Του Κωνσταντίνου Διπλάρη, MD, Καρδιοχειρουργός, Mediterranean Hospital of Cyprus

Ο πόνος στο στήθος είναι ένα πολύ συχνό και παράλληλα ανησυχητικό συναίσθημα που ταλαιπωρεί και προβληματίζει τους ασθενείς. Κρύβει πάντα κίνδυνο; Πότε πρέπει να ανησυχήσω; Πρέπει να τρέξω αμέσως; Τί πρέπει να κάνω μέχρι να φτάσω στο νοσοκομείο; Ας προσπαθήσουμε να δώσουμε απαντήσεις σ’ αυτά τα ερωτήματα που απασχολούν χιλιάδες συνανθρώπους μας.

Ο πόνος στο θώρακα μπορεί να εμφανιστεί με πολλές μορφές, από απλό αίσθημα βάρους ή σφίξιμο στο στήθος, έως οξύς πόνος σαν μαχαιριά. Άλλες φορές πάλι μπορεί να είναι σαν κάψιμο ή έντονη πίεση μπροστά στο θώρακα, ενώ μπορεί να επεκτείνεται στα χέρια, στους ώμους, το λαιμό, τα σαγόνι ή την πλάτη. Ο πόνος μπορεί να διαρκεί μερικά λεπτά ή μπορεί να φεύγει και να έρχεται. Επειδή τέτοιου είδους πόνος μπορεί να δηλώνει καταστάσεις επικίνδυνες για τη ζωή όπως το έμφραγμα του μυοκαρδίου ή ο διαχωρισμός της αορτής θα πρέπει να αξιολογείται ανάλογα και να μην αγνοείται.

Τί μπορεί να προκαλέσει πόνο στο στήθος;

Έκτος από τις παθήσεις της καρδιάς μια σειρά άλλων καταστάσεων μπορεί να εκδηλώνεται με παρόμοιο πόνο και να μπερδεύει την κλινική εικόνα. Τέτοιες παθήσεις συχνά είναι:

• Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, όταν το όξινο περιεχόμενο του στομάχου επιστρέφει προς τον οισοφάγο (αναγωγή) και προκαλεί κάψιμο και πόνο στο στήθος και ορισμένες φορές κάψιμο στο λαιμό και ξηρό βήχα. Συνδυάζεται συνήθως με την κατάκλιση και με τη λήψη βαρέως γεύματος.
• Οι λοιμώξεις του αναπνευστικού όπως η βρογχίτιδα, η πνευμονία ή η πλευρίτιδα μπορεί να δώσουν πόνο στο θώρακα μπροστά ή στα πλευρά.
• Το θωρακικό τοίχωμα, οι μυς δηλαδή του θώρακα και τα πλευρά μπορεί να πονούν μετά από έντονη καταπόνηση, όπως για παράδειγμα σήκωμα βάρους, ή κάποιο χτύπημα ή ακόμη και μετά από φλεγμονή των πλευροχονδρικών αρθρώσεων
• Η χολολιθίαση ή η φλεγμονή του παγκρέατος (παγκρεατίτιδα) μπορεί να δώσουν πόνο στο κατώτερο τμήμα των πλευρών ιδιαίτερα δεξιά
• Ο έρπης ζωστήρας επίσης είναι μία ιογενής λοίμωξη που προσβάλει συγκεκριμένα νεύρα και μπορεί να εμφανιστεί και στο θώρακα. Εκδηλώνεται με έντονο πόνο που ακολουθείται με εμφάνιση χαρακτηριστικού εξανθήματος μερικές μέρες αργότερα.
• Τέλος, ο πόνος μπορεί να αφορά κρίση πανικού που να εκδηλώνεται σε περίοδο έντονου στρες κα να συνδυάζεται και με άλλα συμπτώματα όπως ζάλη ή δυσκολία στην αναπνοή

Πότε ο πόνος στο στήθος σχετίζεται με παθήσεις της καρδιάς;

Υπάρχουν διάφορες παθήσεις της καρδιάς που μπορεί να εμφανιστούν με πόνο στο στήθος. Τέτοιες είναι η στεφανιαία νόσος, η μυοκαρδίτιδα, η περικαρδίτιδα, αλλά και τα ανευρύσματα της αορτής. Καθεμία έχει τα δικά της χαρακτηριστικά, τα όποια όμως συχνά επικαλύπτονται ώστε να χρειάζονται ειδικές εξετάσεις για να ξεχωρίσει ποια κατάσταση προκαλεί τον πόνο κάθε φορά. Θα εξετάσουμε περισσότερο τις συχνότερες και πιο ανησυχητικές από αυτές τις παθήσεις που αν μας συμβούν πρέπει να πάμε στο νοσοκομείο.

