Το ενδεχόμενο δημιουργίας μιας στρατιωτικής δύναμης άμεσης δράσης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, υπό την σκιά των όσων συνέβησαν στο Αφγανιστάν και την αδυναμία της Ευρώπης να ενεργήσει αποτελεσματικά, συζήτησαν την Πέμπτη οι 27 Υπουργοί Άμυνας κατά τη διάρκεια άτυπης συνάντησης στη Λουμπλιάνα της Σλοβενίας, στο πλαίσιο της Σλοβενικής Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ.

Σε συνέντευξη Τύπου μετά την ολοκλήρωση της συνάντησης το απόγευμα της Πέμπτης, ο Ύπατος Εκπρόσωπος για την Εξωτερική Πολιτική της ΕΕ Ζοζέπ Μπορέλ αναφέρθηκε στα διδάγματα των εξελίξεων στο Αφγανιστάν για την Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς ανέδειξαν το τίμημα των ελλείψεων στη στρατηγική προσέγγιση της Ευρώπης. Σύμφωνα με τον κ. Μπορέλ, αυτό που χρειάζεται είναι όχι μόνο η ενίσχυση των δυνατοτήτων της ΕΕ αλλά και από κοινού ενίσχυση της ετοιμότητας των κρατών μελών μέσω κοινής εκπαίδευσης και ασκήσεων και τη δημιουργία νέων εργαλείων όπως μια στρατιωτική δύναμη άμεσης δράσης.

Η δύναμη αυτή, η οποία προβλέπεται να είναι μικρή σε μέγεθος, θα είναι ένα από τα ζητήματα που θα συζητηθούν επίσημα από τους 27 ΥΠΑΜ κατά την επόμενη τακτική συνάντησή τους στις 16 Νοεμβρίου, οπότε και θα παρουσιαστεί η πρόταση για μια Στρατηγική Πυξίδα για την ασφάλεια και την άμυνα της ΕΕ. Μεταξύ των στόχων περιλαμβάνεται η περεταίρω από κοινού ενίσχυση των δυνατοτήτων διοίκησης και ελέγχου μέσω εργαλείων όπως οι συνεργασίες PESCO και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας.

Όπως είπε ο κ. Μπορέλ, ανάλογα εργαλεία θα έδιναν δυνατότητα στην ΕΕ να δημιουργήσει περίμετρο προστασίας γύρω από το αεροδρόμιο της Καμπούλ.

Σε ερώτηση σε σχέση με το μέγεθος μιας τέτοιας δύναμης, ο κ. Μπορέλ διευκρίνισε πως ο στόχος δεν είναι πλέον αυτός που είχε συζητηθεί τη δεκαετία του 1990 για μια δύναμη 50 χιλιάδων στρατιωτών, αλλά για μια μικρότερη δύναμη των 5 χιλιάδων.

Σύμφωνα με τον Ύπατο Εκπρόσωπο, τη συζήτηση απασχόλησαν και οι τελευταίες εξελίξεις σε σχέση με τις στρατιωτικές αποστολές της ΕΕ σε διάφορα σημεία του κόσμου, ωστόσο η κατάσταση στο Αφγανιστάν κυριάρχησε παρά το γεγονός πως εδώ και πέντε χρόνια δεν υπάρχει αποστολή της ΕΕ στη χώρα.

Αναφέρθηκε ακόμα στην συνεργασία των κρατών μελών κατά την εκκένωση 17.500 ατόμων από το Αφγανιστάν, μεταξύ των οποίων και 520 υπάλληλοι της ΕΕ και οι οικογένειες τους. Όπως σημείωσε, εντός μερικών μόνο ημερών τα άτομα αυτά μεταφέρθηκαν στη Μαδρίτη και μεταφέρθηκαν στη συνέχεια στα κράτη μέλη που επέλεξαν να τους δώσουν άδεια διαμονής.

Ο κ. Μπορέλ τόνισε πως τα όσα έγιναν στο Αφγανιστάν θα τύχουν εκμετάλλευσης από αντι-Δυτικούς παράγοντες και για αυτό θα πρέπει να προωθηθεί χωρίς καθυστέρηση μια συνεκτική προσέγγιση που να συνδυάζει τις στρατιωτικές, πολιτικές και διπλωματικές προσπάθειες της ΕΕ.

