Για μας στην Ευρώπη η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα ενός εμβολίου υπερέχει της ταχύτητας, δηλώνει στο ΚΥΠΕ η Ευρωπαία Επίτροπος για την Υγεία και την Ασφάλεια των Τροφίμων Στέλλα Κυριακίδου, σημειώνοντας παράλληλα ότι τα εμβόλια κατά της Covid-19 έχουν υποβληθεί και θα συνεχίζουν να υποβάλλονται σε αυστηρή επιστημονική αξιολόγηση προτού κυκλοφορήσουν στην αγορά, αλλά και αφότου κυκλοφορήσουν στην αγορά.

Σε συνέντευξη της στο Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων η κ. Κυριακίδου αναφέρεται στις δράσεις που ανέλαβε η Κομισιόν για στήριξη των κρατών και των πολιτών και για τον στόχο να οικοδομηθεί μια ισχυρή Ένωση για την Υγεία. Σημειώνει ότι το EU4Health ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο για την πολιτική υγείας της ΕΕ και στέλνει σαφές μήνυμα ότι η δημόσια υγεία αποτελεί μεγάλη προτεραιότητα της Ένωσης.

Η Ευρωπαία Επίτροπος μιλάει για την απόφαση να υπάρξει μια κοινή ευρωπαϊκή προσέγγιση για τα εμβόλια κατά της Covid-19, σημειώνοντας τη σημασία που έχει αυτό για μικρά κράτη όπως η Κύπρος και δίνει απάντηση στην κριτική που έχει δεχθεί η Κομισιόν για καθυστέρηση στο ζήτημα. Μιλάει επίσης για τη σημασία που έχει η πολιτική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» για ολόκληρη την Ευρώπη μελλοντικά, αλλά και για την Κύπρο, η οποία αν επενδύσει στη βιολογική καλλιέργεια «θα κερδίσει πολλά».

Σκληρή δουλειά και αποφασιστικότητα ότι «μπορούμε να τα καταφέρουμε» Κληθείσα να πει πως βίωσε τον πρώτο της χρόνο ως Επίτροπος δεδομένου και του γεγονότος ότι αυτή η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπήκε «στα βαθιά» από την ανάληψη των καθηκόντων της, η κ. Κυριακίδου αναφέρει ότι «μπορεί μέσα στη μεγάλη μας ευρωπαϊκή οικογένεια να είμαστε μια μικρή χώρα, όμως μας έτυχε το χρέος, μέσα από το χαρτοφυλάκιο της Υγείας, να διαχειριστούμε μια πολύ μεγάλη κρίση».

«Ήταν πολλά αυτά που κληθήκαμε να φέρουμε εις πέρας όλο αυτό το διάστημα, ένα μήνα μετά που ανέλαβα το χαρτοφυλάκιο της Υγείας και της Ασφάλειας των Τροφίμων της ΕΕ.  Όπως μεγάλη ήταν και συνεχίζει να είναι η ευθύνη, μια που πρόκειται για τη μεγαλύτερη κρίση στη δημόσια υγεία των τελευταίων εκατό χρόνων», σημειώνει.

Διαβεβαιώνει ότι «εργαζόμαστε ιδιαίτερα σκληρά, αδιάλειπτα, καθημερινά, χωρίς αργίες ή γιορτές», προσθέτοντας ότι «δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά άλλωστε κάτω από αυτές τις συνθήκες».

Χωρίς όμως, λέει, «ποτέ να χάνουμε την αποφασιστικότητα ή την πίστη μας ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε. Με την έγνοια μας να είναι η προστασία των Ευρωπαίων συμπολιτών μας και μόνο». Αμέτρητες οι δράσεις της ΕΕ για στήριξη των κρατών και προστασία της υγείας των πολιτών

Κάνει αναφορά σε συγκεκριμένες δράσεις που αναλήφθηκαν από τις αρχές του 2020. «Από τις 9 Ιανουαρίου κινητοποιήσαμε το σύστημα έγκαιρου συναγερμού, μέσα από το οποίο τα κράτη μέλη ανταλλάσσουν πληροφορίες σχετικά με τα μέτρα αντίδρασης και επικοινωνίας», αναφέρει. Σημειώστε, υπενθυμίζει, «ότι το πρώτο ευρωπαϊκό κρούσμα ανακοινώθηκε από τη Γαλλία  στις 24 Ιανουαρίου 2020».