Στηθάγχη

Η στηθάγχη είναι ένας προσωρινός πόνος ή δυσφορία στο στήθος που συμβαίνει όταν η καρδιά δεν παίρνει αρκετό αίμα και οξυγόνο. Συχνά συμβαίνει όταν η καρδιά δουλεύει περισσότερο από το συνηθισμένο και χρειάζεται περισσότερο οξυγόνο από ότι μπορούν να την προμηθεύσουν οι αρτηρίες της. Είναι συνήθως σύμπτωμα της στεφανιαίας νόσου, της στένωσης δηλαδή των αρτηριών της καρδιάς που εμποδίζουν την τροφοδοσία της με επαρκή ποσότητα αίματος.

Η στηθάγχη μπορεί να εμφανίζεται μετά από σωματική κόπωση, έντονο συναισθηματικό στρες, στο έντονο κρύο ή μετά από ένα βαρύ γεύμα.

Η στηθάγχη δεν είναι το ίδιο με το έμφραγμα του μυοκαρδίου, καθώς δεν προκαλεί νέκρωση και μόνιμη βλάβη στην καρδιά. Είναι όμως σοβαρό σύμπτωμα που μπορεί να εξελιχθεί σε έμφραγμα, ειδικά όταν είναι πρωτοεμφανιζόμενη ή ασταθής στηθάγχη, δηλαδή εμφανίζεται σε συνθήκες που μέχρι τότε ο ασθενής δεν είχε ενοχλήσεις. Για το λόγο αυτό στις περιπτώσεις αυτές θα πρέπει να αξιολογείται από ειδικό το συντομότερο δυνατόν.

Έμφραγμα του μυοκαρδίου

Ο πόνος στο στήθος μπορεί να υποδηλώνει έμφραγμα του μυοκαρδίου, δηλαδή την απόφραξη ενός αγγείου της καρδιάς, τη διακοπή παροχής αίματος σε ένα τμήμα της που οδηγεί τελικά στη νέκρωση του τμήματος αυτού.

Ο πόνος του εμφράγματος έχει ορισμένα ή και όλα από αυτά τα χαρακτηριστικά που τον ξεχωρίζουν

• Αίσθημα μεγάλης πίεσης, σφιξίματος ή βάρους στο στήθος
• Ο πόνος επεκτείνεται στα χέρια, τους ώμους, το λαιμό το σαγόνι ή την πλάτη
• Διαρκεί αρκετά λεπτά και υποχωρεί δύσκολα
• Συνοδεύεται και από άλλα συμπτώματα όπως ναυτία – τάση προς εμετό, ζαλάδα ή τάση λιποθυμίας, αίσθημα άγχους, εμφάνιση κρύου ιδρώτα και δυσκολία στην αναπνοή

Τα σημάδια ενός εμφράγματος ποικίλουν από ασθενή σε ασθενή. Ενδέχεται να υπάρχει μόνο ένα ή συνδυασμός των συμπτωμάτων αυτών, ενώ ένα έμφραγμα μπορεί να εμφανιστεί σιωπηλά, χωρίς δηλαδή κανένα σύμπτωμα. Συνήθως, η ένταση των συμπτωμάτων αντανακλά και τη βαρύτητα του εμφράγματος, το μέγεθος δηλαδή του καρδιακού μυ που κινδυνεύει να νεκρωθεί.

Αν εσείς ή κάποιος δικός σας πιστεύετε ότι παθαίνετε έμφραγμα πρέπει να ενημερώσετε κάποιον άμεσα. Αν τα συμπτώματα είναι σοβαρά, χειροτερεύουν ή διαρκούν για περισσότερα από 10 λεπτά πρέπει να καλέσετε άμεσα ασθενοφόρο.

Διαχωρισμός της αορτής

Πρόκειται για μία οξεία και πολύ επικίνδυνη για τη ζωή κατάσταση που συμβαίνει όταν σκίζεται το εσωτερικό τμήμα του τοιχώματος της αορτής και το αίμα πλέον περνά και κυκλοφορεί – διαχωρίζει το ίδιο το τοίχωμα του αγγείου. Προκαλείται συνήθως από την υψηλή αρτηριακή πίεση σε άτομα που έχουν ανεύρυσμα αορτής ή που εκ γενετής οι αρτηρίες τους είναι εύθρυπτες. Ο κίνδυνος για τη ζωή είναι άμεσος καθώς μπορεί να προκληθεί μεγάλη εσωτερική αιμορραγία, ή απόφραξη των αγγείων που τροφοδοτούν τον εγκέφαλο, την καρδιά και τα υπόλοιπα όργανα του σώματος.

