλείται από ανεπάρκεια ή έλλειψη ινσουλίνης στον οργανισμό ή από μειωμένη ικανότητα του οργανισμού να χρησιμοποιήσει την υπάρχουσα ινσουλίνη. Η ινσουλίνη είναι μία ορμόνη η οποία είναι υπεύθυνη για την μείωση της συγκέντρωσης γλυκόζης στο αίμα.

Yπάρχουν 3 κύρια είδη διαβήτη: τύπου 1, τύπου 2 και διαβήτης κύησης. Ο διαβήτης τύπου 1 αποτελεί το 5 – 10% των τύπων ΣΔ. Eμφανίζεται συνήθως στην παιδική ηλικία ή την εφηβεία. Χαρακτηρίζεται από αυτοάνοση καταστροφή των β-κυττάρων του παγκρέατος, με αποτέλεσμα την απόλυτη ανεπάρκεια ινσουλίνης.

Ο διαβήτης τύπου 2 αναφέρεται σαν ο Διαβήτης της ώριμης ηλικίας και αποτελεί το 80% των περιπτώσεων διαβήτη. Εμφανίζεται κυρίως μετά την ηλικία των 40 ετών, αλλά και σε πολλά υπέρβαρα παιδιά και νεαρούς ενήλικες. Οφείλεται στην παραγωγή μη επαρκούς ποσότητας ινσουλίνης ή στην «αντίσταση» στη δράση της.

Ο διαβήτης κύησης αποτελεί μία προσωρινή κατάστασή για την έγκυο, με πιθανότητα ανάπτυξης διαβήτη σε μελλοντική περίοδο.

Ποια είναι τα συμπτώματα του Διαβήτη;

Τα κύρια συμπτώματα διαβήτη είναι:

• Πολυουρία
• Πολυδιψία
• Πολυφαγία
• Ανεξήγητη απώλεια βάρους
• Συχνές ουρολοιμώξεις και κολπίτιδες
• Θολή όραση

Δεύτερη χώρα στην Ευρώπη με τα ψηλότερα ποσοστά Διαβήτη η Κύπρος, που αποδίδεται;

Τα ψηλά ποσοστά διαβήτη στη χώρα μας οφείλονται κυρίως στον τρόπο ζωής: έλλειψη σωματικής άσκησης και στις διατροφικές συνήθειες (έτοιμα γεύματα, λαδερά/τηγανιτά κλπ).

Μπορούμε να προλάβουμε τον Διαβήτη;

Ο διαβήτης τύπου 1 δεν μπορεί να προληφθεί αφού πρόκειται για μία αυτοάνοση καταστροφή των β κυττάρων παγκρέατος και εμφανίζεται ξαφνικά στο άτομο. Ο διαβήτης τύπου 2 που είναι ο συχνότερος τύπος διαβήτη μπορεί να προληφθεί αν το άτομο υιοθετεί ένα υγιή τρόπο ζωής, εντάσσοντας την καθημερινή άσκηση και την υγιεινή διατροφή στην καθημερινότητα του. Ο δείκτης μάζα σώματος και το επιτρεπόμενο σωματικό βάρος πρέπει να λαμβάνονται υπόψη. Επιπλέον, μετά τα 40 η χρονιαία εργαστηριακή εξέταση αίματος των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα και των λιπιδίων αίματος επιτρέπουν την παρακολούθηση του ατόμου, ειδικά αν βρίσκεται σε κατάσταση προδιαβήτη.

Γιατί χρειάζεται εξειδίκευση του νοσηλευτικού προσωπικού στον Σακχαρώδη Διαβήτη και γιατί είναι σημαντικός ο ρόλος του;

Τα τελευταία χρόνια, η Κύπρος ανήκει στις πρώτες θέσεις σε ποσοστά διάγνωσης ατόμων με ΣΔ. Για τον λόγο αυτό, κρίθηκε αναγκαία η ανάπτυξη εξειδίκευσης νοσηλευτών στο ΣΔ προκειμένου να συμβάλει τόσο στην πρωτοβάθμια όσο και στη δευτεροβάθμια φροντίδα υγείας. Ο νοσηλευτής με εξειδίκευση στο ΣΔ αναγνωρίζεται ως ο επαγγελματίας υγείας με υψηλό επίπεδο γνώσεων και δεξιοτήτων σχετιζόμενες με τη διαχείριση του ΣΔ και με ικανότητες κινητοποίησης, εκπαίδευσης και συμβουλευτικής. Ο νοσηλευτής αποτελεί το συνδετικό κρίκο μεταξύ του ατόμου με ΣΔ και άλλων επαγγελματιών υγείας και παρέχει την απαραίτητη φροντίδα που να ανταποκρίνεται στις σωματικές, ψυχολογικές, κοινωνικές και πνευματικές ανάγκες των ατόμων με ΣΔ και των οικογενειών τους. Ο νοσηλευτής διαβήτη:

• Παρέχει λεπτομερή πληροφόρηση όσον αφορά τις έννοιες της παθοφυσιολογίας και επιδημιολογίας με σκοπό την εξοικείωση του ατόμου με τη νόσο.
• Συμβάλλει στην πρόληψη, στον εντοπισμό ατόμων υψηλού κινδύνου, στη διαδικασία ανίχνευσης, στην έγκαιρη διάγνωση του ΣΔ και στη διασφάλιση άμεσης θεραπείας.
• Παρέχει υψηλής ποιότητας εκπαίδευση στο άτομο με ΣΔ βασισμένη στην τεκμηριωμένη πρακτική, προκειμένου να του μεταλαμπαδεύσει τις γνώσεις και τις δεξιότητες για να επιτευχθεί η αλλαγή στη συμπεριφορά του και η υιοθέτηση υγιεινών συμπεριφορών.
• Προωθεί και εκπαιδεύει το άτομο για αυτοδιαχείριση της νόσου του και το αναδεικνύει ως υπεύθυνο της φροντίδας του. Παράλληλα, ενθαρρύνει το άτομο και την οικογένεια του να συμμετέχουν ενεργά στη λήψη αποφάσεων που αφορούν στη θεραπεία του ατόμου με ΣΔ.
• Ως μέλος της διεπιστημονικής ομάδας για το ΣΔ, ο νοσηλευτής συνεργάζεται με τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας και συνεισφέρει σημαντικά στην πρόληψη των βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων επιπλοκών που σχετίζονται με το ΣΔ.
• Προσεγγίζει ολιστικά το άτομο με ΣΔ δίνοντας έμφαση στις εξατομικευμένες ανάγκες του. Οι ανάγκες αυτές μπορεί να σχετίζονται με τη διατροφή, τη σωματική άσκηση, την αντιδιαβητική αγωγή, την έναρξη ινσουλινοθεραπείας και τιτλοποίηση της δόσης, την καταμέτρηση και καταγραφή των επιπέδων γλυκόζης, την παρακολούθηση και αξιολόγηση των κάτω άκρων, την πρόληψη και έγκαιρη ανίχνευση επιπλοκών, την αναγνώριση και αντιμετώπιση επεισοδίων υπεργλυκαιμίας/υπογλυκαιμίας κ.α.
• Προσφέρει ψυχολογική υποστήριξη και φροντίδα υγείας στο άτομο με ΣΔ, ανάλογα με τον τρόπο ζωής του και τα πολιτισμικά του γνωρίσματα.
• Αξιολογεί τα αποτελέσματα της παρεχόμενης φροντίδας σε κάθε συνάντηση με το άτομο με ΣΔ και αναλόγως προχωρεί σε αναπροσαρμογή της δομής του εκπαιδευτικού προγράμματος.