Οι πρόσφατες εξελίξεις στη Συρία μετά την πτώση του καθεστώτος Άσαντ έχουν προκαλέσει πληθώρα αντιδράσεων και προβληματισμών στο διεθνή Τύπο. Από τη μία πλευρά, υπάρχει αισιοδοξία για την αναγέννηση της χώρας, με πολλούς να ελπίζουν στην επιστροφή των εξόριστων και την ενίσχυση της κοινωνίας των πολιτών. Ωστόσο, διατυπώνονται φόβοι για την αντικατάσταση του παλαιού καθεστώτος με ένα άλλο εξίσου καταπιεστικό, ιδίως αν επικρατήσουν ισλαμιστικές δυνάμεις. 

Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα της προηγούμενης εβδομάδας, οι μειονότητες, όπως οι Κούρδοι και οι Χριστιανοί, ανησυχούν για την ασφάλειά τους και το μέλλον τους σε ένα ασταθές περιβάλλον. Περιφερειακές δυνάμεις, όπως η Τουρκία και το Ιράν, επιδιώκουν να επηρεάσουν την πορεία της χώρας, ενώ το Ισραήλ προβληματίζεται για τις επιπτώσεις στην εθνική του ασφάλεια.

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι παράλληλα με τις ιστορικές εξελίξεις στη Συρία, στον ουκρανικό Τύπο ξεχωρίζουν αναλύσεις που προειδοποιούν ότι εξαντλούνται οι αντοχές και οι πόροι της Ουκρανίας. 

Ο δυτικός Τύπος

Στο άρθρο «Ο Άσαντ έφυγε. Τι ακολουθεί για τη Συρία;» που ήταν δημοσιευμένο στην Washington Post στις 12 Δεκεμβρίου, εννέα ειδικοί μοιράζονται τις απόψεις τους σχετικά με τις συνέπειες της πτώσης του καθεστώτος του Μπασάρ αλ-Άσαντ στη Μέση Ανατολή. Ο Ιμπραχίμ Αλ-Άσιλ εκφράζει την αισιοδοξία του για την επιστροφή του στη Συρία μετά από χρόνια εξορίας, τονίζοντας τη σημασία της κοινωνίας των πολιτών στην ανοικοδόμηση της χώρας και την ανάγκη για δικαιοσύνη και λογοδοσία. Η Λίνα Τσαουάφ αναρωτιέται αν οι νέοι ηγέτες θα σεβαστούν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και την ελευθερία έκφρασης, φοβούμενη την αντικατάσταση ενός καταπιεστικού καθεστώτος με ένα άλλο. Ο Αμπντελχακίμ αλ-Κατίμπ, Σύριος πρόσφυγας στην Ελλάδα, εκφράζει τις επιφυλάξεις του για την επιστροφή σε μια χώρα γεμάτη «φαντάσματα» και τραύματα. Η Τζανίν ντι Τζιοβάνι εξετάζει την επιφυλακτική αισιοδοξία των Χριστιανών της Συρίας, οι οποίοι ανησυχούν για το μέλλον τους υπό την ηγεσία του Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ (HTS), μιας ομάδας με ισλαμιστικές ρίζες. Η Άσλι Αϊντίντασμπας αναλύει τον ρόλο της Τουρκίας, που υποστήριξε τις αντιπολιτευόμενες δυνάμεις και έχει πλέον σημαντική επιρροή στη διαμόρφωση της πολιτικής μετάβασης της Συρίας. Ο Αμέντ Μαρντίν τονίζει τις ανησυχίες των Κούρδων, που αντιμετωπίζουν επιθέσεις και απειλές από τουρκικές δυνάμεις και ισλαμιστές μαχητές. Ο Ασάφ Οριόν αναφέρεται στις προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει το Ισραήλ το οποίο ανησυχεί για την ασφάλειά του και τον πιθανό εξοπλισμό των ανταρτών με προηγμένα όπλα. Ο Χουσεΐν Αμπντούλ-Χουσέιν επισημαίνει τον κίνδυνο αναζωπύρωσης του εμφυλίου πολέμου λόγω των διαφορών μεταξύ των διαφόρων αντιπολιτευόμενων ομάδων. Τέλος, ο Σονέρ Τσαγαπτάι υπογραμμίζει την ανάγκη ενεργής συμμετοχής των Ηνωμένων Πολιτειών στη διαμόρφωση του μέλλοντος της Συρίας, προκειμένου να αποφευχθεί το χάος και η περαιτέρω ανάμιξη της Ρωσίας και του Ιράν.

