Σε συναγερμό βρίσκεται το παγκόσμιο και η Ευρώπη για την έξαρση της ευλογιάς των πιθήκων, την ώρα που ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει κηρύξει παγκόσμια κατάσταση έκτακτης ανάγκης για τη νόσο mpox και έχει εντοπιστεί το πρώτο κρούσμα σε κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στη Σουηδία.

Η εξαιρετικά μεταδοτική ασθένεια – που διεθνώς είναι γνωστή ως mpox – έχει προκαλέσει τον θάνατο 450 ανθρώπων κατά το ξέσπασμα της επιδημίας στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό.

Τι είναι η ευλογιά των πιθήκων 

Η mpox ή ευλογιά των πιθήκων είναι μια ιογενής ασθένεια που μεταδίδεται από τα ζώα στους ανθρώπους. Μπορεί επίσης να μεταδοθεί από άνθρωπο σε άνθρωπο με τη στενή σωματική επαφή.  Αρχικά η νόσος έγινε γνωστή ως monkeypox (ευλογιά των πιθήκων), αλλά μετονομάστηκε το 2022 από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ). Οι περισσότερες περιπτώσεις είναι ήπιες αλλά μπορεί να αποβεί συχνά θανατηφόρος.

Τις τελευταίες εβδομάδες, υπήρξε μια άνευ προηγουμένου αύξηση στον αριθμό των χωρών στην Αφρικανική Περιφέρεια του ΠΟΥ που ανέφεραν κρούσματα της ευλογιάς των πιθήκων. Το Μπουρούντι, η Κένυα, η Ρουάντα και η Ουγκάντα ήταν οι πρώτες χώρες που ανέφεραν κρούσματα mpox. Η παρουσία του ιού της ευλογιάς των πιθήκων με την ονομασία «clade 1b» (MPXV) έχει επιβεβαιωθεί σε κάθε χώρα.

Η εμφάνιση της νόσου είναι πιο συχνή σε απομακρυσμένα χωριά στα τροπικά δάση της Αφρικής, σε χώρες όπως η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό (ΛΔ Κονγκό). Σε αυτές τις περιοχές, υπάρχουν χιλιάδες κρούσματα και εκατοντάδες θάνατοι από την ασθένεια κάθε χρόνο – με τα παιδιά κάτω των 15 ετών να πλήττονται περισσότερο.

Υπάρχουν δύο βασικοί τύποι mpox – ο 1 και ο 2. Μια προηγούμενη κατάσταση έκτακτης ανάγκης δημόσιας υγείας για τον ιό mpox, που κηρύχθηκε το 2022, προκλήθηκε από τον σχετικά ήπιο τύπο 2.

Αυτή τη φορά είναι ο πολύ πιο θανατηφόρος τύπος 1 – ο οποίος έχει σκοτώσει έως και το 10% όσων αρρώστησαν σε προηγούμενες επιδημίες – που αυξάνεται.

Ποια είναι τα συμπτώματα;

Τα αρχικά συμπτώματα περιλαμβάνουν πυρετό, πονοκεφάλους, πρηξίματα, πόνο στην πλάτη και πόνο στους μύες.

Μόλις υποχωρήσει ο πυρετός, μπορεί να εμφανιστεί εξάνθημα, που συχνά ξεκινά από το πρόσωπο και στη συνέχεια εξαπλώνεται σε άλλα μέρη του σώματος, συνηθέστερα στις παλάμες των χεριών και στα πέλματα των ποδιών.

Το εξάνθημα, το οποίο μπορεί να είναι εξαιρετικά επώδυνο, αλλάζει και περνά από διαφορετικά στάδια πριν τελικά σχηματίσει ένα είδος ψώρας, η οποία αργότερα εξαφανίζεται, ωστόσο μπορεί να προκαλέσει ουλές.

Η μόλυνση συνήθως υποχωρεί από μόνη της και διαρκεί από 14 έως 21 ημέρες.

Σε σοβαρές περιπτώσεις ενδέχεται να επηρεαστεί ολόκληρο το σώμα, και ειδικά το στόμα, τα μάτια και τα γεννητικά όργανα.

Πώς μεταδίδεται η ευλογιά των πιθήκων;

Η ευλογιά των πιθήκων μεταδίδεται από άτομο σε άτομο μέσω στενής επαφής με άτομο που έχει μολυνθεί – συμπεριλαμβανομένου του σεξ, της επαφής δέρμα με δέρμα και της ομιλίας ή της αναπνοής κοντά σε άλλο άτομο.

Ο ιός μπορεί να εισέλθει στο σώμα μέσω πληγής στο δέρμα, της αναπνευστικής οδού ή μέσω των ματιών, της μύτης ή του στόματος.

Μπορεί επίσης να μεταδοθεί μέσω της επαφής με αντικείμενα που έχουν μολυνθεί από τον ιό, όπως κλινοσκεπάσματα, ρούχα και πετσέτες.

Η στενή επαφή με μολυσμένα ζώα, όπως μαϊμούδες, αρουραίους και σκίουρους, είναι μια άλλη οδός μετάδοσης.

Κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας επιδημίας το 2022, ο ιός εξαπλώθηκε κυρίως μέσω της σεξουαλικής επαφής. Η φετινή έξαρση οφείλεται κυρίως στη σεξουαλική επαφή, αλλά όχι μόνο.

Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο;

Οι περισσότερες περιπτώσεις εντοπίζονται συχνά σε άτομα που είναι σεξουαλικά ενεργά και σε άνδρες που κάνουν σεξ με άνδρες. Τα άτομα με πολλούς συντρόφους ή νέους σεξουαλικούς συντρόφους μπορεί να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο.

Ωστόσο, όποιος έχει στενή επαφή με κάποιον με συμπτώματα μπορεί να κολλήσει τον ιό, συμπεριλαμβανομένων των εργαζομένων στον τομέα της υγείας και των μελών της οικογένειας.

Οι ειδικοί συμβουλεύουν να αποφεύγεται η στενή επαφή με οποιονδήποτε με ευλογιά των πιθήκων. Το καλό πλύσιμο των χεριών με σαπούνι και νερό βοηθάει πάντα. 

Όσοι έχουν mpox θα πρέπει να απομονώνονται από τους άλλους μέχρι να εξαφανιστούν όλα τα συμπτώματα. Τα προφυλακτικά πρέπει να χρησιμοποιούνται προληπτικά στο σεξ για 12 εβδομάδες μετά την ανάρρωση, λέει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ).