Η εξαιρετικά δυσμενής τροπή που έχει πάρει η ακόμα ανεξέλεγκτη τεράστια φωτιά στη Βορειοανατολική Αττική δεν ξέρουμε αυτή τη στιγμή αν πληροί τυπικά τα κριτήρια για να χαρακτηριστεί ως μεγαφωτιά (megafire στα αγγλικά), όμως σε κάθε περίπτωση οι ζημιές που προκαλεί στο περιβάλλον και στις περιουσίες – χωρίς ανθρώπινες απώλειες ακόμη ευτυχώς – θα είναι δυσθεώρητες και ίσως να μην έχει και τόση μεγάλη σημασία ο τυπικός ορισμός της.

Τα τελευταία χρόνια, η πικρή αλήθεια είναι ότι όλο και περισσότερο παρατηρούμε σε παγκόσμιο επίπεδο το ξέσπασμα τεράστιων πυρκαγιών που διεκδικούν τον τίτλο της μεγαφωτιάς, δηλαδή ιδιαίτερα εκτεταμένες δασικές πυρκαγιές, οι οποίες χαρακτηρίζονται από την ταχύτατη εξάπλωση και την ακραία δυσκολία στην κατάσβεσή τους, συνήθως λόγω των ισχυρών ανέμων και των ξηρών συνθηκών που επικρατούν. Το πέρασμά τους προκαλεί σοβαρότατες επιπτώσεις στην οικονομία, το περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία.  

Αν μπορούσαμε να δώσουμε κάποια γενικά χαρακτηριστικά, θα ήταν οι τεράστιες δασικές εκτάσεις που απανθρακώνουν, συχνά χιλιάδες ή και εκατομμύρια στρέμματα· η τρομερή ένταση της φωτιάς που δημιουργεί το δικό της μικροκλίμα, περιλαμβάνοντας δυνατούς ανέμους που αλλάζουν συνεχώς φορά και προκαλούν στροβιλοειδείς φλόγες· η μεγάλη διάρκεια, αφού εξαιτίας της μεγάλης έντασης μπορούν να καίνε για μεγάλα διαστήματα, μερικές φορές για εβδομάδες ή μήνες και οι σοβαρότατες επιπτώσεις όχι μόνο στα οικοσυστήματα, αλλά και στις περιουσίες των ανθρώπων, ενώ δυστυχώς πολλές φορές υπάρχει και κόστος σε ανθρώπινες ζωές. Οι καταστροφές που αφήνουν πίσω τους οι μεγαφωτιές απαιτούν δεκαετίες για να αποκατασταθούν.

Οι μεγαλύτερες μεγαφωτιές τα τελευταία χρόνια

Εκτός από τις μεγάλες δασικές πυρκαγιές που συντάραξαν τα τελευταία χρόνια τον Ελλαδικό χώρο – Εύβοια (2021), Δαδιά (2023), κλπ. – οι μεγαφωτιές γίνονται όλο και πιο συχνές και καταστροφικές σε όλον τον κόσμο λόγω μιας σειράς παραγόντων που προκαλούνται σε μεγάλο βαθμό από την κλιματική αλλαγή.

Η Καλιφόρνια έχει νιώσει πολύ σκληρά το χτύπημα από τεράστιες πυρκαγιές, όχι μόνο αυτό το καλοκαίρι από τη φωτιά που πήρε το όνομα “Park Fire” και κατέκαψε την απίστευτη έκταση των περισσότερων από 720 τετρ. χλμ. δασικής έκτασης στο βόρειο τμήμα της, αλλά και από τη θανατηφόρα μεγαφωτιά “Camp Fire” του 2018 που απανθράκωσε πάνω από 620.000 στρέμματα και κόστισε τη ζωή σε 85 ανθρώπους ή τις τεράστιες φωτιές “August Complex Fire” του 2020 που έκαναν κάρβουνο περίπου 4 εκατομμύρια στρέμματα.

Το «Μαύρο Καλοκαίρι» (2019-2020) στην  Αυστραλία σημειώθηκαν οι πιο καταστροφικές φωτιές στην ιστορία της χώρας, οι οποίες έκαψαν εκτάσεις περίπου 186 εκατομμύρια στρέμματα, πάνω από 3.500 σπίτια παραδόθηκαν στις φλόγες και τουλάχιστον 34 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Εκατομμύρια ζώα επίσης χάθηκαν ή εκτοπίστηκαν.

Οι αυξανόμενες θερμοκρασίες στην Αρκτική έχουν προκαλέσει και έξαρση των τεράστιων πυρκαγιών και στη Σιβηρία. Τη διετία 2020-21, έχουν καεί περιοχές που ξεπερνούν σε έκταση τα 180 εκατομμύρια στρέμματα.

Οι φωτιές στον Αμαζόνιο επίσης έχουν αυξηθεί δραματικά τα τελευταία χρόνια, προκαλώντας μεγάλη ανησυχία παγκοσμίως λόγω της καταστροφής των τροπικών δασών, τα οποία, εκτός των άλλων, παίζουν κρίσιμο ρόλο στη ρύθμιση του παγκόσμιου κλίματος. Το 2019 ήταν μια τραγική χρονιά, κατά την οποία καταγράφηκαν περισσότερες από 70.000 πυρκαγιές.

Όπως επισημαίνουν οι επιστήμονες, οι μεγαφωτιές συνδέονται σε μεγάλο βαθμό με την κλιματική αλλαγή, καθώς οι ακραίες καιρικές συνθήκες (όπως παρατεταμένη ξηρασία και υψηλές θερμοκρασίες) που παρατηρούνται όλο και πιο συχνά, αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισής τους και δυσχεραίνουν τον έλεγχό τους.

Και ασφαλώς, η αντιμετώπιση τέτοιων φαινομένων απαιτεί παγκόσμια συνεργασία και δράση για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και την προστασία των οικοσυστημάτων.