Κορυφώνεται σήμερα, Κυριακή, 9 Ιουνίου, η μεγαλύτερη εκλογική διαδικασία που πραγματοποιείται ιστορικά στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αυτή των ευρωεκλογών, από την οποία θα αναδειχθούν τα 720 μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου από τα 27 κράτη μέλη με θητεία τα επόμενα πέντε χρόνια.

Μια εκλογική διαδικασία που έχει ξεκινήσει από την Πέμπτη, στην Ολλανδία, από την Παρασκευή στην Ιρλανδία και τη Τσεχία, από χθες, Σάββατο, στη Λετονία, τη Μάλτα, τη Σλοβακία και την Ιταλία και από σήμερα το πρωί στις υπόλοιπες χώρες, μεταξύ αυτών και στην Ελλάδα. Οι κάλπες έχουν ανοίξει με το ξημέρωμα, ενώ η τελευταία κάλπη θα κλείσει στην Ιταλία, σήμερα, στις 24:00 ώρα Κύπρου, σύμφωνα με την επίσημη ενημέρωση από τις υπηρεσίες του ΕΚ στις Βρυξέλλες.

Εκτιμάται ότι περίπου 360 εκατομμύρια είναι οι Ευρωπαίοι πολίτες που έχουν δικαίωμα ψήφου σε αυτές τις ευρωεκλογές, από τους οποίους τα δύο εκατομμύρια είναι νέοι ψηφοφόροι, ηλικίας 16 και 17 ετών, δηλαδή, καλούνται να ψηφίσουν για πρώτη φορά.

Σήμερα αργά το βράδυ και μέχρι το πρωί της Δευτέρας, αναμένεται να έχουν οριστικοποιηθεί οι έδρες που θα έχει κερδίσει κάθε εθνικό κόμμα, και θα απομένει η επικύρωση των αποτελεσμάτων, η καταμέτρηση των σταυρών και η ανακοίνωση των ονομάτων όσων εκλέχθηκαν, βάσει του εκλογικού συστήματος που εφαρμόζει κάθε κράτος μέλος. Αμέσως μετά, τα ονόματα όσων έχουν εκλεγεί θα πρέπει να κοινοποιηθούν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, προκειμένου να ξεκινήσουν οι απαραίτητες διαδικασίες για τη συνεδρίαση της πρώτης ολομέλειας, κατά την οποία το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα συγκροτηθεί σε Σώμα, προκειμένου να εκλεγεί ο/η πρόεδρός και οι 14 αντιπρόεδροι. Η συνεδρίαση της ολομέλειας έχει οριστεί για τις 16-19 Ιουλίου, στο Στρασβούργο.

Ο ελάχιστος αριθμός ευρωβουλευτών είναι 6 και ο μέγιστος 96

Πέρυσι, το Συμβούλιο της ΕΕ αποφάσισε, με τη σύμφωνη γνώμη του ΕΚ, να αυξήσει τον αριθμό των εδρών του Ευρωκοινοβουλίου σε 720 για την 10η Κοινοβουλευτική Περίοδο 2024-2029, δηλαδή μία αύξηση 15 εδρών. Το ΕΚ είχε 705 έδρες μετά την ανακατανομή που επήλθε λόγω της αποχώρησης του Ην. Βασιλείου από την ΕΕ. Να σημειωθεί ότι η νομοθεσία της ΕΕ επιτρέπει ως μέγιστο αριθμό τους 750 ευρωβουλευτές συν τον Πρόεδρο, και ορίζει ότι ο αριθμός των εδρών ανά χώρα αποφασίζεται πριν από τις ευρωπαϊκές εκλογές. Στην κατανομή των εδρών λαμβάνεται υπόψη το μέγεθος του πληθυσμού των κρατών μελών, καθώς και η ανάγκη για ένα ελάχιστο επίπεδο εκπροσώπησης για τους Ευρωπαίους πολίτες από μικρότερες χώρες (βάσει της αρχής της «φθίνουσας αναλογικότητας» που κατοχυρώνεται στη Συνθήκη για την ΕΕ). Πάντως, ο ελάχιστος αριθμός ευρωβουλευτών ανά χώρα είναι έξι και ο μέγιστος 96.

