Τη σημασία της συνεργασίας για αντιμετώπιση των προκλήσεων στον τομέα της υγείας αλλά και για ενίσχυση της βασικής υγειονομικής περίθαλψης, σημείωσε την Παρασκευή ο Περιφερειακός Διευθυντής Ευρώπης του Διεθνούς Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), Χανς Κλούγκε, ειδικά αυτή την περίοδο, όπως είπε, που η ανθρωπότητα βιώνει μια «διαρκή κρίση», με την πανδημία του κορωνοϊού να μπαίνει στον τέταρτο χρόνο, και τον πόλεμο στην Ουκρανία που οδηγεί σε επισιτιστική ανασφάλεια και ενεργειακή κρίση.

Σημείωσε ότι ο ΠΟΥ «ανυπομονεί να συνεργαστεί με όλους» για πολλά φλέγοντα ζητήματα, συμπεριλαμβανομένου και των μη μεταδοτικών ασθενειών όπως οι ασθένειες που σχετίζονται με το κάπνισμα, «ένα τεράστιο ζήτημα» στην Κύπρο, όπως είπε.   

Μιλώντας σε διάλεξη στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας με θέμα «Ανάκαμψη από την πανδημία και παγκόσμια/περιφερειακή ασφάλεια υγείας», ο Δρ Κλούγκε, είπε ότι η ενίσχυση της συλλογικής μας αρχιτεκτονικής ασφάλειας υγείας, εθνικής, περιφερειακής και παγκόσμιας, «είναι επείγουσα».

Σημείωσε ότι δεν μπορούμε να προβλέψουμε ποιες απειλές για την υγεία υπάρχουν, ούτε πότε ή πού θα εμφανιστούν, όμως «για να αντιμετωπίσουμε την διαρκή κρίση (permacrisis), πρέπει να εργαστούμε πολύ πιο στρατηγικά και μαζί, σε παγκόσμιο και περιφερειακό επίπεδο».

«Είμαστε μόνο στην αρχή του δρόμου προς την ανάκαμψη. Ο COVID-19 είναι ακόμα μαζί μας και έχει αποκαλύψει τις αδυναμίες μας», είπε ο κ. Κλούγκε, σημειώνοντας ότι τώρα είναι η ώρα να τις  αντιμετωπίσουμε, πριν χτυπήσει το επόμενο πρόβλημα.

«Οι πολλές προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε ξεπερνούν τα σύνορα. Καμία χώρα ή οργανισμός δεν μπορούν να τα αντιμετωπίσουν μόνοι», είπε, σημειώνοντας πως ο κορωνοϊός «μας έχει διδάξει, χωρίς αμφιβολία, ότι η διεθνής και περιφερειακή συνεργασία στον τομέα της υγείας είναι απαραίτητη».

Αναφερόμενος στην δημιουργία γραφείου του ΠΟΥ στην Κύπρο, ο κ. Κλούγκε είπε ότι η παρουσία του ΠΟΥ στη χώρα «σημαίνει ότι μπορούμε να υποστηρίξουμε την Κύπρο σε διάφορες πτυχές της δημόσιας υγείας», ενώ βασίζεται ο Οργανισμός στην εμπειρία της Κύπρου όσον αφορά στην ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών για την αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών υγείας και άλλων ζητημάτων με άλλα κράτη μέλη. Αυτό το νέο γραφείο θα είναι μια πλατφόρμα διαλόγου που ωφελεί τόσο την Κύπρο όσο και την περιοχή συνολικά, είπε, προσθέτοντας ότι αυτό είναι το θέμα της πολυμέρειας.

«Και είναι η πολυμέρεια που θα χρειαστούμε –περισσότερο από ποτέ– εάν θέλουμε να πάμε αποτελεσματικά προς τα εμπρός σε έναν κόσμο που βρίσκεται σε διαρκή κρίση», είπε ο Δρ Κλούγκε.

Ο κορωνοϊός, είπε, «εξέθεσε σημαντικές αποτυχίες στο παγκόσμιο τοπίο της ασφάλειας της υγείας», συμπεριλαμβανομένων των περιορισμών των υφιστάμενων Διεθνών Κανονισμών Υγείας που προορίζονταν να βοηθήσουν τον κόσμο να συνεργαστεί σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης υγείας, και που ενημερώθηκαν τελευταία σχεδόν πριν δύο δεκαετίες, όπως είπε. Οι καθυστερήσεις των αναφορών, η έλλειψη λογοδοσίας, οι αδύναμοι μηχανισμοί για συνεργασία μεταξύ των χωρών παρεμπόδισαν την αντιμετώπιση της πανδημίας και κόστισαν άσκοπα πολύτιμες ζωές, σημείωσε, αναφερόμενος σε δράσεις του ΠΟΥ για να αντιμετωπιστεί αυτό, όπως προτάσεις για την ενίσχυση της παγκόσμιας αρχιτεκτονικής για την ετοιμότητα, την απόκριση και την ανθεκτικότητα σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης υγείας, μεταξύ άλλων.

