Όταν το μέλος της ομάδας των Γιατρών Χωρίς Σύνορα Ismail αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την πατρίδα του, την Ερυθραία, αντιμετώπισε ένα επικίνδυνο ταξίδι για να φτάσει στην ασφάλεια, διασχίζοντας πολλές χώρες και τη Μεσόγειο Θάλασσα. Στους μήνες που ακολούθησαν, αντιμετώπισε κρατήσεις, ασθένειες, βία και απαγωγές και είδε πολλούς ανθρώπους που δεν τα κατάφεραν. Τώρα εργάζεται με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα, χρησιμοποιώντας τις οκτώ γλώσσες που μιλάει για να βοηθήσει τους πρόσφατα αφιχθέντες μετανάστες, τους αιτούντες άσυλο και τους πρόσφυγες όπως αυτός να έχουν πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη που χρειάζονται απεγνωσμένα.

Η μαρτυρία του Ismail:

Το 2015, σπούδαζα μηχανικός στο πανεπιστήμιο όταν πέθανε ένα αγαπημένο μέλος της οικογένειας μου. Έκανα ένα διάλειμμα από τις σπουδές μου, αλλά η συγκέντρωσή μου είχε χαθεί και η κατάσταση στην Ερυθραία χειροτέρευε.

Στην Ερυθραία, αν δεν είσαι φοιτητής ή κυβερνητικός υπάλληλος, θα αναγκαστείς να καταταγείς στον στρατό χωρίς να έχεις τη δυνατότητα να φύγεις. Η κατάσταση στη χώρα έχει καταγραφεί καλά από τον ΟΗΕ και άλλους οργανισμούς.

Δεν είχα άλλη επιλογή από το να φύγω. Η αναζήτηση ασύλου στο γειτονικό Σουδάν δεν ήταν καλή επιλογή, καθώς εκεί υπάρχουν περίπου 2 εκατομμύρια πρόσφυγες από την Ερυθραία, πολλοί από αυτούς σε προσφυγικούς καταυλισμούς, οι οποίοι υπέφεραν και εξακολουθούν να υποφέρουν. Είχα μια επιλογή: να ταξιδέψω στη Λιβύη.

Δεν υπάρχει νόμιμη διαδρομή από το Σουδάν στη Λιβύη για κάποιον στη δική μου κατάσταση. Κοντά στα σύνορα, με κρατούσαν για ένα μήνα οι διακινητές μέχρι να μπορέσω να πληρώσω. Οι συνθήκες ήταν βάρβαρες. Ήμασταν τόσοι πολλοί στριμωγμένοι σε ένα δωμάτιο χωρίς παράθυρα που κοιμόμασταν στο πλάι, σαν σαρδέλες σε κουτί. Μας τάιζαν πολύ λίγο, ως τακτική για να κάνουν τους ανθρώπους να πληρώσουν.

Το χειρότερο που θα μπορούσε να συμβεί ήταν να πεθάνω. Και σε κάθε στάδιο του ταξιδιού μου, ο θάνατος ήταν καλύτερος από το να μείνω εκεί που ήμουν ή να γυρίσω πίσω.

Αρρώστησα. Το κεφάλι μου σφυροκοπούσε δυνατά. Δεν μπορούσα να φάω. Οι άνθρωποι μου είπαν ότι ήταν ελονοσία. Μου είπαν ότι δεν υπήρχε δυνατότητα να δω γιατρό. Όταν τελικά οδηγηθήκαμε προς την Τρίπολη, ήμουν πολύ αδύναμος για να σταθώ όρθιος και ένας φρουρός με χτύπησε. Όταν δεν μπόρεσα να ξαναμπώ στο φορτηγό, με απείλησε ότι θα με πυροβολήσει. Του είπα: «Είμαι νεκρός ούτως ή άλλως, προχώρα». Πραγματικά πίστευα ότι θα πέθαινα. Ο φρουρός τρόμαξε και ευτυχώς οι άνθρωποι με τράβηξαν μέσα στο φορτηγό.