Την ίδια περίοδο, λέει, «κινητοποιήσαμε και τα πρώτα κονδύλια για την έρευνα σχετικά με αυτή τη νέα νόσο του κορωνοϊού».

«Δημιουργήσαμε άμεσα μια ευρωπαϊκή ομάδα με επιδημιολόγους, έτσι ώστε να παίρνουμε τάχιστα τις σωστές επιστημονικές συμβουλές σχετικά με την αντιμετώπιση της. Παρουσιάσαμε τις κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τις μεθόδους διάγνωσης του κορωνοϊού, τα διαγνωστικά τεστ και ενισχύσαμε με 2,7 δισ. ευρώ τον  τομέα της υγείας», προσθέτει.

Αναφορά κάνει και στο γεγονός ότι η ΕΕ διοχέτευσε αναγκαίο εξοπλισμό στα κράτη μέλη, με τις μεγαλύτερες ανάγκες, μέσω του Ευρωπαϊκού Κέντρου Συντονισμού Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών, όπως αναπνευστήρες, προστατευτικές μάσκες και απολυμαντικά.

«Δώσαμε χορηγίες σε πολυάριθμα υποσχόμενα ερευνητικά έργα που είχαν να κάνουν με τη διάγνωση, τα εμβόλια, τη θεραπεία.  Αποστείλαμε ιατρικές ομάδες από όλη την Ευρώπη σε νοσοκομεία που τα είχαν περισσότερο ανάγκη», συνεχίζει.

Το ίδιο άμεσα, αναφέρει η Επίτροπος Υγείας, «αρχίσαμε καθημερινές επαφές με τους 27 Υπουργούς Υγείας των κρατών μελών, με διεθνείς εταίρους, όπως τους G7 και G20, τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, τις φαρμακευτικές εταιρείες, τους κατασκευαστές εμβολίων, τρίτες  χώρες που είχαν παραγωγή φαρμάκων ή ειδών πρώτης ανάγκης, που είχαν επιβάλει περιορισμούς στις εξαγωγές, ώστε να διασφαλίσουμε ότι δεν θα παρουσιάζονταν εκτεταμένες ελλείψεις στον ευρωπαϊκό χώρο».

«Αλλάξαμε νομοθεσίες, απαλλάξαμε δασμούς που αφορούσαν ιατρικό εξοπλισμό, προχωρήσαμε στη θέσπιση κανονισμών που αφορούσαν τα διαγνωστικά τεστ και την ιχνηλάτηση, εκδώσαμε συστάσεις για τον περιορισμό των λοιμώξεων», συμπληρώνει.

Επισημαίνει ότι ως Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναλάβαμε «αμέτρητες δράσεις για τη στήριξη των κρατών μελών και την προστασία της υγείας όλων των Ευρωπαίων πολιτών».

Όλα αυτά, δηλώνει, «μέσα σε πρωτοφανείς και εξαιρετικά κρίσιμες  συνθήκες».

Οι πολίτες ζητούν μια ισχυρότερη Ευρωπαϊκή Ένωση Υγείας

Σε ερώτηση αν θεωρεί ότι θα είχαν υπάρξει καλύτερα αποτελέσματα αν η αντίδραση των κρατών μελών ήταν συντονισμένη από την αρχή, η Στέλλα Κυριακίδου υπενθυμίζει ότι «μιλάμε για μια πρωτόγνωρη κατάσταση όχι μόνο στον ευρωπαϊκό χώρο, αλλά παγκόσμια»

«Εκ των υστέρων πάντα μπορούμε να πούμε για το τι θα μπορούσε να είχε γίνει διαφορετικά. Μέσα από τα διδάγματα που έχουμε πάρει από την πανδημία, ή έχοντας αποκτήσει γνώση λόγω των τελευταίων, ιδιαίτερα, έντονων μηνών», λέει.

Και ακριβώς, τονίζει, «με βάση τα διδάγματα που αντλήθηκαν, παρουσιάσαμε την πρόταση μας για μια ισχυρότερη Ευρωπαϊκή Ένωση Υγείας».

Το έχει άλλωστε ζητήσει, λέει, «η πλειοψηφία των Ευρωπαίων πολιτών. Και έχουμε ήδη κάνει τα πρώτα βήματα, όταν στις 11 Νοεμβρίου ανακοινώσαμε τις προτάσεις μας».

Η Ευρωπαία Επίτροπος για την Υγεία μιλάει για το όραμα της Επιτροπής το οποίο «αφορά τα θεμέλια, πάνω στα οποία θα κτίσουμε τις σχετικές μας δράσεις».