Αναφέρθηκε και στην σύσταση ομάδας εργασίας για στοχευμένες τροποποιήσεις στους Διεθνείς Κανονισμούς Υγείας και σε ένα Διακυβερνητικό Διαπραγματευτικό Σώμα για τη σύνταξη και τη διαπραγμάτευση μιας σύμβασης του ΠΟΥ ή ενός διεθνούς μέσου για την πρόληψη, την ετοιμότητα και την αντιμετώπιση της πανδημίας, με το σκεπτικό να καλύπτει τομείς εκτός του πεδίου εφαρμογής των Διεθνών Κανονισμών Υγείας. Σημείωσε ότι αυτές οι περίπλοκες διαδικασίες απαιτούν διαβούλευση, και συναίνεση και αυτό απαιτεί χρόνο και επιπλέον προσπάθεια για να διασφαλιστεί ότι όλες οι χώρες διαδραματίζουν ενεργό ρόλο.

Είπε ακόμη ότι, για να υλοποιήσουν το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Εργασίας του ΠΟΥ, ξεκινούν μια διαδικασία σχεδιασμού νέας στρατηγικής και σχεδίου δράσης για την ενίσχυση της ετοιμότητας, της ανταπόκρισης και της ανθεκτικότητας για το 2024 -2029 που ονομάζουν «Ετοιμότητα 2.0».

Με βάση τα διδάγματα που αντλήθηκαν από πρόσφατες και συνεχιζόμενες καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, είπε, ο στόχος του «Ετοιμότητα 2.0» είναι να δημιουργήσει μια Περιφέρεια με τις απαιτούμενες δυνατότητες και πανευρωπαϊκά δίκτυα για την ταχεία ανίχνευση, επαλήθευση και κοινοποίηση νέων και εξελισσόμενων απειλών για την υγεία και την αποτελεσματική ανταπόκριση σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Η στρατηγική θα δομηθεί γύρω από τα εντοπισμένα κενά και τις προτεραιότητες των κρατών μελών, πρόσθεσε.

Μεταξύ αυτών, είπε, είναι η αντιμετώπιση της απειλής της μικροβιακής αντοχής, η εκπαίδευση ενός περιφερειακού εργατικού δυναμικού έκτακτης ανάγκης για την υγεία, η αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης, και, κυρίως, η οικοδόμηση εμπιστοσύνης της κοινότητας σε έναν συνεχώς διχασμένο κόσμο.

Σημείωσε επίσης, ότι ο κορωνοϊός αποκάλυψε τα δυνατά σημεία και τις αδυναμίες του εργατικού δυναμικού της υγείας και της περίθαλψης και ότι, «μας έκανε επίσης να συνειδητοποιήσουμε ότι η πανδημική ανάκαμψη των συστημάτων υγείας και η μελλοντική ετοιμότητα είναι καταδικασμένη να αποτύχει, εκτός εάν επενδύσουμε σε εργαζόμενους στον τομέα της υγείας και της περίθαλψης». Σημείωσε ότι οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας ήταν και εξακολουθούν να ωθούνται στο χείλος της κατάρρευσης λόγω του άγχους και της εξουθένωσης.

«Τώρα γνωρίζουμε ότι οι απουσίες προσωπικού λόγω ψυχικής υγείας αυξήθηκαν κατά τα δύο τρίτα στην αρχή της πανδημίας. Πρόσφατες έρευνες στην Ισπανία και την Ιρλανδία δείχνουν ότι το 80% των νοσηλευτών έχει αναφέρει κάποια μορφή προβλημάτων ψυχικής υγείας κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Το μήνυμά μου είναι απλό. Επενδύστε σε συστήματα υγείας και εργαζόμενους στον τομέα της υγείας», είπε, προσθέτοντας ότι, οι συνέπειες αν δεν γίνει κάτι τέτοιο «θα είναι καταστροφικές σε πολλαπλά επίπεδα».

Ο κ. Κλούγκε είπε ότι τα συστήματα υγείας σε πολλές χώρες της Περιφέρειας υφίστανται τεράστια πίεση λόγω πολλών παραγόντων, συμπεριλαμβανομένων των ετών υποεπενδύσεων και των πανδημικών διαταραχών. «Οι χώρες πρέπει να σχεδιάσουν στρατηγικές που να αντιμετωπίζουν επειγόντως τις ελλείψεις εργατικού δυναμικού, την κατάρτιση, τις προσλήψεις και τη διατήρησή του, την ψυχική υγεία και την ψηφιοποίηση», είπε, σημειώνοντας ότι πρέπει να γίνουν τα συστήματα υγείας κατάλληλα για τον σκοπό που υπάρχουν. Αυτό είναι κάτι που η Κύπρος ήδη κάνει, είπε, με τις πρόσφατες μεταρρυθμίσεις στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης.

