Τη μεγαλύτερη -μέχρι σήμερα- πρόκληση για τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν συνιστούν οι επικείμενες προεδρικές και βουλευτικές εκλογές στην Τουρκία.

Ο Τούρκος πρόεδρος στοχεύει στην παράταση της 20ετούς διακυβέρνησής του στις εκλογές που θα κρίνουν όχι μόνο ποιος ηγείται της Τουρκίας, αλλά και πώς κυβερνάται, πού κατευθύνεται η οικονομία της και ποιο ρόλο μπορεί να διαδραματίσει για την άμβλυνση των συγκρούσεων στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή.

Σε δημοσίευμά του το Alarabiya απαντά σε ερωτήματα για τις κρίσιμες εκλογές στην Τουρκία, οι οποίες -όπως φαίνεται- θα διεξαχθούν στις 14 Μαϊου.

Τι διακυβεύεται

Ο πιο ισχυρός ηγέτης από τότε που ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ ίδρυσε τη σύγχρονη τουρκική δημοκρατία πριν από έναν αιώνα, ο Ερντογάν και το κόμμα του AKP έχει απομακρύνει την Τουρκία από το κοσμικό σχέδιο του Ατατούρκ.

Ο Ερντογάν έχει επίσης συγκεντρώσει την εξουσία γύρω από μια εκτελεστική προεδρία, έχοντας ως βάση ένα παλάτι 1.000 δωματίων στην άκρη της Άγκυρας, το οποίο καθορίζει την πολιτική για τις οικονομικές, την ασφάλεια, τις εσωτερικές και διεθνείς υποθέσεις της Τουρκίας.

Οι επικριτές λένε ότι η κυβέρνησή του έχει φιμώσει όσους διαφωνούν, έχει διαβρώσει τα δικαιώματα και έχει θέσει το δικαστικό σύστημα υπό την κυριαρχία του – μια κατηγορία την οποία έχουν αρνηθεί αξιωματούχοι, ισχυριζόμενοι ότι προστατεύει τους πολίτες έναντι απειλών για την ασφάλεια, συμπεριλαμβανομένης της απόπειρας πραξικοπήματος το 2016.

Οι οικονομολόγοι λένε ότι οι εκκλήσεις του για χαμηλά επιτόκια οδήγησαν στην εκτίναξη του πληθωρισμού σε υψηλό 24 ετών στο 85% πέρυσι και στην πτώση της λίρας στο ένα δέκατο της αξίας της έναντι του δολαρίου την τελευταία δεκαετία.

Τα κόμματα της αντιπολίτευσης έχουν δεσμευτεί να αποκαταστήσουν την ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας, να επαναφέρουν την κοινοβουλευτική κυβέρνηση και να εισαγάγουν ένα νέο Σύνταγμα που κατοχυρώνει το κράτος δικαίου.

Το διακύβευμα για τον υπόλοιπο κόσμο

Υπό τον Ερντογάν, η Τουρκία έχει αναπτύξει στρατιωτική ισχύ στη Μέση Ανατολή και πέρα από αυτήν, εξαπολύοντας τέσσερις επιθέσεις στη Συρία, πραγματοποιώντας επίθεση εναντίον Κούρδων μαχητών εντός του Ιράκ και στέλνοντας στρατιωτική υποστήριξη στη Λιβύη και το Αζερμπαϊτζάν.

Η Τουρκία ήρθε σε διπλωματική ρήξη με μια σειρά από περιφερειακές δυνάμεις, τη Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Ισραήλ.

Η αγορά ρωσικών συστημάτων αεράμυνας από τον Ερντογάν προκάλεσε την επιβολή κυρώσεων από τη βιομηχανία όπλων των ΗΠΑ κατά της Άγκυρας, ενώ η εγγύτητά του με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν οδήγησε τους επικριτές να αμφισβητήσουν τη δέσμευση της Τουρκίας στη δυτική αμυντική συμμαχία του ΝΑΤΟ. Οι ενστάσεις της Άγκυρας στις αιτήσεις ένταξης στο ΝΑΤΟ από τη Σουηδία και τη Φινλανδία έχουν επίσης αυξήσει τις εντάσεις.

Ωστόσο, η Τουρκία μεσολάβησε επίσης στη σύναψη συμφωνίας για εξαγωγές ουκρανικού σιταριού, υπογραμμίζοντας τον πιθανό ρόλο που διαδραματίζει ο Ερντογάν στις προσπάθειες για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία. Δεν είναι ξεκάθαρο ότι ένας διάδοχος θα απολάμβανε το ίδιο προφίλ που έχει δημιουργήσει στην παγκόσμια σκηνή, ένα σημείο που είναι πιθανό να τονίσει στην προεκλογική του εκστρατεία.

Θα μπορούσε η οικονομία να ρίξει τον Ερντογάν;

Ενώ η πρώτη από τις δύο δεκαετίες του Ερντογάν στην εξουσία σημαδεύτηκε από ραγδαία οικονομική ανάπτυξη, τα τελευταία 10 χρόνια παρατηρήθηκε πτώση στην ευημερία που έπληξε τη δημοτικότητά του στους ψηφοφόρους.