Προανήγγειλε πως την Παρασκευή θα συζητήσει με τους Υπουργούς Εξωτερικών, στο πλαίσιο άτυπης συνάντησης, για το πώς η ΕΕ θα στηρίξει το μέλλον του Αφγανιστάν σε συνεργασία με τους εταίρους και τους συμμάχους της Ευρώπης.

Όπως είπε, οι σχέσεις με το Αφγανιστάν στο εξής θα διαμορφωθούν στη βάση του πώς θα συμπεριφερθούν οι νέες αρχές της χώρας. Σημείωσε πως η ΕΕ θα συνεχίσει να στηρίζει τη δημιουργία μιας μεταβατικής Κυβέρνησης μέσω διαπραγματεύσεων και πως η ΕΕ θα αυξήσει την ανθρωπιστική βοήθεια, δεδομένου πως θα διαμοιράζεται στη βάση συμφωνημένων αρχών.

Ωστόσο, όπως είπε απαντώντας σε σχετική ερώτηση, η οικονομική βοήθεια που αφορά τρίτες κυβερνήσεις έχει παγώσει μέχρι να ξεκαθαριστεί ποιος θα κυβερνά το Αφγανιστάν αλλά και πώς θα κυβερνά.

Απαντώντας σε ερώτηση για τη διαχείριση τυχόν μεταναστευτικών ροών, ο κ. Μπορέλ επεσήμανε πως δεν μιλάμε πλέον για μετανάστες αλλά για αιτητές ασύλου που ζητούν διέξοδο.

Σε άλλη ερώτηση αναφορικά με πρόταση της Γερμανίας για ενεργοποίηση του άρθρου 44 της Συνθήκης της ΕΕ για την εθελοντική κινητοποίηση στρατιωτικής επιχείρησης από όσες χώρες το επιθυμούν, ο κ. Μπορέλ σημείωσε πως συμφωνεί και πως το ενδεχόμενο αυτό θα εξεταστεί, επισημαίνοντας ωστόσο πως η ενεργοποίηση του άρθρου 44 (που δεν έχει ξαναγίνει στο παρελθόν) απαιτεί ομοφωνία μεταξύ των κρατών μελών.

Οι 27 ΥΠΑΜ αντάλλαξαν απόψεις στο πλαίσιο της εν εξελίξει διαμόρφωσης της Στρατηγικής Πυξίδας για την ασφάλεια και την άμυνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεδομένων και των εξελίξεων στο Αφγανιστάν. Στόχος των θεσμών είναι η ολοκλήρωση του κειμένου της Στρατηγικής Πυξίδας πριν το τέλος της Σλοβένικης Προεδρίας.

Συζητήθηκαν επίσης εξελίξεις όσον αφορά τις επιχειρήσεις της ΕΕ στην υποσαχάρια Αφρική (Σαχέλ), τη Λιβύη, τη Μοζαμβίκη και τα Δυτικά Βαλκάνια.

Η Στρατηγική Πυξίδα θα περιλαμβάνει πολιτικές κατευθύνσεις για τέσσερις πυλώνες: τη διαχείριση κρίσεων, τη συνεργασία με τους εταίρους της ΕΕ, την ανάπτυξη δυνατοτήτων και την ανθεκτικότητα των πολιτικοστρατιωτικών δομών. Στην ατζέντα των 27 ΥΠΑΜ βρισκόταν και μια σειρά εργαλείων για την αντιμετώπιση των υβριδικών απειλών και για θέματα ασφαλείας στον κυβερνοχώρο, στη θάλασσα και στο διάστημα.

Η συνάντηση ολοκληρώθηκε με γεύμα εργασίας των 27 ΥΠΑΜ με τον αναπληρωτή γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ Μίρτσα Τζοάνα και τον βοηθό ΓΓ του ΟΗΕ για θέματα ειρηνευτικών αποστολών Ζαν – Πιερ Λακρουά, όπου συζητήθηκε η αναβάθμιση της συνεργασίας μεταξύ των τριών οργανισμών σε θέματα κοινού ενδιαφέροντος.

Όπως είπε ο κ. Μπορέλ, συμφώνησαν πως αυτή δεν είναι η στιγμή για απεμπλοκή από το Αφγανιστάν αλλά για περισσότερη εμπλοκή.