Οι διαδικασίες για την διεξαγωγή του δημοψηφίσματος για την ανεξαρτησία της Καταλινίας, την 1η Οκτωβρίου, που θα σηματοδοτήσει τη μεγαλύτερη θεσμική κρίση στο κράτος της Ισπανίας κατά την τελευταία 40ετία, εισέρχονται στην πιο κρίσιμη εβδομάδα τους.

Η τοπική κυβέρνηση της αυτόνομης περιοχής και τα αυτονομιστικά κόμματα έχουν από μήνες καταρτίσει τον ‘οδικό χάρτη’ για το δημοψήφισμα και την ερχόμενη Τετάρτη θα έλθει για ψήφιση στο τοπικό Κοινοβούλιο ο σχετικός νόμος για την κύρωσή του και η νομοθεσία που θα διασφαλίζει, σε περίπτωση νίκης του ‘ναι’ την όλη μεταβατική διαδικασία για τη μελλοντική ανεξαρτησία της Καταλονίας.

Την ίδια στιγμή αναμένονται με μεγάλο ενδιαφέρον τα μέτρα που θα αποφασίσει η κεντρική κυβέρνηση του Μαριάνο Ραχόι για να εμποδίσει τη διεξαγωγή του, με το Συνταγματικό Δικαστήριο να συνεδριάζει ακριβώς τις ίδιες ημέρες συζήτησης του νόμου για το καταλανικό δημοψήφισμα.

Την ερχόμενη Τετάρτη αναμένεται να διεξαχθεί ένα παιχνίδι σε τρεις έδρες: το πρωί η Ολομέλεια του Καταλανικού Κοινοβουλίου θα συγκληθεί για να ψηφίσει με τη διαδικασία του κατεπείγοντος μέσα σε λίγες ώρες— ή ακόμη και λεπτά —τον Νόμο για το Δημοψήφισμα, με βάση όχι την ισπανική νομοθεσία, αλλά βάσει το δικαιώματος αυτοδιάθεσης και των διεθνών συμβάσεων και τον Νόμο για την Δικαστική Μετάβαση και Θεμελίωση της Δημοκρατίας, για τη νομιμότητα μίας μελλοντικής ανεξάρτητης Καταλονίας, ο οποίος θα τεθεί εν ισχύι μόνον σε περίπτωση που υπερισχύσει το ‘ναι’.

Αμέσως μετά, η τοπική κυβέρνηση του Κάρλες Πιτζεμόντ θα δημοσιεύσει τον νόμο στην τοπική Εφημερίδα της Κυβέρνησης και θα συγκαλέσει υπουργικό συμβούλιο για να υπογραφεί το διάταγμα προκήρυξης, που θα ρυθμίζει όλες τις διαδικασίες του δημοψηφίσματος.

Την ίδια στιγμή, στη Μαδρίτη, θα συνεδριάζει το υπουργικό συμβούλιο, αλλά και η ολομέλεια του Συνταγματικού Δικαστηρίου που, όπως είναι αναμενόμενο, θα ακυρώσουν όλες τις αποφάσεις του Καταλανικού Κοινοβουλίου.

Ο χρόνος στο παιχνίδι αυτό εξουσίας είναι πολύ σημαντικό: Ο Καταλανός πρόεδρος επιδιώκει να ψηφίσει τον νόμο για το Δημοψήφισμα προτού το κηρύξει άκυρο το Συνταγματικό Δικαστήριο, ενώ ο Ραχόι στοχεύει να προλάβει να εμποδίσει νομικά τον Πιτζεμόντ προτού υπογράψει το διάταγμα. Την ημέρα εκείνη θα μετρήσει ποιος θα αποδειχθεί πιο γρήγορος.

Έπειτα από αυτήν την πρώτη αναμέτρηση έρχεται όμως η ώρα της κρίσης, αυτήν που φοβάται περισσότερο, ο Μαριάνο Ραχόι. Είναι η στιγμή που η καταλανική κυβέρνηση αναμένεται να ανακοινώσει ότι θα προχωρήσει στη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος, αψηφώντας όποια απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου και της κυβέρνησης της Μαδρίτης.

Είναι η στιγμή που ο Ραχόι θα κληθεί να εφαρμόσει τραυματικά πειθαρχικά μέτρα για να εμποδίσει το δημοψήφισμα της 1ης Οκτωβρίου. Η αποπομπή της προέδρου του καταλανικού Parlament Κάρμε Φορκαδέλ κι ίσως του Πιτζεμόντ και όλης της κυβέρνησης του είναι ένα ισχυρό ενδεχόμενο.

Όπως τονίζει στην εφημερίδα El Mundo κυβερνητικό στέλεχος: «ήδη βρισκόμαστε σε ένα σημείο που κανείς δεν μπορεί να σταματήσει, έχουμε φθάσει αμφότεροι τόσο μακριά που δεν μπορούμε να κάνουμε πίσω κι εάν αυτοί ‘ετσιθελικά’ προσπεράσουν τους νόμους, δεν έχουμε άλλη λύση παρά να απαντήσουμε κατάλληλα».

Όπως έχει τονίσει η αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Σοράγια Σάενθ ντε Σανταμαρία, το Μέγαρο της Μονκλόα προσανατολίζεται να επικαλεσθεί δύο νομικά ερείσματα για ν’ αντιμετωπίσει την διαφαινόμενη ‘στάση’.

Είτε θα προσφύγει στον Νόμο για την Εθνική Ασφάλεια, που προβλέπει μέτρα για την «εξασφάλιση της άμυνας της Ισπανίας και των συνταγματικών αξιών της», είτε στο σκληρότερο και πιο έσχατο μέτρο της επίκλησης του Άρθρου 155 του Συντάγματος, που προβλέπει την «αναγκαστική επιβολή των υποχρεώσεων» κάθε αυτόνομης περιοχής, σε περίπτωση που διαπιστώνεται ότι αυτή δεν πληροί τις υποχρεώσεις που καθορίζονται από το Σύνταγμα, ή άλλο νομοθέτημα, ή δρα κατά τρόπο βλαπτικό προς τα συμφέροντα της Ισπανίας.

Το μόνο πρόβλημα για την κυβέρνηση είναι ότι η επίκληση του Άρθρου 155 έχει «δαιμονοποιηθεί» (ερμηνευόμενη ως ανάκληση της αυτονομίας κάθε περιοχής). Για τον λόγο τούτο, οι ηγέτες του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος (PSOE) Πέδρο Σάντσεθ και των Ciudadanos Άλμπερτ Ριβέρα έχουν διατρανώσει στον Ραχόι πως δεν συμμερίζονται την εφαρμογή αυτού του μέτρου εξαίρεσης—ακόμη κι εάν είναι δημοκρατικό στο γράμμα του.

Την περασμένη εβδομάδα ο εκπρόσωπος της καταλανικής Τζενεραλιτάτ (κυβέρνηση) Τζόρδι Τουρούλλ κατηγόρησε την Σανταμαρία πως «ενεργεί ως de facto πρόεδρος του Συνταγματικού Δικαστηρίου», προεξοφλώντας την απόφασή του και απέκλεισε το ενδεχόμενο να αποδεχθεί η κυβέρνηση την καθαίρεσή της. Το ενδεχόμενο αποπομπής του απέκλεισε και ο Πιτζεμόντ, ενώ ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησής του Οριόλ Τζουνκέρας δήλωσε πως μόνος του φόβος είναι μην τους ακυρώσουν στην πράξη και στο δημοψήφισμα οι ίδιοι οι πολίτες: «σε αυτούς είμαστε υπόλογοι και μόνον», πρόσθεσε.