Ο Μάρτιος είναι ο μήνας ενδομητρίωσης, της χρόνιας πάθησης που επηρεάζει πολλές νεαρές, κυρίως, γυναίκες ανά το παγκόσμιο.

Ο Πρόεδρος της εκστρατείας Endomarch Cyprus και ιδρυτής του κέντρου Ενδομητρίωσης στο American Medical Center Δρ. Ανδρέας Σταυρούλης μιλώντας στο AlphaNewsLive αναφέρει όλα όσα αξίζει να γνωρίζουμε για την πάθηση.

Τι είναι η ενδομητρίωση;

Η ενδομητρίωση είναι μια συχνή, μια χρόνια γυναικολογική πάθηση. Είναι, με βάση τον ορισμό, όταν το ενδομήτριο, που είναι η μεμβράνη που καλύπτει την κοιλότητα της μήτρας, βρίσκεται εκτός της μήτρας και μπορεί να βρίσκεται σε οποιοδήποτε όργανο της πυέλου που είναι και το πιο συχνό, ή ακόμα και εκτός της κοιλιάς και της πυέλου. Όπως το ενδομήτριο της μήτρας, κάθε μήνα, με την έμμηνο ρύση θα βγει προς τα έξω, το ενδομήτριο που βρίσκεται εκτός της μήτρας, θα αιμορραγήσει, μικρές αιμορραγίες, αλλά στα σημεία που βρίσκεται το αίμα θα εγκλωβιστεί. Η ανταπόκριση του οργανισμού σε ένα εγκλωβισμένο αίμα, θα είναι μια φλεγμονή, τα όργανα θα κολλήσουν μεταξύ τους και είναι αυτό που εξηγεί και τους πόνους της ενδομητρίωσης, όπου δηλαδή με την έμμηνο ρύση, αυτό το εγκλωβισμένο αίμα θα προκαλέσει πόνο και κατ’ επέκταση με τη συγκόλληση των οργάνων, η κίνηση αυτών των οργάνων θα προκαλέσει πόνο, όπως για παράδειγμα σε μια σεξουαλική επαφή.

Πόσες γυναίκες έχουν διαγνωσθεί με ενδομητρίωση στην Κύπρο;

Μια στις δέκα γυναίκες στα γόνιμα χρόνια έχει ενδομητρίωση. Ξέρουμε ότι γύρω στα 176-200 εκατομμύρια γυναίκες παγκοσμίως έχουν ενδομητρίωση και αυτό το νούμερο είναι τρομακτικό διότι, αν βάλεις όλες τις γυναίκες με ενδομητρίωση, είναι σαν η έβδομη μεγαλύτερη χώρα στον κόσμο. Είναι μεγάλα τα νούμερα. / Αν βάλουμε όλα τα στατιστικά να τα προσαρμόσουμε στα κυπριακά δεδομένα, υπολογίζουμε περίπου γύρω στις 20-25 χιλιάδες γυναίκες.

Ξέρουμε τι προκαλεί αυτή την πάθηση;

Δυστυχώς δεν έχουμε ακόμη φτάσει στην απάντηση αυτή. Ίσως η επικρατέστερη, τελευταία θεωρία, ότι το άτομο το οποίο θα αναπτύξει ενδομητρίωση, είναι γενετικά ευάλωτο και με κάποιες αλλαγές στη ζωή, ξεκινά η ενδομητρίωση να αναπτύσσεται, όπως για παράδειγμα κάποιες τοξίνες. Ξέρουμε ότι υπάρχει κληρονομικότητα στην ενδομητρίωση.

Ποια συμπτώματα προδίδουν την ενδομητρίωση;

Πολύ συχνά δίνει πόνο, ο οποίος πόνος μπορεί να έρθει είτε με την περίοδο, είτε με σεξουαλική επαφή ή θα επηρεάσει τη γονιμότητα της γυναίκας, άλλες φορές συμβαίνουν και τα δύο. Όταν βρίσκεται ενδομητρίωση και εκτός των πυελικών οργάνων, μπορεί να δώσει σε άλλα όργανα συμπτώματα, όπως για παράδειγμα, αν βρίσκεται στο έντερο, με την αφόδευση μπορεί να δώσει πόνο και αίμα στα κόπρανα, αν βρίσκεται στο ουροποιητικό σύστημα, θα δώσει αίμα ή πόνο με την ούρηση και σε πιο σπάνιες περιπτώσεις, στο θώρακα, μπορεί μια φορά τον μήνα η γυναίκα να έχει προβλήματα με τους πνεύμονες ή και με τον θώρακα γενικά όπως για παράδειγμα αιμόπτυση και πνευμοθώρακες. 

