Ραφαηλία Μιχαήλ – Εγγεγραμμένη Συμβουλευτική Ψυχολόγος –  [email protected]

Δυο μήνες σε μια πραγματικότητα καινούρια, με δεδομένα που ενώ συνεχίζουν να τροποποιούνται, παραμένουν πρωτοφανή. Σε μια κατάσταση που αν και δυσμενή, μας απάλλαξε ταυτόχρονα σε μεγάλο βαθμό από πολλά φανερά και κρυφά πρέπει (από ατελείωτες κοινωνικές υποχρεώσεις και μια καθημερινότητα σε ρυθμούς εξουθενωτικούς, μέχρι έγνοιες – μικρές και μεγάλες- του φαίνεσθαι) ξεπρόβαλαν γρήγορα αλλά τόσα «πρέπει», με ένα διαφορετικά επιτακτικό τρόπο αυτή τη φορά.

Κάπως έτσι, σε μια πρωτόγνωρη συνθήκη κοινωνικής απομόνωσης και μαζί με όλη την αγωνία γύρω από την πανδημία, τις πιθανές προεκτάσεις και τις αλλαγές που φέρνει σε διάφορα επίπεδα, βρεθήκαμε κάτω και από μια άλλη εσωτερική η/ και κοινωνική πίεση. Να νιώσουμε κάπως συγκεκριμένα, να εκμεταλλευτούμε αυτό το διάστημα με συγκεκριμένους τρόπους, να είμαστε μέρος ενός συνόλου που είναι και διαχειρίζεται την κατάσταση συγκεκριμένα.

Και ερωτήσεις όπως  «είναι φυσιολογικό;» ή «νιώθουν και άλλοι έτσι;» που είναι ίσως οι συχνότερες που ακούγονται ανέκαθεν στο γραφείο του ψυχολόγου, πήραν μια χροιά νέας αγωνίας. «Δεν έκανα όσα θα μπορούσα αυτό το διάστημα», «Έπρεπε να νιώθω διαφορετικά», «Άλλοι το διαχειρίζονται πολύ καλύτερα», «Μα πώς μπορούν να λένε ότι πέρασαν καλά;», «Δεν είναι φυσιολογικό να μην με ενοχλεί όσο ενοχλεί άλλους.»

Αν λοιπόν η περίοδος αυτή σε βρήκε να περνάς από διάφορα στάδια, να απορείς τι από όσα βίωσες και βιώνεις ακόμη είναι φυσιολογικό, και να παλεύεις με τον εαυτό σου και με άλλες τόσες «τάσεις» της νέας πραγματικότητας που βλέπουμε σχεδόν παντού, δεν είσαι μόνος. Και αν σου μιλούσα για κάποια από αυτά που βλέπουμε πίσω από τις κλειστές πόρτες ή τις μεμονωμένες στιγμές που αποτυπώνονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, θα σου μίλαγα απλώς για ανθρώπους που βιώνουν φυσιολογικά όλες τις διαφορετικές πλευρές της πραγματικότητας που ζούμε.

Για τα άτομα που δεν είχαν με ποιον να μοιραστούν τα συναισθήματα ή τη μοναξιά τους. Για αυτούς που θα ήθελαν μια συντροφιά στο σπίτι και για όσους ανακαλύπτουν η επιβεβαιώνουν με τρόμο ότι ίσως δεν επέλεξαν σωστά τη συντροφιά τους. Για αυτούς που ο εγκλεισμός της περιόδου βρήκε σε ένα περιβάλλον τοξικό, με κάθε μέρα που περνά να ξύνει πληγές όλο πιο βαθιά.

Για όσους ήρθαν αντιμέτωποι με μια εσωτερική μοναξιά, ή με μια μοναξιά βαθιά στον πυρήνα των σχέσεων τους – συντροφικών, οικογενειακών, φιλικών. Και γι’ αυτούς που βρήκαν νέες διόδους επικοινωνίας και σύνδεσης, με τον εαυτό τους και με τους άλλους.

Για αυτούς που απόλαυσαν την εργασία από το σπίτι ή ένιωσαν να τους φέρνει πιο κοντά με τους δικούς τους, και άλλους που ένιωσαν περισσότερο εκτεθειμένοι μπροστά στην οικογένεια τους παρά παρόντες. Για την γυναίκα που ομολογεί ότι οι μέρες που πέρασε με τα ενήλικα παιδιά της στο σπίτι ήταν από τις ωραιότερες οικογενειακές μέρες που έχει ζήσει. Και για την μάνα που βρέθηκε να φροντίζει με ακόμα περισσότερη δυσκολία το παιδί που παλεύει με την σωματική η τη ψυχική του υγεία.