Σύμφωνα με τον Ντάνι Μάκι, σε άρθρο του στη The Guardian με τίτλο «Χαρές, πυροβολισμοί, πένθος – στους δρόμους της Δαμασκού, οι Σύριοι αντιμετωπίζουν την πραγματικότητα της ζωής μετά τον Άσαντ», που ήταν δημοσιευμένο στις 10 Δεκεμβρίου, η πτώση του καθεστώτος Άσαντ στη Δαμασκό έχει δημιουργήσει ένα κλίμα ανακούφισης παράλληλα με ένα αίσθημα θλίψης. Παρόλο που δεν υπήρξε μεγάλη μάχη για την πόλη, οι Σύριοι γιορτάζουν στην πλατεία Ομαγιάδ την έναρξη μιας νέας εποχής. Ο αποπεμφθείς πρόεδρος Άσαντ διέφυγε αφήνοντας του άνδρες της ασφάλειάς του να αντιμετωπίσουν τους αντάρτες. Χιλιάδες κρατούμενοι απελευθερώθηκαν, αν και υπάρχουν φόβοι για όσους παραμένουν εγκλωβισμένοι σε υπόγεια, χωρίς τροφή και νερό. Η καλλιτεχνική κοινότητα γιόρτασε την κατάρρευση του καθεστώτος, με πολλούς να εκφράζουν ελπίδες για μια ελεύθερη ανάπτυξη της τέχνης. Ωστόσο, υπάρχουν ανησυχίες για το μέλλον και φόβοι για την ανάδυση ενός νέου καταπιεστικού καθεστώτος ή την επιβολή περιορισμών με βάση τους αυστηρούς θρησκευτικούς κανόνες. Νεότερες γενιές, που μεγάλωσαν υπό το καθεστώς Άσαντ, βιώνουν ανάμεικτα συναισθήματα, καθώς χαίρονται μεν για την πτώση του αλλά ταυτόχρονα φοβούνται για το μέλλον. Πυροβολισμοί εξακολουθούν να ακούγονται στους δρόμους και αναφέρθηκαν λεηλασίες σε περιοχές χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα. Οι Σύριοι έχουν ξεκινήσει ένα νέο ταξίδι, και ενώ οι δυσκολίες παραμένουν, έχουν πλέον ελπίδα για ένα μέλλον χωρίς τον Άσαντ. Η προτεραιότητα είναι τώρα η επιστροφή των προσφύγων και η επούλωση των πληγών του έθνους.

Ο Τύπος της Μέσης Ανατολής

Στο άρθρο «Σημαντική δήλωση των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης σχετικά με τη Συρία . Το μοχθηρό σχέδιο θα αποτύχει», που ήταν δημοσιευμένο στη Hamshahri Online στις 12 Δεκεμβρίου, οι Φρουροί της Ισλαμικής Επανάστασης (IRGC) καταδικάζουν την κατάχρηση της τρέχουσας αστάθειας στη Συρία από τις ΗΠΑ και το Ισραήλ, καθώς και την επιθετικότητά τους, την κατοχή και τις επιθέσεις σε υποδομές και ζωτικά σημεία της χώρας. Η δήλωση τονίζει την ανάγκη διατήρησης της εθνικής κυριαρχίας και εδαφικής ακεραιότητας της Συρίας και θεωρεί τα πρόσφατα γεγονότα ως διδάγματα, αλλά και μονοπάτι προς την ενδυνάμωση του μετώπου της αντίστασης για την εκδίωξη των ΗΠΑ από την περιοχή και την επίτευξη του ιδανικού του ισλαμικού έθνους, δηλαδή την απελευθέρωση της Ιερουσαλήμ και την εξάλειψη του «σιωνιστικού καρκινώματος». Η δήλωση αναφέρεται στην «ιερή αποστολή» της υπεράσπισης των καταπιεσμένων και την απελευθέρωση της Ιερουσαλήμ και του λαού της Παλαιστίνης, υπογραμμίζοντας τον ρόλο της Ισλαμικής Επανάστασης του Ιράν σε αυτήν την προσπάθεια. Μνημονεύει τους μάρτυρες του αγώνα, όπως τον υποστράτηγο Κασέμ Σολεϊμανί, και τονίζει ότι η παρούσα κατάσταση αποτελεί σημείο καμπής στην ιστορία, με το Ιράν να αποτελεί κεντρικό παράγοντα στη διαμόρφωση της νέας παγκόσμιας τάξης. Επιπλέον, αναφέρει την επιχείρηση «Καταιγίδα του Αλ-Άκσα» και την ήττα του Ισραήλ ως ένδειξη της αποφασιστικότητας του ισλαμικού έθνους για την καταστροφή του ψεύτικου σιωνιστικού καθεστώτος και την εκδίωξη των ΗΠΑ από την περιοχή. Η δήλωση καταδικάζει τη σιωπή των διεθνών οργανισμών απέναντι στην επιθετικότητα κατά της Συρίας και υπογραμμίζει την ανάγκη σεβασμού της εδαφικής ακεραιότητας της χώρας.