«Στόχος μας να ενδυναμώσουμε, τη συστηματική συνεργασία μας, ώστε να είναι πιο δυνατή, πιο συντονισμένη, πιο σταθερή αλλά και αποτελεσματική. Εξασφαλίζοντας ισχυρότερη ετοιμότητα και αντίδραση», λέει.

Θέλουμε, προσθέτει, «να ενισχύσουμε τους κομβικούς  Οργανισμούς μας, όπως είναι το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC), καθώς και τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων, πάνω στους οποίους βασιστήκαμε, ιδιαίτερα, ως Ευρώπη όλη αυτή την περίοδο».

Αναφέρεται στην πρόταση για τη δημιουργία της ευρωπαϊκής BARDA, «της HERA όπως την έχουμε ονομάσει,–από το αρχαιοελληνικό όνομα της Ήρας- που θα είναι η Αρχή Προηγμένης Έρευνας και Ανάπτυξης Βιοϊατρικής». Η HERA, λέει, «θα συντονίζει και θα κατευθύνει τις εργασίες για την ανάπτυξη βιοϊατρικών μέτρων, την αγορά και τη θεραπεία αποθεμάτων, εμβολίων, προστατευτικού εξοπλισμού, θα εντοπίζει κενά στην έρευνα κοκ».

Ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο για την πολιτική υγείας της ΕΕ

Σε ερώτηση αν υπάρχει η πολιτική βούληση μεταξύ των 27 κρατών μελών για την Ένωση για την Υγεία απαντάει ότι «έχουμε μια κατ’ αρχήν προσωρινή συμφωνία, μαζί με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, η οποία αποτελεί μία ακόμη απόδειξη ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση Υγείας γίνεται απτή πραγματικότητα».

«Είναι η συγκεκριμένη μας ανταπόκριση στους Ευρωπαίους πολίτες, οι οποίοι επιθυμούν να έχει η Ευρώπη κεντρικό και όχι συμβουλευτικό ρόλο στις πολιτικές για την υγεία», αναφέρει. Πάντα φυσικά, διευκρινίζει, «με απόλυτο σεβασμό στις αρμοδιότητες των κρατών μελών όπως πηγάζουν μέσα από τη συνθήκη στο τομέα της υγείας».

Η κ. Κυριακίδου συνεχίζει λέγοντας ότι «αναλαμβάνουμε συγκεκριμένη δράση για περισσότερη συνεργασία, μεγαλύτερο συντονισμό και, τελικά, περισσότερη και συγκεκριμένη παρουσία της ΕΕ συνολικά στον τομέα της υγείας».

Σύμφωνα με την ίδια «το πρόγραμμα EU4Health, είναι το πιο φιλόδοξο στην ιστορία μας πρόγραμμα χρηματοδότησης για την υγεία και θα είναι σπονδυλική στήλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης Υγείας».

Με προϋπολογισμό 5,1 δισ. ευρώ, λέει, «θα συμβάλει αποφασιστικά στην ενίσχυση της ετοιμότητάς μας για την αντιμετώπιση κρίσεων και τη διαχείριση διασυνοριακών απειλών κατά της υγείας, καθώς και στην ενδυνάμωση των συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης της ΕΕ συνολικά».

«Ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο για την πολιτική υγείας της ΕΕ και στέλνει σαφές μήνυμα ότι η δημόσια υγεία αποτελεί μεγάλη προτεραιότητά μας», τονίζει.

Πράξη πραγματικής ευρωπαϊκής αλληλεγγύης η Ευρωπαϊκή Στρατηγική Εμβολίων

Ερωτηθείσα τι σημαίνει για ένα μικρό κράτος όπως η Κύπρος το γεγονός ότι η ΕΕ έχει εξασφαλίσει ποσότητες εμβολίων για τα κράτη μέλη της η Στέλλα Κυριακίδου μιλάει για την απόφαση να ακολουθηθεί «μια κοινή ευρωπαϊκή προσέγγιση, μαζί με τα 27 κράτη μέλη». Επειδή, σημειώνει, «μαζί είμαστε πιο δυνατοί».