Για όσους ανησυχούν κάθε μέρα που περνά χωρίς το βάρος της καραντίνας να τους πλακώνει. «Δεν είναι φυσιολογικό», «Είναι κακό που δεν βιάζομαι να τελειώσει όλο αυτό;». «Αν το σκεφτείς σε ένα είδος απομόνωσης ζούσα κι από πριν».

Για τα άτομα με αγχώδης διαταραχές, τις οποίες ήδη πάλευαν να κατανοήσουν και να εξηγήσουν, και που ήρθαν αντιμέτωποι με όλο τον τρόμο μιας αβεβαιότητας και έλλειψης ελέγχου πιο τρομακτική από ποτέ άλλοτε. Για άλλους που απαλλάχτηκαν από ένα μέρος του καθημερινού τους αγώνα και η επιστροφή ίσως φαντάζει πιο τρομακτική. Αλλά και για όσους σαστισμένοι ήρθαν για πρώτη φορά αντιμέτωποι με εκδηλώσεις (από κρίσεις πανικού και διαταραχές στον ύπνο, μέχρι δύσπνοια ή άλλα σωματικά συμπτώματα) που δεν ήξεραν πως να διαχειριστούν.

Για τους ανθρώπους που βιώνουν κατάθλιψη. Κάποιοι βυθίστηκαν περισσότερο, κάποιοι βρήκαν ανακούφιση σε μια καθημερινότητα που ζητά πλέον λιγότερα από αυτούς.

Για όσους ένιωσαν να ζουν στη σκιά του φόβου για τους αγαπημένους τους, γονείς, παππούδες, άτομα στις ευάλωτες ομάδες, άτομα στις πρώτες γραμμές έκθεσης ή άτομα τα οποία ο εγκλεισμός επηρέασε αρνητικά ψυχολογικά. Και μετρούν τις μέρες της απουσίας τους από δίπλα τους. Κάποιοι παίρνουν την ευκαιρία να συνδεθούν περισσότερο, κάποιοι νιώθουν να «παγώνουν». Και γι’ αυτούς που βρίσκονται, ή έχουν τους αγαπημένους τους, στην πρώτη γραμμή έκθεσης, με την αγωνία και τη φυσική απόσταση μεταξύ τους να μεγαλώνει και το περιθώριο για ένα νοητικό «διάλειμμα» από την πανδημία να μικραίνει.

 Για τον γονιό που δεν είχε το περιθώριο να εκφράσει, ούτε και να βιώσει καλά-καλά πολλές φορές, το προσωπικό του άγχος γιατί έπρεπε να εστιάσει στην νέα καθημερινότητα των παιδιών του.  Και για αυτόν που ζει με ενοχές ότι για ακόμα μια φορά δεν τα καταφέρνει καλά σε αυτήν.

Για αυτούς που κάποιες μέρες βυθίστηκαν στην αδράνεια και άλλες μέρες άνθισαν σε αυτή.

Για όσους κρίνουν τον εαυτό τους για το τι κάνουν η δεν κάνουν. Για αυτούς που μετράνε τις μέρες μέχρι την «ελευθερία» και αυτούς που ένιωσαν να φοβούνται τη στιγμή που θα επιστρέψουν στην ζωή όπως την ξέραμε μέχρι τώρα.

Δεν υπάρχει σωστός ή λάθος τρόπος να δρας ή να αισθάνεσαι σε όλη την περίοδο αυτή που διανύουμε.

Δεν είναι παράξενο αν πρόκειται για μια άσχημη περίοδο, ούτε για μια καλή, ούτε αν την βιώνεις πλέον ουδέτερα. Δεν είναι περίεργο αν πρόκειται για μια συναισθηματικά φορτισμένη περίοδο, η για μια βαρετή περίοδο. Δεν επιβάλλεται να μοιάζει κάπως συγκεκριμένα, ούτε να υπήρξε η πιο παραγωγική της ζωής σου. Ίσως ανακάλυψες στοιχεία θετικά ή επεξεργάστηκες τη θεώρηση σου για τη ζωή, ή ίσως νιώθεις ακόμα θυμωμένος για τη ζωή και τα σχέδια σου που πάγωσαν.