Μετά την οδήγηση μας κράτησαν για δύο εβδομάδες μέχρι να πληρώσουμε ξανά, για το ταξίδι στην Ιταλία. Το τελευταίο στάδιο του ταξιδιού ήταν μια 12ωρη διαδρομή μέσα στην έρημο κρυμμένοι σε ένα άδειο βυτιοφόρο. Αυτό έγινε για να μην μας απαγάγουν, κάτι που αποτελεί συνεχή κίνδυνο στη Λιβύη. Δεν είχαμε πολλές επιλογές. Ήμασταν 50 άτομα μέσα: άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Οι άνθρωποι έκαναν εμετό και λιποθυμούσαν, καίγονταν κάθε φορά που άγγιζαν τα καυτά μεταλλικά τοιχώματα του βυτίου.

Διάσωση στη θάλασσα

Στην Τρίπολη, περιμέναμε δύο εβδομάδες για τις κατάλληλες θαλάσσιες συνθήκες. Ήταν μεσάνυχτα όταν τελικά αποπλεύσαμε.

Είχα ακούσει ιστορίες για αναποδογυρισμένα σκάφη, για ανθρώπους που πνίγηκαν. Το χειρότερο που θα μπορούσε να συμβεί ήταν να πεθάνω. Και σε κάθε στάδιο του ταξιδιού μου, ο θάνατος ήταν καλύτερος από το να μείνω εκεί που ήμουν ή να γυρίσω πίσω.

Μια άλλη βάρκα πλησίασε. Οι ένοπλοι που επέβαιναν σε αυτό ήταν μέλη μιας συμμορίας απαγωγέων. Μας απείλησαν και μας έφεραν πίσω στη Λιβύη. Είπαν ότι θα έπρεπε να πληρώσουμε 1.500 δολάρια για να μας αφήσουν ελεύθερους. Σε εκείνο το σημείο ήμουν έτοιμος να πεθάνω μόνο χάρη σ’ αυτούς είχα καταφέρει να φτάσω ως εδώ. Ήμασταν 350 άτομα στο κέντρο, και περίπου 200 από [εμάς] πλήρωσαν κάτι. Όσοι δεν μπορούσαν, πεινούσαν, βασανίζονταν, ξυλοκοπούνταν ή πυροβολούνταν.

Στη συνέχεια, απροσδόκητα, μας άφησαν ελεύθερους. Στην Τρίπολη, ο αρχικός διακινητής μας επέτρεψε να επιβιβαστούμε ξανά στο πλοίο. Ήταν μια απίστευτη ανακούφιση.

Επιτέλους είδαμε ένα πλοίο να μας πλησιάζει. Ήταν οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα.

Αν έπρεπε να μείνω στην Τρίπολη, δεν ξέρω αν θα ζούσα. Η κυβέρνηση εκείνη την εποχή δεν λειτουργούσε σχεδόν καθόλου, υπήρχε μηδενική ασφάλεια στους δρόμους. Γνώρισα ανθρώπους που δραπέτευσαν από το μέρος όπου μας κρατούσαν, μόνο και μόνο για να τους απαγάγουν ξανά την ίδια μέρα και να τους βασανίσουν μέχρι να μπορέσουν να πληρώσουν. Δεν είχα πουθενά να πάω και δεν μπορούσα να εμπιστευτώ κανέναν.

[Στη θάλασσα,] 650 άνθρωποι συνωστίζονταν στο πλοίο. Ήμουν στο αμπάρι: το χειρότερο μέρος. Ήταν σκοτεινά, δεν υπήρχε χώρος, οι άνθρωποι άρχισαν να λιποθυμούν. Μετά τις 11 το πρωί χρησιμοποιήσαμε το δορυφορικό τηλέφωνο για να καλέσουμε για διάσωση. Δεν ήξερα τι θα συνέβαινε.