Σημείωσε ότι ο ΠΟΥ «ανυπομονεί να συνεργαστεί με όλους σας για αυτό, και άλλα φλέγοντα ζητήματα, συμπεριλαμβανομένου, κυρίως, του φόρτου των μη μεταδοτικών ασθενειών όπως οι ασθένειες που σχετίζονται με το κάπνισμα, ένα τεράστιο ζήτημα στη χώρα σας».  

Κλείνοντας, ο κ. Κλούγκε είπε την κυπριακή έκφραση «εν τζι’ εννα ζιούμε με τα βουνά», και σημείωσε ότι αυτό μπορεί να είναι αλήθεια, «αλλά όσο ζούμε, πρέπει να κάνουμε το καλύτερο δυνατό για τις κοινότητές μας, τις χώρες μας, και τον διασυνδεδεμένο κόσμο μας».

Ο Ανώτερος Αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, Καθηγητής Κωνσταντίνος Φελλάς, ανέφερε στο χαιρετισμό του, ότι η πανδημία του κορωνοϊού είχε θέσει πρωτοφανείς προκλήσεις στη δημόσια υγεία και τα οικονομικά συστήματα σε όλο τον κόσμο, ενώ η παρατεταμένη κρίση αποτελεί τη μεγαλύτερη απειλή στην ψυχική υγεία από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, με επιπτώσεις που θα γίνονται αισθητές για χρόνια μετά που ο ιός θα τεθεί υπό έλεγχο. Σημείωσε ότι έχει επίσης εκθέσει τις ανισότητες στην υγεία και τις ευρύτερες ανισότητες μεταξύ των ατόμων σε μειονοτικές και εθνοτικές κοινότητες, των ηλικιωμένων, των ευάλωτων ομάδων αλλά και ατόμων σε ορισμένα επαγγέλματα.

Από την έναρξη της πανδημίας, σημείωσε, ο ΠΟΥ ανέλαβε αμέσως δράση, ενώ το Περιφερειακό Γραφείο Ευρώπης του ΠΟΥ έλαβε «πολύ επιτυχημένες» ενέργειες υπό την ηγεσία του κ. Κλούγκε, και επικεντρώθηκε στη συνέχιση της προστασίας όσων διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο από τον Covid 19, στην αποκατάσταση των υπηρεσιών σε όλο τον κόσμο και στην επιτάχυνση στοχευμένων προγραμμάτων πρόληψης.

Πρόσθεσε ότι η ίδρυση γραφείου του ΠΟΥ στη Λάρνακα αποτελεί «ισχυρή απόδειξη» της δέσμευσης του Οργανισμού να προωθήσει τη διαπεριφερειακή συνεργασία για την προώθηση της υγείας και της ευημερίας και διαβεβαίωσε τον κ. Κλούγκε ότι ως πανεπιστήμιο, και τα άλλα πανεπιστήμια στην Κύπρο, θα παράσχουν κάθε υποστήριξη για να διασφαλίσουν ότι η υγεία και η ισότητα θα παραμείνουν αναπόσπαστο μέρος της βιώσιμης ανάπτυξης, τιμώντας την αρχή του κώδικα της αειφόρου ανάπτυξης 2030, χωρίς να μένει κανένας πίσω.

Αναφέρθηκε ακόμη στην εφαρμογή της υγείας του ατόμου που απαιτεί, μεταξύ άλλων, κοινές αξίες με συστημική εστίαση στην υγεία των ζώων, των ανθρώπων και των οικοσυστημάτων παγκοσμίως, προσφέροντας λύσεις που είναι δίκαιες, βιώσιμες και χωρίς αποκλεισμούς.

Στο δικό της χαιρετισμό, η Δρ Χριστιάνα Δημητρίου, Συντονίστρια του μεταπτυχιακού προγράμματος του για την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας και την Υγεία του Πληθυσμού, της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστήμιου Λευκωσίας, είπε ότι το έργο του Περιφερειακού Γραφείου του ΠΟΥ, υπό την καθοδήγηση του Δρ Κλούγκε, «έχει εμπνεύσει και τροφοδοτήσει» το έργο του Τμήματός της, ενώ οι  δραστηριότητες του Τμήματος, είναι ευθυγραμμισμένες με τις προτεραιότητες του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Εργασίας, 2020–2025 – «Ενωμένη δράση για καλύτερη υγεία στην Ευρώπη».