Ποια είναι η ηλικία που συνήθως γίνεται η διάγνωση;

Ξέρουμε ότι είναι πάθηση συνήθως των γόνιμων χρόνων, δηλαδή μέχρι η γυναίκα να μπει στην εμμηνόπαυση και από τη στιγμή που ξεκινά η περίοδος της. Τα 2/3 των γυναικών που έχουν ενδομητρίωση είναι κάτω των 30 χρόνων. Όμως είναι πάθηση η οποία μπορεί να ξεκινήσει και πολύ νωρίς στα χρόνια της γυναίκας, δηλαδή στα 12, 13, 14. Έχουν καταγραφεί και περιστατικά πριν καν ξεκινήσει η περίοδος και ξέρουμε ότι και σε πιο μεγάλες μπορεί να γίνει, ακόμα και σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες. 

Από την ώρα που γίνεται η διάγνωση είναι η ώρα που ξεκίνησε η ενδομητρίωση ή έρχονται πολύ πιο μετά τα συμπτώματα;

Υπάρχει αρκετή καθυστέρηση στη διάγνωση και ο λόγος αυτός είναι γιατί είτε η κοπέλα θεωρεί ότι ο πόνος της είναι φυσιολογικός μέχρι κάποια στιγμή να έρθει για βοήθεια, μπορεί να υπάρξει μια καθυστέρηση στη διάγνωση μέχρι και 7 χρόνια.  Στην Κύπρο η καθυστέρηση δεν πολυϋπάρχει. Όμως στην Κύπρο έχουμε το άλλο πρόβλημα, μπορεί να γίνεται γρήγορα η διάγνωση αλλά δυστυχώς προστρέχουμε σε θεραπείες και πιο συγκεκριμένα σε χειρουργικές θεραπείες και για αυτόν τον λόγο έχουμε αρκετές κοπέλες, οι οποίες από νεαρή ηλικία έχουν υποστεί χειρουργικές επεμβάσεις και όχι μια και δύο και τρεις και τέσσερις, από γιατρούς που δεν είναι εξειδικευμένοι στη θεραπεία της ενδομητρίωσης, ως αποτέλεσμα να έχουν μια θεραπεία η οποία να μην είναι πλήρης, τα συμπτώματα να συνεχίσουν, η ενδομητρίωση να συνεχίσει να υπάρχει και να επηρεάσει αυτή τη γυναίκα σε μια πιο μακροχρόνια βάση. Δεν θα πρέπει να προτρέχουμε σε θεραπείες προτού γίνει η σωστή εκτίμηση της έκτασης της ενδομητρίωσης σε συνδυασμό με τα συμπτώματα και ενημέρωση του ζευγαριού.

Άρα ποιες επιπτώσεις έχει στην υγεία μιας γυναίκας και στη γονιμότητα της;

Μπορεί να μειωθεί πάρα πολύ η γονιμότητα. Ξέρουμε ότι μέχρι και μια στις δύο γυναίκες η οποία χρειάζεται εξωσωματική γονιμοποίηση, έχει ενδομητρίωση. Ξέρουμε ότι η ενδομητρίωση μπορεί να επηρεάσει όλα τα επίπεδα της γονιμότητας. Ξέρουμε επίσης από τελευταίες έρευνες ότι ακόμα και γυναίκα που έχει μείνει έγκυος και έχει ή είχε ενδομητρίωση, αυξάνονται και οι επιπλοκές μιας εγκυμοσύνης, άρα όλα τα επίπεδα της γονιμότητας μπορεί να επηρεαστούν και είναι αυτό που πρέπει να σκεφτεί μια γυναίκα να διαφυλάξει, τα ωάρια της είτε πριν τη θεραπεία είτε μετά τη θεραπεία. Οφείλω να τονίσω ότι η ενδομητρίωση δεν είναι καρκίνος, δεν σκοτώνει, όμως μπορεί να δώσει χρόνια προβλήματα σε μια γυναίκα η οποία θα επηρεάσει την ποιότητα ζωής της.

Ποια είναι ακριβώς η θεραπεία;

Μπορεί να μην χρειάζεται καν θεραπεία, διότι αν μια γυναίκα που έχει ενδομητρίωση δεν έχει συμπτώματα, δεν χρήζει καμίας θεραπείας, παρά μόνο μια παρακολούθηση. Η θεραπεία σε συμπτωματική γυναίκα, είναι και πρέπει να είναι εξατομικευμένη, μπορεί να γίνει με απλά παυσίπονα, με ορμονοθεραπεία ή ένα χειρουργείο. Αν από την άλλη η γυναίκα έχει υπογονιμότητα, τότε θα πρέπει να δουλέψουμε στην υπογονιμότητα, όπου και πάλι ή θα προτρέξουμε σε θεραπείες υποβοηθούμενης γονιμότητας ή θα συνδυαστεί με ένα χειρουργείο για να αυξήσουμε την πιθανότητα επιτυχίας.

Θεραπεύεται όμως τελικά η ενδομητρίωση;

Θεραπεία σημαίνει ότι διώχνω συμπτώματα, άρα αν μια γυναίκα έρθει σε εμένα και πονά και χρειαστώ είτε με φαρμακευτική αγωγή είτε με χειρουργική παρέμβαση να διώξω τον πόνο και αυτό είναι μόνιμο, τότε την έχω θεραπεύσει, άσχετα αν υπάρχουν κάποια κύτταρα ενδομητρίωσης που δεν έχουν αφαιρεθεί. Από την άλλη αν μια γυναίκα έρθει σε εμένα γιατί έχει υπογονιμότητα και καταφέρω να της δώσω το μωρό που θέλει και να μην έχω χειρουργήσει ή αφαιρέσει την ενδομητρίωση, είναι κι αυτό θεραπεία.

