Μετά από ολονύχτιες εντατικές διαπραγματεύσεις, η διαπραγματευτική ομάδα της ΕΕ κατέληξε στις 16:00 τοπικη ώρα Βρυξελλών σε συμφωνία με το Ηνωμένο Βασίλειο σχετικά με τους όρους της μελλοντικής συνεργασίας της με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το σχέδιο συμφωνίας εμπορίου και συνεργασίας αποτελείται από τρεις βασικούς πυλώνες, μια συμφωνία ελευθέρου εμπορίου, μια νέα συνεργασία για την ασφάλεια των πολιτών και μια οριζόντια συμφωνία πλαίσιο για τη διακυβέρνηση επί των συμφωνηθέντων.

Το δε ΗΒ χάνει τα σημαντικά πλεονεκτήματα που είχε ως κράτος μέλος της ΕΕ.

Η συμφωνία επετεύχθει μετά από συμβιβασμό στο θέμα της αλιείας ο οποίος θα ισχύσει μέχρι το 2026 και στη συνέχεια το θέμα των ποσοστώσεων θα ρυθμίζεται ετησίως.

Επί της συμφωνίας η γερμανική προεδρία συγκαλεί το πρωί των Χριστουγέννων (10:30 τοπική ώρα) το Coreper για να ξεκινήσει η διαδικασία έγκρισης.

Η συμφωνία διασφαλίζει την ακεραιότητα της ενιαίας αγοράς και το αδιαίρετο των τεσσάρων ελευθεριών (άνθρωποι, αγαθά, υπηρεσίες και κεφάλαια).

Η συμφωνία αντικατοπτρίζει το γεγονός ότι το ΗΒ εγκαταλείπει το οικοσύστημα της ΕΕ των κοινών κανόνων, των μηχανισμών εποπτείας και επιβολής και, ως εκ τούτου, δεν μπορεί πλέον να απολαμβάνει τα οφέλη της ένταξης στην ΕΕ ή της ενιαίας αγοράς.

Σε ό,τι αφορά τη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου, αυτή προβλέπει μηδενικούς δασμούς και μηδενικές ποσοστώσεις για όλα τα εμπορεύματα που συμμορφώνονται με τους κανόνες και καλύπτει όχι μόνο το εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών, αλλά και ένα ευρύ φάσμα άλλων τομέων που ενδιαφέρουν την ΕΕ, όπως επενδύσεις, ανταγωνισμός, κρατικές ενισχύσεις, φορολογική διαφάνεια, αεροπορικές και οδικές μεταφορές, ενέργεια και αειφορία, αλιεία, δεδομένα προστασία και συντονισμό της κοινωνικής ασφάλισης.

Και τα δύο μέρη έχουν δεσμευτεί να διασφαλίσουν ισχυρούς όρους ανταγωνισμού διατηρώντας υψηλά επίπεδα προστασίας σε τομείς όπως η προστασία του περιβάλλοντος, η καταπολέμηση της αλλαγής του κλίματος και η τιμολόγηση του άνθρακα, τα κοινωνικά και εργασιακά δικαιώματα, η φορολογική διαφάνεια και οι κρατικές ενισχύσεις, με αποτελεσματική, εγχώρια επιβολή, έναν δεσμευτικό μηχανισμό επίλυσης διαφορών και τη δυνατότητα και των δύο μερών να λάβουν διορθωτικά μέτρα.

Η ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο συμφώνησαν και για ένα νέο πλαίσιο για την από κοινού διαχείριση των αλιευτικών αποθεμάτων στα ύδατα της ΕΕ και του ΗΒ. Το Ηνωμένο Βασίλειο θα είναι σε θέση να αναπτύξει περαιτέρω τις βρετανικές αλιευτικές δραστηριότητες, ενώ οι δραστηριότητες και τα προς το ζην των ευρωπαϊκών αλιευτικών κοινοτήτων θα προστατευθούν και θα διατηρηθούν οι φυσικοί πόροι.

Παρουσιάζοντας τη συμφωνία στον Τύπο, η Πρόεδρος της Κομιισιόν Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν δήλωσε ότι “άξιζε να αγωνιστούμε για αυτήν τη συμφωνία, επειδή τώρα έχουμε μια δίκαιη και ισορροπημένη συμφωνία με το Ηνωμένο Βασίλειο, η οποία θα προστατεύει τα ευρωπαϊκά μας συμφέροντα, θα διασφαλίζει τον θεμιτό ανταγωνισμό και θα παρέχει την απαραίτητη προβλεψιμότητα στις αλιευτικές μας κοινότητες. Τέλος, μπορούμε να αφήσουμε το Brexit πίσω μας και να κοιτάξουμε το μέλλον. Η Ευρώπη προχωρά”, σημείωσε.