«Η Ευρωπαϊκή Στρατηγική Εμβολίων είναι αν θέλετε το στίγμα μας για μια ενδυναμωμένη Ευρωπαϊκή Ένωση Υγείας», αναφέρει. Αυτή η απόφαση, προσθέτει, «που έχει ληφθεί με τη σύμφωνη γνώμη όλων των κρατών μελών, είναι ιδιαίτερα σημαντική για τα μικρότερα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπως είναι η Κύπρος, γιατί δείχνει ότι την κρίσιμη στιγμή δεν κοίταξε ο καθ’ ένας τον εαυτό του, ή ότι ευνοούνται μεγαλύτερα και πιο δυνατά κράτη». Αυτή, λέει, «ήταν μια πράξη πραγματικής ευρωπαϊκής αλληλεγγύης».  

Αυστηρή επιστημονική αξιολόγηση πριν και μετά τη κυκλοφορία εμβολίων στην αγορά

Ερωτηθείσα ποια είναι η απάντησή της στους πολίτες που ανησυχούν για τις εσπευσμένες διαδικασίες που ακολουθήθηκαν στην παρασκευή των εμβολίων και το ενδεχόμενο να υπάρχουν επιβλαβείς παρενέργειες εξηγεί ότι «η Στρατηγική της ΕΕ για τα εμβόλια, την οποία παρουσιάσαμε στις 16 Ιουνίου είχε από την αρχή στοχεύσει στην επιτάχυνση της ανάπτυξης, της παρασκευής και της διάθεσης εμβολίων».

«Ο στόχος αυτός έχει επιτευχθεί», λέει.

Σύμφωνα με την κ. Κυριακίδου, «η ανάπτυξη εμβολίων είναι μια πολύπλοκη και χρονοβόρα διαδικασία που διαρκεί συνήθως γύρω στα 10 χρόνια. Μέσω της Στρατηγικής μας, στοχεύσαμε στην διαθεσιμότητα του σε λιγότερο από 6 μήνες».

Διαβεβαιώνει ότι «όπως και με κάθε εμβόλιο, έτσι και στη συγκεκριμένη περίπτωση τα εμβόλια έχουν υποβληθεί και θα συνεχίζουν να υποβάλλονται σε αυστηρή επιστημονική αξιολόγηση προτού κυκλοφορήσουν στην αγορά αλλά και αφότου κυκλοφορήσουν στην αγορά».

Κληθείσα να απαντήσει στην κριτική που δέχεται η ΕΕ ότι κινήθηκε με καθυστέρηση υπενθυμίζει ότι «η πανδημία δεν είναι πόλεμος μεταξύ των κρατών, αλλά της ανθρωπότητας ολόκληρης εναντίον του ιού».Σύμφωνα με την κ. Κυριακίδου, «είναι λάθος προσέγγιση να μπαίνουμε σε αυτή τη λογική, του “ποιος πρώτος”, γιατί όπως έχουμε επανειλημμένα πει, κανείς δεν θα είναι ασφαλής μέχρι όλοι να είμαστε ασφαλείς».

«Για αυτό εξάλλου στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχουμε επίσης δώσει μεγάλη έμφαση και είμαστε πρωτοστάτες στην προσπάθεια που γίνεται ώστε χώρες με μεσαία ή χαμηλά εισοδήματα να μπορέσουν με τη δική μας βοήθεια και συνεισφορά να έχουν επίσης πρόσβαση στο εμβόλιο», λέει.Εξηγεί ότι μαζί με τα 27 κράτη μέλη «αποφασίσαμε να διασφαλίσουμε ένα ευρύ χαρτοφυλάκιο πιθανών εμβολίων, με διαφορετικές τεχνολογίες, ώστε με τον τρόπο αυτό να εξασφαλίσουμε περισσότερες πιθανότητας επιτυχίας».  Και πάντοτε, προσθέτει, «γνωρίζαμε ότι υπάρχει ενδεχόμενο κάποια εμβόλια να μην μπορέσουν να επιτύχουν σε ολόκληρη τη διαδικασία».

Όμως, σημειώνει η Ευρωπαία Επίτροπος για την Υγεία, «για μας στην Ευρώπη η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα ενός εμβολίου υπερέχει της ταχύτητας».

«Για μας η διαδικασία που έχουμε επιλέξει μαζί με τα 27 κράτη μέλη, ήταν η διασφάλιση της μακροπρόθεσμης ασφάλειας των εμβολίων, μια που ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων διαθέτει συμπαγές ιστορικό επιδόσεων όσον αφορά τη διατήρηση αυτής της ασφάλειας στην Ευρώπη», λέει.