Στο άρθρο με τίτλο «Η πτώση του Άσαντ δεν σημαίνει ότι η Συρία και η Μέση Ανατολή είναι ένας ασφαλέστερος τόπος – Γνώμη», του Εφραίμ Ινμπάρ, που δημοσιεύτηκε στην Jerusalem Post στις 12 Δεκεμβρίου, υποστηρίζεται ότι η κατάρρευση του καθεστώτος του Μπασάρ αλ-Άσαντ δεν θα βελτιώσει απαραίτητα την ασφάλεια στη Συρία ή στη Μέση Ανατολή. Η ραγδαία πτώση του καθεστώτος του Άσαντ αιφνιδίασε πολλούς, καθώς η ταχεία διάλυση του συριακού στρατού δεν επέτρεψε στο Ιράν και τη Ρωσία να επέμβουν αποτελεσματικά. Αυτό αποτέλεσε σοβαρό πλήγμα για την περιφερειακή επιρροή του Ιράν, διακόπτοντας την εδαφική σύνδεση με τη Χεζμπολάχ στον Λίβανο και δυσχεραίνοντας τις προσπάθειές του να ανασυγκροτήσει τις δυνάμεις της οργάνωσης. Αν και αυτό φαίνεται θετικό για τη Δύση, ο Ινμπάρ προειδοποιεί ότι η πτώση του Άσαντ δεν θα μετατρέψει τη Συρία ή τη Μέση Ανατολή σε καλύτερο μέρος. Οι ριζοσπαστικές ισλαμιστικές ομάδες που ανέλαβαν την εξουσία στη Δαμασκό δεν ενδιαφέρονται για τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η τυραννία του Άσαντ έχει αντικατασταθεί από δικτάτορες με ισλαμιστική ατζέντα, γεγονός που προκαλεί ανησυχία για το μέλλον των μειονοτήτων, όπως οι Κούρδοι, οι Δρούζοι, οι Αλαουίτες και οι Χριστιανοί. Επιπλέον, η χώρα αντιμετωπίζει το ενδεχόμενο χάους και κατακερματισμού, καθώς οι νέες δυνάμεις μπορεί να μην καταφέρουν να δημιουργήσουν μια ενιαία πολιτεία. Η Τουρκία αναδεικνύεται ως ανερχόμενη δύναμη, με τον Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να υποστηρίζει σουνιτικές εξτρεμιστικές ομάδες και να επιδιώκει την πραγματοποίηση φιλοδοξιών που πηγάζουν από το παρελθόν της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Αυτό προκαλεί ανησυχία στο Ισραήλ, το οποίο βλέπει την πιθανότητα εγκαθίδρυσης ενός τουρκοϋποστηριζόμενου ισλαμιστικού κράτους στα βόρεια σύνορά του. Ο Ινμπάρ καταλήγει ότι, παρά τα φαινομενικά θετικά αποτελέσματα, η Μέση Ανατολή παραμένει μια ασταθής περιοχή και το Ισραήλ πρέπει να είναι προσεκτικό στις επόμενες κινήσεις του, προωθώντας παράλληλα τις σχέσεις του με τοπικούς παράγοντες και ενισχύοντας τις συμφωνίες του Αβραάμ.

Ο Τύπος της Ρωσίας και Ουκρανίας

Ο Λεονίντ Τσουκάνοφ, στο άρθρο του «Συριακή αλλαγή» που ήταν δημοσιευμένο στις 13 Δεκεμβρίου στην Izvestia, αναλύει το τέλος της «περιόδου Άσαντ», και αναφέρεται στις δυνάμεις της αντιπολίτευσης και στα συμφέροντα των γειτονικών χωρών. Μετά την πτώση του Χαλεπίου και την εγκατάλειψη της Χάμα από τα κυβερνητικά στρατεύματα, η σύγκρουση στη Συρία κλιμακώθηκε ραγδαία. Λίγες μέρες αργότερα, η Δαμασκός έπεσε και ο πρόεδρος Μπασάρ αλ Άσαντ εγκατέλειψε τη χώρα. Τα υπολείμματα της κυβέρνησης ζητούν ειρηνική μεταβίβαση της εξουσίας και δίκαιες εκλογές, ενώ οι πρώην ριζοσπάστες υπόσχονται καταστολή της τρομοκρατίας και το τέλος της κρίσης. Ωστόσο, η ιστορία άλλων αραβικών χωρών δείχνει ότι η νίκη της ένοπλης αντιπολίτευσης συχνά οδηγεί σε εσωτερικές διαμάχες. Η ηγεσία του Μοχάμεντ αλ-Τζουλάνι, αρχηγού της Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ, δεν είναι αποδεκτή από όλους λόγω της σχέσης του στο παρελθόν του με την Αλ Κάιντα και το Ισλαμικό Κράτος. Όπως αναφέρει ο Τσουκάνοφ, η πτώση της δυναστείας Άσαντ αλλάζει τις ισορροπίες στη Μέση Ανατολή. Η Ρωσία και το Ιράν, αν και προσπάθησαν να στηρίξουν τον Άσαντ, δεν μπόρεσαν να αποτρέψουν την κατάρρευση. Η Τουρκία επωφελήθηκε, προωθώντας τις δυνάμεις της κατά των Κούρδων στη βόρεια Συρία, ενώ οι ΗΠΑ παραμένουν προς το παρόν αδρανείς. Το Ισραήλ κινήθηκε επιθετικά, καταλαμβάνοντας εδάφη και δηλώνοντας ότι θα συνεχίσει τις στρατιωτικές επιχειρήσεις για λόγους εθνικής ασφάλειας. Η μελλοντική πορεία της Συρίας παραμένει αβέβαιη, με πολλά ζητήματα, όπως η παρουσία των ρωσικών βάσεων, να μένουν μετέωρα. Οι υποσχέσεις της νέας ηγεσίας για σεβασμό των διεθνών συμφερόντων και συμφωνιών παραμένουν αμφίβολες, καθώς οι περιφερειακές δυνάμεις ανταγωνίζονται για επιρροή στη μεταπολεμική Συρία.