Μετά, λοιπόν, από τις σημερινές ευρωεκλογές του Ιουνίου, δύο έδρες παραπάνω κερδίζουν η Γαλλία, η Ισπανία και η Ολλανδία, ενώ από μία έδρα επιπλέον θα κατανεμηθεί σε Αυστρία, Βέλγιο, Δανία, Ιρλανδία, Λετονία, Πολωνία, Σλοβακία, Σλοβενία και Φινλανδία.

Έτσι, η κατανομή των εδρών έχει ως εξής: Γερμανία 96 έδρες, Γαλλία 81, Ιταλία 76, Ισπανία 61, Πολωνία 53, Ρουμανία 33, Ολλανδία 31, Βέλγιο 22, Ελλάδα, Τσεχία, Σουηδία, Πορτογαλία και Ουγγαρία από 21, Αυστρία 20, Βουλγαρία 17, Δανία, Φινλανδία, Σλοβακία από 15, Ιρλανδία 14, Κροατία 12, Λιθουανία 11, Σλοβενία και Λετονία από 9, Εσθονία 7 και Κύπρος Μάλτα και Λουξεμβούργο από 6 έδρες.

Οι πολιτικές ομάδες και η σύνθεσή τους

Οι ευρωβουλευτές δεν οργανώνονται το ΕΚ με βάση την εθνικότητά τους, αλλά την πολιτική του τοποθέτηση. Έτσι, αμέσως μετά την εκλογή τους θα ενταχθούν σε μία από τις πολιτικές ομάδες που θα συγκροτηθούν μετά τις διαπραγματεύσεις που θα ξεκινήσουν από αύριο το πρωί. Το ακριβή αριθμό των πολιτικών ομάδων του ΕΚ θα τον μάθουμε το αμέσως προσεχές διάστημα, καθώς, πέραν των 7 ομάδων που είχαν συγκροτηθεί κατά την τελευταία κοινοβουλευτική περίοδο (2019-2024), μπορεί να συσταθούν και νέες λόγω ευρωπαϊκών πολιτικών διεργασιών.

Πάντως, για να αναγνωριστεί επίσημα μία πολιτική ομάδα πρέπει να κοινοποιήσει στο ΕΚ το όνομά της, την πολιτική της διακήρυξη και τη σύνθεσή τους έως τις 15 Ιουλίου (άρθρο 33 του Κανονισμού του ΕΚ), δηλαδή μία ημέρα πριν από την έναρξη της Ολομέλειας. Ωστόσο, πολιτικές ομάδες μπορούν να συγκροτηθούν και αργότερα κατά τη διάρκεια της 5ετίας.

Οι επτά (7) πολιτικές ομάδες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο την περίοδο 2019-2024, ήταν οι εξής: Κοινοβουλευτική Ομάδα τoυ Ευρωπαϊκoύ Λαϊκoύ Κόμματoς (ΕΛΚ-Χριστιαvoδημoκράτες) (https://www.eppgroup.eu/), Ομάδα της Προοδευτικής Συμμαχίας των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών (https://www.socialistsanddemocrats.eu/), Renew Europe Group (https://www.reneweuropegroup.eu/), Ομάδα τωv Πρασίvωv/Ευρωπαϊκή Ελεύθερη Συμμαχία (https://www.greens-efa.eu/en/), Ομάδα των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (ECR) (https://ecrgroup.eu/), Ομάδα Ταυτότητας και Δημοκρατίας (ID) (https://www.idgroup.eu/) και Ομάδα της Αριστεράς στο ΕK-GUE/NGL (https://left.eu/).

Να σημειωθεί ότι κάποιοι ευρωβουλευτές μπορεί να μην επιθυμούν να ενταχθούν σε μία πολιτική ομάδα, οπότε πλέον θα ανήκουν στους αποκαλούμενους «Μη Εγγεγραμμένους», στους οποίους το ΕΚ παρέχει ειδική γραμματεία για την άσκηση των καθηκόντων τους.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν χρειάζεται κανονικά να εκτιμήσει την πολιτική συγγένεια των μελών μιας πολιτικής ομάδας. Όταν οι ευρωβουλευτές σχηματίζουν την ομάδα, αποδέχονται εξ ορισμού ότι έχουν συγγενή πολιτική τοποθέτηση. Μόνον εφόσον οι ενδιαφερόμενοι βουλευτές δεν το αποδέχονται, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πρέπει να εκτιμήσει εάν η συγκρότηση της ομάδας είναι σύμφωνη με τις διατάξεις του Κανονισμού (του ΕΚ). Η ένταξη ενός ευρωβουλευτή σε περισσότερες από μία πολιτικές ομάδες απαγορεύεται.