Πρώτα μεταφέρθηκαν οι έγκυες γυναίκες και τα παιδιά και μετά όλοι οι υπόλοιποι. Μας έδωσαν φαγητό, νερό και κουβέρτες. Είναι δύσκολο να εξηγήσω πώς ένιωσα, πόσο μεγάλη ήταν η ανακούφιση.

Είχα δει πολλούς ανθρώπους να πεθαίνουν στο ταξίδι μου από τη ζέστη, το περιορισμένο φαγητό, την έλλειψη πρόσβασης σε ιατρική περίθαλψη και τα βασανιστήρια για όσους δεν μπορούσαν να πληρώσουν. Όλο το ταξίδι ήταν η επιβίωση του ισχυρότερου.

Όταν επιβιβαστήκαμε στο πλοίο των Γιατρών Χωρίς Σύνορα υπήρχαν γιατροί και νοσοκόμες, και πήραμε στεγνά ρούχα, φάρμακα και βοήθεια. Αισθάνθηκα ασφαλής. Αυτό ήταν στις 2 Σεπτεμβρίου 2015.

Το ταξίδι συνεχίζεται στην Ευρώπη

Αγκυροβολήσαμε στο Crotone, στη νότια Ιταλία. Το κέντρο προσφύγων ήταν περιτριγυρισμένο από φρουρούς και συρματοπλέγματα ύψους 2,5 μέτρων. Όλοι ήταν φοβισμένοι. Δεν είχαμε καμία απολύτως πληροφορία για τους κανόνες, το νόμο ή για το τι θα μας συνέβαινε.

Αργότερα μας μετέφεραν με λεωφορείο σε έναν νέο καταυλισμό στην Μπολόνια. Μας ρώτησαν αν θέλαμε να μείνουμε στην Ιταλία και το 99% απάντησε όχι. Πολλοί από εμάς γνώριζαν ανθρώπους που είχαν μείνει στην Ιταλία και υπέφεραν. Δεν είχαν καμία υποστήριξη, τους είχαν πετάξει στους δρόμους, δεν μπορούσαν να βρουν δουλειά ακόμα και όταν είχαν το δικαίωμα να εργαστούν. Όλοι κουβαλούσαμε τα τραύματα των ταξιδιών μας και των καταστάσεων από τις οποίες είχαμε βγει, την πίεση των χρημάτων που είχαμε αναγκαστεί να δανειστούμε και το βάρος των οικογενειών μας στην πατρίδα που χρειάζονταν τη βοήθειά μας. Έχοντας διανύσει το 99% της διαδρομής προς τους προορισμούς μας, σχεδόν κανείς δεν ήταν έτοιμος να σταματήσει.

Τυχαία γνώρισα τη Βιτόρια, τη Ρόζα και τον Γιακούμπ, μια οικογένεια που βοηθούσε τους πρόσφυγες. Δεν θα ξεχάσω ποτέ την καλοσύνη τους. Με τη βοήθειά τους μπόρεσα να επικοινωνήσω με την οικογένειά μου και να ξεκουραστώ για λίγες ημέρες.

Στη συνέχεια ταξίδεψα στη Γερμανία. Μπορούσαμε να πηγαινοερχόμαστε από το κέντρο προσφύγων στο Μόναχο, αλλά ο τρόπος που συμπεριφέρονταν οι αστυνομικοί και οι υπάλληλοι ασφαλείας και ο ρατσισμός με έκαναν να νιώθω ότι έπρεπε να φύγω. Ο θείος μου ζει στη Γερμανία και με βοήθησε να αγοράσω ένα εισιτήριο για το Βέλγιο, όπου ζούσε η θεία μου. Ήταν η πρώτη φορά που τον έβλεπα από κοντά. Έφυγε από την Ερυθραία τη δεκαετία του ’70 και δεν του επετράπη να επιστρέψει. Δεν μπορώ να εξηγήσω τι ένιωσα τότε.