Στην περίπτωση αυτή ο πόνος εμφανίζεται ξαφνικά, είναι πολύ δυνατός, ξεκινά στο στήθος και επεκτείνεται στην πλάτη ανάμεσα στις ωμοπλάτες και στη συνέχεια προχωρά στη ράχη μέχρι χαμηλά. Είναι πολύ έντονος πόνος που συχνά περιγράφεται σαν σκίσιμο στα δύο με μαχαίρι και μπορεί να συνοδεύεται από διάφορα άλλα συμπτώματα που να θυμίζουν εγκεφαλικό επεισόδιο ή λιποθυμία, με πόνο στην κοιλιά, στα χέρια ή τα πόδια.

Στην περίπτωση αυτή πρέπει να κληθεί άμεσα ασθενοφόρο και να μεταφερθεί ο ασθενής στο νοσοκομείο καθώς θα πρέπει να γίνει επέμβαση επιδιόρθωσης του διαχωρισμού.

Τί να κάνω αν έχω πόνο στο θώρακα;

Αν αισθανθείτε πόνο στο θώρακα ακολουθήστε τα παρακάτω βήματα:

1. Σταματήστε ό,τι κάνετε και ξεκουραστείτε

2. Ειδοποιήστε κάποιον και πείτε του πώς αισθάνεστε.

3. Αν ήδη παίρνετε αντιστηθαγχικά φάρμακα

1. Πάρτε μία δόση του φαρμάκου σας
2. Περιμένετε πέντε λεπτά. Αν έχετε ακόμη συμπτώματα πάρτε και μία δεύτερη δόση του φαρμάκου.
3. Περιμένετε ακόμη πέντε λεπτά

4. Αν τα συμπτώματα είναι έντονα, χειροτερεύουν ή διαρκούν περισσότερο από δέκα λεπτά ειδοποιήστε αμέσως ασθενοφόρο

5. Πάρτε μία ασπιρίνη (έως 300mg), εκτός αν σας έχει απαγορευτεί από γιατρό η λήψη ασπιρίνης

6. Κατά τη διάρκεια της κλήσης του ασθενοφόρου παραμείνετε στη γραμμή και ακολουθήστε τις οδηγίες του συνομιλητή σας. Μην κλείνετε το τηλέφωνο.

Αν έχετε αμφιβολία για τον πόνο που αισθάνεστε καλύτερα να πάρετε τηλέφωνο και να καλέσετε ασθενοφόρο.

Μην οδηγείτε ο ίδιος στο νοσοκομείο. Το ασθενοφόρο είναι ο γρηγορότερος και ασφαλέστερος τρόπος να πάρετε εξειδικευμένη βοήθεια. Το ασθενοφόρο έχει εξειδικευμένο προσωπικό και εξοπλισμό για να αντιμετωπίσει την κατάστασή σας.

Τί ακολουθεί αμέσως μετά την άφιξη στο νοσοκομείο;

Θα υποβληθείτε σε σειρά εξετάσεων αίματος, ηλεκτροκαρδιογράφημα, υπερηχογράφημα καρδιάς και ενδεχομένως αξονική τομογραφία. Ανάλογα με τα ευρήματα μπορεί να χρειαστεί να πάρετε φαρμακευτική αγωγή, να μείνετε ορισμένες μέρες στο νοσοκομείο ή αν αυτό είναι απαραίτητο να υποβληθείτε σε κάποια επέμβαση. Οι επεμβάσεις που ενδέχεται να γίνουν σε επείγουσα βάση είναι, είτε επείγουσα αγγειοπλαστική (stent) αν έχει κλείσει κάποιο αγγείο της καρδιάς ή επέμβαση ανοικτής αντικατάστασης της αορτής σε περίπτωση που έχει γίνει διαχωρισμός της.

Σε κάθε περίπτωση η έγκαιρη και σωστή αντίδρασή μας σε έναν ξαφνικό πόνο στο στήθος μπορεί να μας γλιτώσει από σοβαρά προβλήματα υγείας και αρκετές φορές να μας σώσει και τη ζωή.