Από την πλευρά του ο επικεφαλής διαπραγματευτής Μισέλ Μπαρνιέ τόνισε ότι “έχουμε φτάσει στο τέλος μιας πολύ εντατικής τετραετούς περιόδου, ιδιαίτερα τους τελευταίους εννέα μήνες, κατά τη διάρκεια των οποίων διαπραγματευτήκαμε την ομαλή αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ και μια ολοκαίνουργια συνεργασία, την οποία συμφωνήσαμε επιτέλους σήμερα. Η προστασία των συμφερόντων μας υπήρξε στο επίκεντρο όλων αυτών των διαπραγματεύσεων και χαίρομαι που το καταφέραμε”.

Τι προβλέπει η συμφωνία…

Όσον αφορά τις μεταφορές, η συμφωνία προβλέπει συνεχή και βιώσιμη συνδεσιμότητα αεροπορικών, οδικών, σιδηροδρομικών και θαλάσσιων μεταφορών, αν και η πρόσβαση στην αγορά θα είναι χαμηλότερη από αυτήν που προσφέρει η ενιαία αγορά.

Περιλαμβάνει διατάξεις που διασφαλίζουν ότι ο ανταγωνισμός μεταξύ φορέων της ΕΕ και του ΗΒ πραγματοποιείται σε ίσους όρους ανταγωνισμού, έτσι ώστε να μην υπονομεύονται τα δικαιώματα των επιβατών, τα δικαιώματα των εργαζομένων και η ασφάλεια των μεταφορών.

Όσον αφορά την ενέργεια, η συμφωνία παρέχει ένα νέο μοντέλο για εμπορία και διασύνδεση, με εγγυήσεις για ανοιχτό και θεμιτό ανταγωνισμό, συμπεριλαμβανομένων των προτύπων ασφάλειας για την παραγωγή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Όσον αφορά τον συντονισμό της κοινωνικής ασφάλισης, η συμφωνία στοχεύει στη διασφάλιση ορισμένων δικαιωμάτων των πολιτών της ΕΕ και των υπηκόων του Ηνωμένου Βασιλείου. Αυτό αφορά πολίτες της ΕΕ που εργάζονται, ταξιδεύουν ή μετακινούνται στο Ηνωμένο Βασίλειο και σε υπηκόους του Ηνωμένου Βασιλείου που εργάζονται, ταξιδεύουν ή μετακινούνται στην ΕΕ μετά την 1η Ιανουαρίου 2021.

Τέλος, η συμφωνία επιτρέπει τη συνεχιζόμενη συμμετοχή του Ηνωμένου Βασιλείου σε ορισμένα εμβληματικά προγράμματα της ΕΕ για την περίοδο 2021-2027 (με την επιφύλαξη χρηματοδοτικής συνεισφοράς από το Ηνωμένο Βασίλειο στον προϋπολογισμό της ΕΕ), όπως το Horizon Europe.

Eπιπλέον, η συμφωνία θεσπίζει ένα νέο πλαίσιο για την επιβολή του νόμου και τη δικαστική συνεργασία σε ποινικές και αστικές υποθέσεις. Αναγνωρίζει την ανάγκη για ισχυρή συνεργασία μεταξύ των εθνικών αστυνομικών και δικαστικών αρχών, ιδίως για την καταπολέμηση και τη δίωξη του διασυνοριακού εγκλήματος και της τρομοκρατίας.

Η συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας μπορεί να ανασταλεί σε περίπτωση παραβίασης από το Ηνωμένο Βασίλειο της δέσμευσής του για συνεχή τήρηση της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και της εσωτερικής επιβολής της. Για να παρέχει τη μέγιστη νομική ασφάλεια στις επιχειρήσεις, τους καταναλωτές και τους πολίτες, ένα ειδικό κεφάλαιο για τη διακυβέρνηση παρέχει σαφήνεια σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας και ελέγχου της συμφωνίας.

Θεσπίζει επίσης ένα Κοινό Συμβούλιο Εταιρικής Σχέσης, το οποίο θα διασφαλίσει την ορθή εφαρμογή και ερμηνεία της Συμφωνίας, και στο οποίο θα συζητηθούν όλα τα ζητήματα που προκύπτουν.

Οι δεσμευτικοί μηχανισμοί επιβολής και επίλυσης διαφορών θα διασφαλίσουν τον σεβασμό των δικαιωμάτων των επιχειρήσεων, των καταναλωτών και των ατόμων.

Αυτό σημαίνει ότι οι επιχειρήσεις στην ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο ανταγωνίζονται σε ίσους όρους ανταγωνισμού και θα αποφύγουν κάθε μέρος να χρησιμοποιήσει τη ρυθμιστική του αυτονομία για τη χορήγηση αθέμιτων επιδοτήσεων ή τη νόθευση του ανταγωνισμού.