Δεν περάσαμε ούτε περνούμε όλοι από τα ίδια στάδια. Ακόμα και από τα στάδια που είναι κοινά δεν περνούμε με την ίδια σειρά η ένταση, ούτε την ίδια χρονική στιγμή. Το βίωμα μας είναι κοινό ως ένα μόνο σημείο. Το τι φέρναμε μαζί μας πριν ακόμα από την πανδημία διαφέρει, όπως διαφέρουν και οι εκάστοτε συνθήκες που πλαισιώνουν τον ψυχισμό και τη ζωή του κάθε ένα. Μέσα στο πλαίσιο μιας ευρύτερης κοινής πραγματικότητας, έτσι, βρίσκεται και μια πραγματικότητα μοναδική για το κάθε άτομο. Κι αν η συνθέτη αυτή, και πολυδιάστατη, ανθρώπινη εμπειρία πρέπει να συνοψιστεί σε μια απλή φράση αυτή θα ήταν ότι όλοι έχουμε μέρες, ή ώρες, λιγότερο καλές και άλλες περισσότερο καλές.

Με την τόση έμφαση που της δόθηκε αυτό τον καιρό, η παραγωγικότητα αποκτά άλλη σημασία. Ίσως είδες ότι οι πιο ουσιαστικά «παραγωγικές» σου μέρες είναι αυτές που αφουγκράστηκες τις σκέψεις και τα συναισθήματα σου με περιέργεια παρά με κριτική, χωρίς ταμπέλες και χωρίς μέτρο αναφοράς την εμπειρία κάποιων άλλων, ή οποιωνδήποτε αυθαίρετων «πρέπει». Και δέχτηκες το που βρίσκεσαι. Και κατάλαβες τις ανάγκες σου. Και ίσως να έκανες κάτι γι’ αυτές, μικρό ή μεγάλο.

Το πιο μεγάλο σου επίτευγμα, λοιπόν, ίσως είναι το ότι ξεκουράστηκες και απόλαυσες τους μειωμένους ρυθμούς της καθημερινότητας. Ή το ότι άντεξες ένα εγκλεισμό που σε δυσκόλεψε. Ή το ότι έχεις διανύσει και διανύεις μια περίοδο πρωτόγνωρη, γεμάτη αβεβαιότητα. Ή και απλά το ότι δέχτηκες ότι η προσαρμογή δεν αφορά ένα στάδιο αλλά μια πορεία.

Αν ρίξουμε μια ματιά στη φύση και τους νόμους της, παίρνουμε πολύτιμες υπενθυμίσεις για το πως λειτουργούμε, ως αναπόσπαστο μέρος της.  Για το πως το καθετί ακολουθεί ένα δικό του ρυθμό, προσαρμόζεται, επηρεάζεται και εξελίσσεται διαφορετικά σε διαφορετικές ή ακόμη και παρόμοιες συνθήκες. Όπως και για το πως η αναγέννηση είναι το ορατό αποτέλεσμα μιας διεργασίας πολυεπίπεδης και, σε πολλά σημεία, αφανούς.

Ο, τι πιο πολύτιμο, λοιπόν, μπορείς να δώσεις στον εαυτό σου και σε κάποιον σε αυτή την ευρύτερη περίοδο που διανύουμε είναι ακριβώς αυτό: η κατανόηση και η αποδοχή του πού βρίσκεται προσωπικά σε κάθε στάδιο αυτής.

*Αν χρειάζεσαι βοήθεια μπορείς να αποταθείς σε:

·     Εγγεγραμμένους Ειδικούς Ψυχολόγους (seps.org.cy)

·     Γραμμη 1440 και υπηρεσία SMS 99984042 – Σύνδεσμος για την πρόληψη και Αντιμετώπιση της Βίας στην οικογένεια

·     Γραμμή 1410 – Συμβουλευτικη στήριξη σε νεαρά άτομα – Οργανισμός Νεολαίας Κύπρου

·     99 92 84 05 και 99 92 84 06 – Υπηρεσία ψυχολογικής τηλεφροντιδας για πάσχοντες από τον ιό σε απομόνωση, συγγενείς και κοινό – Υπουργείο Υγείας