Κάθε πολιτική ομάδα μεριμνά για την εσωτερική της οργάνωση ορίζοντας έναν/μια πρόεδρο (ή, σε ορισμένες ομάδες, δύο συμπροέδρους), ένα προεδρείο και μια γραμματεία. Πριν από κάθε ψηφοφορία στην ολομέλεια, οι πολιτικές ομάδες εξετάζουν τις εκθέσεις των κοινοβουλευτικών επιτροπών και υποβάλλουν τροπολογίες. Η θέση κάθε πολιτικής ομάδας αποφασίζεται έπειτα από συζήτηση στους κόλπους της ομάδας, ενώ οι ευρωβουλευτές δεν μπορούν να υποχρεωθούν να δώσουν συγκεκριμένη ψήφο.

Συγκεκριμένα, για τις θέσεις που κάθονται οι ευρωβουλευτές στην αίθουσα συνεδριάσεων, αποφασίζονται βάσει της πολιτικής τους τοποθέτησης, από τα αριστερά προς τα δεξιά, έπειτα από συμφωνία μεταξύ των προέδρων των ομάδων. Οι επικεφαλής των πολιτικών ομάδων (πρόεδροι ή συνπρόεδροι) κάθονται πάντοτε στην πρώτη σειρά του ημικυκλίου είτε συνεδριάζουν στις Βρυξέλλες είτε στο Στρασβούργο.

Οι ευρωβουλευτές μοιράζουν τον χρόνο τους ανάμεσα στην εκλογική περιφέρειά τους, στο Στρασβούργο, όπου διεξάγονται 12 σύνοδοι της ολομέλειας κάθε έτος (εκτός από τον Αύγουστο), και στις Βρυξέλλες, όπου συμμετέχουν σε πρόσθετες συνόδους, καθώς και σε συνεδριάσεις των επιτροπών και των πολιτικών ομάδων τους.

Οι διαπραγματεύσεις για τη σύνθεση των Επιτροπών

Το πολιτικό και νομοθετικό έργο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου «οργανώνεται» σε είκοσι μόνιμες Επιτροπές και τέσσερις Υποεπιτροπές, κάθε μία από τις οποίες εκλέγει έναν/μία πρόεδρο και έως τέσσερις αντιπροέδρους. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μπορεί, επίσης, να συστήνει προσωρινές επιτροπές για ειδικά ζητήματα και εξεταστικές επιτροπές για τη διερεύνηση παραβάσεων ή περιπτώσεων κακής εφαρμογής του κοινοτικού δικαίου.

Στην αρχή της νέας κοινοβουλευτικής περιόδου, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αποφασίζει ποιοι βουλευτές θα συμμετάσχουν σε ποιες Επιτροπές βάσει των προτιμήσεων που εκφράζουν, αλλά πρέπει ταυτόχρονα σε κάθε Επιτροπή να αντικατοπτρίζεται και η συνολική πολιτική σύνθεση της ολομέλειας του ΕΚ. Οι διαπραγματεύσεις για τον καθορισμό των θέσεων θα ξεκινήσει από αύριο κιόλας το πρωί, καθώς αποδίδεται ιδιαίτερη σημασία στο πολιτικό μήνυμα που εκπέμπει η επιλογή των προσώπων που θα αναλάβουν κυρίως τις προεδρίες των Επιτροπών.

Οι Επιτροπές διαδραματίζουν αποφασιστικό ρόλο στη χάραξη πολιτικής, καθώς είναι αρμόδιες για την προετοιμασία των θέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ιδίως όσον αφορά νέες νομοθετικές προτάσεις. Περιληπτικά, οι επιτροπές τροποποιούν τις νομοθετικές προτάσεις μέσω της υιοθέτησης εκθέσεων, υποβάλλουν τροπολογίες στην ολομέλεια και ορίζουν διαπραγματευτικές ομάδες για την πραγματοποίηση των συνδιαλλαγών με το Συμβούλιο της ΕΕ. Επίσης, υιοθετούν εκθέσεις πρωτοβουλίας, διοργανώνουν ακροάσεις ειδημόνων και ελέγχουν το έργο των άλλων θεσμών και οργάνων της ΕΕ. Οι συνεδριάσεις των επιτροπών είναι δημόσιες και μεταδίδονται μέσω του διαδικτύου.