Στο άρθρο του «Καθώς μειώνονται οι στρατιωτικές επιλογές, η υποστήριξη των ΗΠΑ είναι το κλειδί για τις ειρηνευτικές συνομιλίες της Ουκρανίας», που δημοσιεύθηκε στις 9 Δεκεμβρίου στην ιστοσελίδα The Kyiv Independent, ο Ολέξιι Σορόκιν αναλύει την κρίσιμη εξάρτηση της Ουκρανίας από τις ΗΠΑ στην προσπάθειά της να επιτύχει ειρήνη. Η Ουκρανία αντιμετωπίζει εξάντληση πόρων, έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού, πυρομαχικών και, κυρίως, πτώση του ηθικού των Ουκρανών. Σύμφωνα με έρευνα της Gallup, το 52% των Ουκρανών επιθυμεί διαπραγματεύσεις για τον τερματισμό του πολέμου το συντομότερο δυνατό. Ωστόσο, οι όροι μιας τέτοιας συμφωνίας εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την Ουάσινγκτον. Ο νεοεκλεγείς Πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, έχει εκφράσει θέσεις που ευνοούν περισσότερο τη Μόσχα παρά το Κίεβο. Έχει υποσχεθεί να τερματίσει τον πόλεμο εντός «24 ωρών» χωρίς να δώσει λεπτομέρειες, ενώ έχει χαρακτηρίσει τον Πρόεδρο της Ουκρανίας, Βολόντιμιρ Ζελένσκι, ως «τον μεγαλύτερο πωλητή». Επιπλέον, ο Τραμπ και οι σύμμαχοί του έχουν μπλοκάρει το πακέτο βοήθειας ύψους 61 δισεκατομμυρίων δολαρίων προς την Ουκρανία για πάνω από έξι μήνες. Επίσης, οι υποψηφιότητες του Τραμπ για καίριες θέσεις, όπως η Τάλσι Γκάμπαρντ για διευθύντρια εθνικής ασφάλειας και ο Πιτ Χέγκσεθ για υπουργός Άμυνας, έχουν προκαλέσει επιπλέον ανησυχία λόγω των αμφιλεγόμενων απόψεών τους για την Ουκρανία. Η Ρωσία συνεχίζει να προελαύνει στην ανατολική Ουκρανία, ενισχύοντας τη θέση της στις επικείμενες ειρηνευτικές συνομιλίες. Το Κίεβο από τη μεριά του, αρνείται να παγώσει τον πόλεμο στις τρέχουσες γραμμές μετώπου, καθώς αυτό θα το άφηνε ευάλωτο σε μελλοντικές ρωσικές επιθέσεις. Η Πολωνία και άλλοι Ευρωπαίοι σύμμαχοι ανησυχούν για την πιθανή μείωση της αμερικανικής υποστήριξης και προετοιμάζονται για τις συνέπειες, ενώ την ίδια στιγμή ο Ζελένσκι προσπαθεί να πείσει την αμερικανική ηγεσία ότι η υποστήριξη προς την Ουκρανία εξυπηρετεί τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Ο Σορόκιν υπογραμμίζει ότι η ειρήνη είναι εφικτή, αλλά απαιτεί αποφασιστική δράση από την Ουάσινγκτον, συμπεριλαμβανομένης της ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ και της ανάκτησης των κατεχόμενων εδαφών. Η μοίρα της Ουκρανίας εξαρτάται πλέον από την ικανότητά της να πείσει την αμερικανική κυβέρνηση να αναλάβει αποφασιστική δράση.

Πηγή: ΚΥΠΕ