Στο σπίτι του γνώρισα τα ξαδέλφια μου. Μιλήσαμε όλη τη νύχτα και επικοινώνησα με τη γυναίκα μου στην Ερυθραία. Την επόμενη μέρα ταξίδεψα στο Βέλγιο και συνάντησα τη θεία μου.

Επτά χρόνια αναμονής

Στο Βέλγιο μου χορηγήθηκε άσυλο [και] άρχισα να σπουδάζω ολλανδικά όσο πιο εντατικά μπορούσα. Ήλπιζα ότι θα μπορούσα να συνεχίσω τις σπουδές μου ως μηχανικός στο πανεπιστήμιο, αλλά οι γνώσεις μου στα ολλανδικά δεν ήταν ακόμη σε υψηλό επίπεδο. Έτσι, κατόπιν συμβουλής του γραφείου απασχόλησης, άρχισα να εκπαιδεύομαι για να γίνω ηλεκτρολόγος αντ’ αυτού. Άρχισα επίσης να εργάζομαι για να μπορέσω να αποκτήσω τη βίζα οικογενειακής επανένωσης για τη σύζυγό μου.

Χρειάστηκαν επτά χρόνια και πολλαπλές αιτήσεις, απορρίψεις και εφέσεις για να χορηγηθεί στη σύζυγό μου η βίζα της. Κατά τη διάρκεια αυτού του χρόνου, έπρεπε να κάνει ένα πολύ επικίνδυνο ταξίδι στην Αιθιοπία και να ζει μόνη της έχοντας επιβαρυμένη υγεία για χρόνια. Ήμουν απελπισμένος και δούλευα κάθε ώρα που μπορούσα για να μπορέσω να πληρώσω τους δικηγόρους για να ασχοληθούν με την υπόθεσή μας.

Τελικά, τον Οκτώβριο του 2023, η βίζα χορηγήθηκε και τον ίδιο μήνα γιορτάσαμε μαζί τα γενέθλιά της στο Βέλγιο. Ήταν μια όμορφη στιγμή.

Προσφέροντας βοήθεια με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα

Ζω στο Βέλγιο εδώ και οκτώ χρόνια. Μιλάω πλέον οκτώ γλώσσες, τις οποίες χρησιμοποιώ στην εργασία μου με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα, υποστηρίζοντας πρόσφυγες και μετανάστες στην πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη.

 

Οι περισσότεροι από τους ανθρώπους που υποστηρίζω είναι από την Ερυθραία όπως εγώ. Καθημερινά βλέπω ανθρώπους με καταστάσεις μετατραυματικού στρες εξαιτίας όσων έχουν περάσει στο ταξίδι τους. Συχνά όμως λένε ότι έπρεπε να επιλέξουν αυτούς τους κινδύνους, επειδή η κατάσταση που άφηναν πίσω τους ήταν χειρότερη.

Μερικές φορές έχουν καταφέρει να τα βγάλουν πέρα μέχρι να φτάσουν στην Ευρώπη, όταν οι επιβλαβείς πολιτικές τους αφήνουν απομονωμένους και χωρίς ελπίδα και η ψυχική τους υγεία καταρρέει. Κάθε χρόνο στην κοινότητά μας έχουμε αυτοκτονίες.

Είναι ένα ιδιαίτερο συναίσθημα να κάνεις αυτή τη δουλειά με πρόσφατα αφιχθέντες που έχουν περάσει τόσα πολλά, επειδή τόσα χρόνια [πριν] ήμουν στη θέση τους.

Ανθρωπιστική καρδιά

Μερικές φορές αναπολώ μια στιγμή στο πλοίο των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, την εποχή που διασωθήκαμε. Μίλησα τότε με τον πολιτιστικό διαμεσολαβητή, έναν Ιρακινό. Τον ρώτησα τι προσόντα θα χρειαζόμουν για να κάνω μια μέρα μια δουλειά σαν τη δική του, βοηθώντας τους ανθρώπους όταν το είχαν περισσότερο ανάγκη.