Η επιστήμη προχωρά, η τεχνολογία εξελίσσεται, υπάρχει πρόοδος στη θεραπεία και την αντιμετώπιση της ενδομητρίωσης;

Η χειρουργική αντιμετώπιση τα τελευταία 10 χρόνια έχει εξελιχθεί πάρα πολύ. Έχουν εξειδικευτεί γιατροί όπου μπορούν πλέον, με πολύ σωστά χειρουργεία, να αφαιρέσουν την ενδομητρίωση όπου και να βρίσκεται. Σίγουρα έχουμε πάρα πολλά για το μέλλον, δηλαδή με καινούργιες έρευνες όπου θα μάθουμε παραπάνω γιατί δημιουργείται η ενδομητρίωση, ίσως κάποια στιγμή καταφέρουμε να στοχεύσουμε σε θεραπείες με πολύ πιο απλές μεθόδους, χωρίς καν να χρειαστούν χειρουργεία. Όμως θέλουμε αρκετό χρόνο γι’ αυτό.

Ποιο είναι το κόστος της ενδομητρίωσης ανά χρόνο σε μια γυναίκα;

Το κόστος μπορεί να είναι και ψυχολογικό και σωματικό και οικονομικό. Στην Αμερική το χρόνο μπορεί να κοστίσει μέχρι και 20-25 δισεκατομμύρια δολάρια και είναι τεράστιο το κόστος της ενδομητρίωσης και αυτό πως μεταφράζεται; Το κόστος που θα χρειαστεί μια γυναίκα, ένα ζευγάρι να πληρώσει, επί το πλείστο στην Κύπρο δυστυχώς θα είναι από την τσέπη του. Κάποιες ασφάλειες θα καλύψουν και η κυβέρνηση πολύ πιο λίγο. Τώρα γιατί υπάρχουν τέτοια ψηλά νούμερα; Διότι αν φανταστείτε ότι η γυναίκα που έχει ενδομητρίωση, λόγω του πόνου, θα σπαταλήσει αρκετά λεφτά σε παυσίπονα, και πολλές φορές επισκέψεις σε πρώτες βοήθειες για να βάλει ενέσεις. Πόσα λεφτά θα ξοδέψει σε ορμονοθεραπείες, λεφτά που θα ξοδευτούν σε χειρουργεία, πολλαπλά χειρουργεία, για να δει διάφορους ειδικούς, είτε τον γυναικολόγο, είτε τον γαστρεντερολόγο. Και κατ’ επέκταση το κόστος που θα χρειαστεί για θεραπείες υπογονιμότητας. Tο κόστος ανεβαίνει πάρα πολύ ψηλά. Όμως σε όλο αυτό οφείλουμε να προσθέσουμε και το γεγονός ότι μια γυναίκα που η ποιότητα της ζωής της επηρεάζεται και δεν μπορεί να πάει στη δουλειά της, φεύγει από τη δουλειά ή ακόμα και νεαρά κορίτσια που βγαίνουν από το σχολείο, μειώνεται και η αποδοτικότητα που και αυτό μεταφράζεται σε ένα τεράστιο κόστος, σαν συνολικό κόστος που έχει η ενδομητρίωση.

Τι όμως θα πρέπει να κάνει ένα ζευγάρι για να διασφαλίσει τη γονιμότητα του;

Συζητώντας με το ζευγάρι, όλες τις επιλογές, τα υπέρ και τα κατά της κάθε επιλογής, θα πρέπει το ζευγάρι, με τη βοήθεια του γιατρού να πάρουν την απόφαση ποια είναι η καλύτερη επόμενη κίνηση για την τεκνοποίηση. Αρκετές φορές μπορεί να προχωρήσει στη διαφύλαξη των ωαρίων και κατ’ επέκταση των εμβρύων για να τα κρυοσυντηρήσεις για να τα χρησιμοποιήσει στο μέλλον, άλλες φορές θα πρέπει με τη θεραπεία αυτή να προχωρήσει κατευθείαν προς την τεκνοποίηση άμεσα.

Ποιο είναι το μήνυμα σας στις γυναίκες που έχουν ενδομητρίωση;

Ενημέρωση και διαφώτιση. Ποτέ δεν πρέπει να προτρέχουμε, να παίρνουμε αποφάσεις άμεσα ότι πρέπει να γίνει το ένα ή το άλλο. Πρέπει να κοιτάζουμε τις επιλογές μας, πρέπει να κοιτάζουμε να μιλάμε σε εξειδικευμένα άτομα γιατί πλέον η ενημέρωση και η εκπαίδευση βοηθά στη σωστή επιλογή της απόφασης που θα είναι η θεραπεία.