Εξηγεί επίσης ότι «μια άδεια κυκλοφορίας, υπό όρους, όπως αυτή που θα χορηγήσουμε εμείς απαιτεί την υποβολή και τον έλεγχο περισσότερων στοιχείων από ότι  η άδεια προσωρινής χρήσης π.χ. άλλων χωρών».

Ένα εμβόλιο, αναφέρει, «μπορεί να λάβει άδεια υπό όρους για τη διάθεσή του σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, αλλά ο έλεγχος που πραγματοποιείται από την ανεξάρτητη επιστημονική ομάδα του ΕΜΑ είναι ιδιαίτερα σημαντικός ώστε να κτίσουμε και την εμπιστοσύνη του κοινού». 

Διαβεβαιώνει ότι «στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων εργάζονται σε 24ωρη βάση ώστε τα εμβόλια που θα κυκλοφορήσουν να έχουν επιτύχει σε όλα τα προαπαιτούμενα που έχουμε θέσει».

«Αν ο κόσμος δεν μπορέσει να εμπιστευτεί τη διαδικασία που έχει ακολουθηθεί, τότε το εμβόλιο δεν θα πετύχει το σκοπό για τον οποίο έχει δημιουργηθεί. Και αν έχουμε μάθει κάτι από αυτή την πανδημία είναι ότι ενόσω δεν εξασφαλίζεται η υγεία πρώτα, δεν μπορούν ούτε και οι οικονομίες των χωρών μας να ευημερούν», σημειώνει. Η Κύπρος θα κερδίσει πολλά αν επενδύσει στην βιολογική καλλιέργεια

Σε ερώτηση για τη σημασία της στρατηγικής «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» για τη μελλοντική βιώσιμη ανάπτυξη και ιδιαίτερα για την Κύπρο απαντάει ότι «είναι ιδιαίτερα σημαντική και για την Κύπρο, αλλά και για όλη την Ευρώπη γιατί αφορά τη μεταμόρφωση του τρόπου παραγωγής, διανομής και κατανάλωσης των τροφίμων μας, ο οποίος πρέπει να βελτιωθεί ώστε να προστατεύεται η υγεία μας αλλά και το περιβάλλον»

«Φιλοδοξία μας να αυξηθεί το μέγεθος της γεωργικής γης της ΕΕ υπό βιολογική γεωργία/καλλιέργεια κατά τουλάχιστον 25%», λέει. Πρόκειται και το γνωρίζουμε, προσθέτει, «για ένα φιλόδοξο στόχο, αλλά η αλλαγή και η βελτίωση, δεν μπορούν να επιτευχθούν εάν δεν υπάρχει όραμα».

H Κύπρος, αναφέρει η κ. Κυριακίδου «θα κερδίσει πολλά αν επενδύσει». Εξηγεί ότι «τα κράτη μέλη θα μπορούν να συνεχίσουν να υποστηρίζουν τους αγρότες μέσω των προγραμμάτων αγροτικής ανάπτυξης – για τη διατήρηση, ή τη μετατροπή σε βιολογική παραγωγή».

«Ενθαρρύνουμε για το λόγο αυτό τα κράτη μέλη να αξιολογήσουν καλύτερα τις δυνατότητες που προσφέρει η νέα γεωργική πολιτική για τη στήριξη του εθνικού βιολογικού τομέα τους. Νέα χρηματοδοτικά και οικολογικά προγράμματα θα λάβουν επίσης στήριξη για την υιοθέτηση βιώσιμων πρακτικών», προσθέτει.

Σύμφωνα με την κ. Κυριακίδου, «η βιωσιμότητα ως εμπορικό σήμα της Ευρώπης θα ανοίξει νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες».

«Παρουσιάζοντας  τη συγκεκριμένη στρατηγική στη δίνη της πανδημίας του κορωνοϊού, στοχεύσαμε στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας των κοινωνιών μας σε μελλοντικές πανδημίες και απειλές, όπως οι κλιματικές επιπτώσεις, οι δασικές πυρκαγιές, η επισιτιστική ανασφάλεια, ή οι επιδημιολογικές εξάρσεις, μεταξύ άλλων με την υποστήριξη πιο βιώσιμων πρακτικών για τη γεωργία, την αλιεία και την υδατοκαλλιέργεια» αναφέρει.

«Οι αγρότες και οι παραγωγοί τροφίμων της Ευρώπης θα ενθαρρυνθούν ώστε να γίνουν παγκόσμιοι ηγέτες στη βιωσιμότητα», σημειώνει.