Το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) εξακολουθεί να είναι το ισχυρότερο κόμμα και πιθανότατα παραμένει ισχυρή δύναμη στο κοινοβούλιο, αλλά οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι ο Ερντογάν υστερεί έναντι ορισμένων πιθανών υποψηφίων της αντιπολίτευσης για την προεδρία.

Γνωρίζοντας ότι το αυξανόμενο κόστος ζωής απειλεί τις προοπτικές επανεκλογής του, ο Ερντογάν ανακοίνωσε διπλασιασμό του κατώτατου μισθού σε ένα πακέτο μέτρων που θα επιτρέψει επίσης σε περισσότερους από 2 εκατομμύρια εργαζόμενους να συνταξιοδοτηθούν πρόωρα.

Τι υπόσχεται η αντιπολίτευση;

Τα δύο κύρια κόμματα της αντιπολίτευσης, το κοσμικό Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) και το κεντροδεξιό Καλό Κόμμα (IYI), έχουν συμμαχήσει με τέσσερα μικρότερα κόμματα σε ένα μέτωπο που θα ανατρέψει πολλές από τις πολιτικές που φέρουν την υπογραφή του Ερντογάν.

Έχουν δεσμευτεί να αποκαταστήσουν την ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας και να αντιστρέψουν τις ανορθόδοξες οικονομικές πολιτικές του Ερντογάν, όπως και να διαλύσουν την εκτελεστική προεδρία του υπέρ του προηγούμενου κοινοβουλευτικού συστήματος, αλλά και να στείλουν πίσω Σύρους πρόσφυγες.

Ο Ερντογάν υποστήριξε τις αποτυχημένες προσπάθειες για την ανατροπή του προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ, ενώ φιλοξενούσε περισσότερους από 3,6 εκατομμύρια Σύρους πρόσφυγες, οι οποίοι γίνονται όλο και πιο ανεπιθύμητοι εν μέσω οικονομικών δυσκολιών στην Τουρκία.

Πρόσφατα επανέλαβε τις εκκλήσεις της αντιπολίτευσης για προσέγγιση με τη Δαμασκό και μίλησε για την επιστροφή ορισμένων προσφύγων, αν και ούτε ο πρόεδρος ούτε η αντιπολίτευση έχουν διευκρινίσει πώς θα μπορούσε να γίνει κάτι τέτοιο με ασφάλεια.

Τι εμποδίζει την αντιπολίτευση;

Η εξακομματική συμμαχία επιδιώκει να σφυρηλατήσει ένα ενιαίο μέτωπο, αλλά δεν έχει ακόμη συμφωνήσει σε έναν υποψήφιο που θα αντιπαρατεθεί με τον Ερντογάν για την προεδρία.

Ο αρχηγός του CHP, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, θεωρείται ως ένας άτονος ανταγωνιστής, ενώ ο άλλος υποψήφιος του CHP, ο δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης, καταδικάστηκε τον Δεκέμβριο σε φυλάκιση και πολιτική απαγόρευση για προσβολή εκλογικών στελεχών, μια καταδίκη την οποία ο ίδιος αμφισβητεί.

Εν τω μεταξύ, το ανώτατο δικαστήριο της Τουρκίας εκδικάζει υπόθεση για το κλείσιμο του τρίτου μεγαλύτερου κοινοβουλευτικού κόμματος, του φιλοκουρδικού Δημοκρατικού Κόμματος (HDP), και έχει παγώσει ορισμένους από τους λογαριασμούς του. Ο πρώην ηγέτης του HDP Σελαχατίν Ντεμιρτάς βρίσκεται στη φυλακή από το 2016 με την κατηγορία της προσβολής του προέδρου.

Μόλις ξεκινήσει η προεκλογική εκστρατεία, τα κόμματα της αντιπολίτευσης μπορεί να δυσκολευτούν περισσότερο στο να ακουστεί το μήνυμά τους. Στις προεδρικές εκλογές του 2018 αγωνίστηκαν για να λάβουν χρόνο μετάδοσης στα τουρκικά τηλεοπτικά κανάλια που υποστηρίζουν σθεναρά τον Ερντογάν.

Τι θα συμβεί μετά;

Η επιλογή του υποψηφίου από τη συμμαχία της αντιπολίτευσης θα μπορούσε να είναι το κλειδί στις πιθανότητες που έχουν να νικήσουν, αλλά άλλοι παράγοντες θα παίξουν ρόλο, συμπεριλαμβανομένων των προοπτικών χαλάρωσης του πληθωρισμού.

Ο Ερντογάν έχει επικαλεστεί το ενδεχόμενο μιας συνόδου κορυφής με τον Άσαντ της Συρίας, ένα πιθανό πρώτο βήμα στις συζητήσεις για το μέλλον των προσφύγων. Ταυτόχρονα, η Άγκυρα έχει προειδοποιήσει εδώ και μήνες ότι προετοιμάζεται για μια νέα επίθεση στη βόρεια Συρία με στόχο Κούρδους μαχητές, η οποία θα μπορούσε επίσης να ενισχύσει τη δημοτικότητα του Ερντογάν.