Και τα δύο μέρη μπορούν να προβούν σε διατομεακά αντίποινα σε περίπτωση παραβίασης της συμφωνίας. Αυτή η ρύθμιση ισχύει για όλους τους τομείς της οικονομικής εταιρικής σχέσης. Η εξωτερική πολιτική, η εξωτερική ασφάλεια και η αμυντική συνεργασία δεν καλύπτονται από τη συμφωνία, καθώς το Ηνωμένο Βασίλειο δεν ήθελε να διαπραγματευτεί αυτό το θέμα.

Από την 1η Ιανουαρίου 2021, δεν θα υπάρχει επομένως πλαίσιο μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της ΕΕ για την ανάπτυξη και τον συντονισμό κοινών απαντήσεων σε προκλήσεις εξωτερικής πολιτικής, για παράδειγμα την επιβολή κυρώσεων σε υπηκόους ή οικονομίες τρίτων χωρών.

Ακόμη και με την εφαρμογή της νέας συμφωνίας εμπορίου και συνεργασίας ΕΕ-Ηνωμένου Βασιλείου, θα υπάρξουν μεγάλες αλλαγές την 1η Ιανουαρίου 2021, προειδοποιεί η Κομισιόν.

Την ημερομηνία αυτή, το Ηνωμένο Βασίλειο θα αποχωρήσει από την ενιαία αγορά και την τελωνειακή ένωση της ΕΕ, καθώς και από όλες τις πολιτικές της ΕΕ και τις διεθνείς συμφωνίες. Η ελεύθερη κυκλοφορία προσώπων, αγαθών, υπηρεσιών και κεφαλαίων μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της ΕΕ θα τερματιστεί.

Δυο ξεχωριστές αγορές…

Η ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο θα δημιουργήσουν δύο ξεχωριστές αγορές, δύο ξεχωριστούς ρυθμιστικούς και νομικούς χώρους.

Αυτό θα δημιουργήσει εμπόδια στο εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών και στη διασυνοριακή κινητικότητα και ανταλλαγές που δεν υπάρχουν σήμερα – και προς τις δύο κατευθύνσεις.

Η συμφωνία αποχώρησης παραμένει σε ισχύ, προστατεύοντας, μεταξύ άλλων, τα δικαιώματα των πολιτών της ΕΕ και των υπηκόων του Ηνωμένου Βασιλείου, τα οικονομικά συμφέροντα της ΕΕ, και, κυρίως, την ειρήνη και τη σταθερότητα στο νησί της Ιρλανδίας. Η πλήρης και έγκαιρη εφαρμογή αυτής της συμφωνίας αποτελεί βασική προτεραιότητα για την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Χάρη στις εντατικές συζητήσεις μεταξύ της ΕΕ και του Ηνωμένου Βασιλείου στη Μικτή Επιτροπή και τις διάφορες Εξειδικευμένες Επιτροπές, η Συμφωνία Αποχώρησης και το Πρωτόκολλο για την Ιρλανδία και τη Βόρεια Ιρλανδία θα τεθούν σε εφαρμογή την 1η Ιανουαρίου.

Στις 17 Δεκεμβρίου, η Μικτή Επιτροπή ΕΕ-Ηνωμένου Βασιλείου συνεδρίασε για να εγκρίνει όλες τις επίσημες αποφάσεις και άλλες πρακτικές λύσεις που σχετίζονται με την εφαρμογή της συμφωνίας αποχώρησης. Ως μέρος αυτών των αμοιβαία συμφωνημένων λύσεων, το Ηνωμένο Βασίλειο συμφώνησε να αποσύρει τις αμφισβητούμενες ρήτρες του νομοσχεδίου εσωτερικής αγοράς του ΗΒ και δεν θα εισαγάγει παρόμοιες διατάξεις στο νομοσχέδιο φορολογίας.

Τέλος υπό το φως αυτών των εξαιρετικών περιστάσεων, η Κομισιόν προτείνει την προσωρινή εφαρμογή της συμφωνίας, για περιορισμένο χρονικό διάστημα έως τις 28 Φεβρουαρίου 2021.

Η Κομισιόν θα προτείνει γρήγορα τις αποφάσεις του Συμβουλίου σχετικά με την υπογραφή και την προσωρινή εφαρμογή και τη σύναψη της τελικής συμφωνίας.

Το Συμβούλιο, αποφασίζοντας με ομοφωνία και των 27 κρατών μελών, θα πρέπει στη συνέχεια να εκδώσει απόφαση που θα εγκρίνει την υπογραφή της συμφωνίας και την προσωρινή εφαρμογή της από την 1η Ιανουαρίου 2021.

Μόλις ολοκληρωθεί αυτή η διαδικασία, η συμφωνία εμπορίου και συνεργασίας μεταξύ της ΕΕ και το ΗΒ μπορεί να υπογραφεί επίσημα.

Στη συνέχεια, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα κληθεί να δώσει τη συγκατάθεσή του στη συμφωνία.

Ως τελευταίο βήμα από την πλευρά της ΕΕ, το Συμβούλιο πρέπει να εκδώσει την απόφαση για τη σύναψη της συμφωνίας.

Φωτογραφία AP