Η πολιτική που πρόκειται να εφαρμόσει στη Μέση Ανατολή ο επανεκλεγείς Πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, ο αντίκτυπος της εκλογικής του επιτυχίας στην ισραηλινή κοινή γνώμη, τα πρόσωπα που φέρονται ως επικρατέστερα να αναλάβουν το αμερικανικό Υπουργείο Άμυνας και Εξωτερικών, ως επίσης και οι ιδιαιτερότητες που αναμένονται να εφαρμοστούν ως προς την προσπάθεια επίτευξης εκεχειρίας σε Γάζα και Λίβανο, αλλά και πώς θα διαμορφωθούν οι σχέσεις μεταξύ Ισραήλ και διακυβέρνησης Μπάιντεν κατά το κρίσιμο χρονικό διάστημα που μεσολαβεί από τώρα και έως τις 20 Ιανουαρίου 2025 – ημερομηνία ανάληψης των καθηκόντων του Τραμπ -, ήταν τα κύρια θέματα που συζήτησε στη σημερινή εκπομπή ALPHA Καλημέρα με την Κατερίνα Αγαπητού ο Γαβριήλ Χαρίτος, επισκέπτης καθηγητής διεθνών σχέσεων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και αναλυτής του σταθμού μας για ζητήματα Μέσης Ανατολής.

Ο απόηχος της επανεκλογής Τραμπ στο Ισραήλ

Σύμφωνα με χθεσινή δημοσκόπηση, το 67% των Ισραηλινών δηλώνουν ικανοποιημένοι από τα αποτελέσματα των αμερικανικών προεδρικών εκλογών, ενώ αίσθηση έχουν προκαλέσει δημοσιογραφικές διαρροές με αφορμή το φερόμενο περιεχόμενο της πρώτης τηλεφωνικής επικοινωνίας Νετανιάχου-Τραμπ. Όπως ανέφερε ο κ. Χαρίτος, επικαλούμενος πηγές του Πρωθυπουργικού Γραφείου στην Ιερουσαλήμ, ο Ντόναλντ Τραμπ φέρεται να έδωσε χρονικό περιθώριο δύο μηνών από την ανάληψη των καθηκόντων, προκειμένου το Ισραήλ να «ολοκληρώσει» τις πολεμικές του επιχειρήσεις – ένας όρος που φαίνεται να βρίσκει σύμφωνους και τους Ισραηλινούς.

Από την άλλη, εντύπωση προκαλεί η φερόμενη πιθανότητα μεταβολής του τρόπου με τον οποίον η αμερικανική πλευρά θα διαχειριστεί την προσπάθεια πολιτικής διευθέτησης του ανοικτού μετώπου Ισραήλ-Λιβάνου. Επικαλούμενος πηγές από το Ισραήλ, ο Γαβριήλ Χαρίτος ανέφερε ότι η διακυβέρνηση Τραμπ προσανατολίζεται να αλλάξει το μοντέλο του ενός ειδικού απεσταλμένου του Λευκού Οίκου και την αντικατάσταση του Άμος Χόχσταϊν με δύο ειδικούς εκπροσώπους.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το νέο μοντέλο διαμεσολάβησης, θα αξιοποιηθούν δύο αμερικανοί απεσταλμένοι : Ο ένας θα έχει τον ρόλο του ενδιάμεσου μεταξύ των ΗΠΑ και του Λιβάνου και ο δεύτερος θα διαμεσολαβεί μεταξύ ΗΠΑ και Ισραήλ. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι πληροφορίες που φέρουν να αναλαμβάνει καθήκοντα διαμεσολαβητή μεταξύ των ΗΠΑ και του Λιβάνου ο αμερικανολιβανέζος ελληνορθόδοξος χριστιανός πολυεκατομμυριούχος επιχειρηματίας Μασάντ Μπούλος, ο γιος του οποίου παντρεύτηκε πριν δύο χρόνια την μικρότερη κόρη του Τραμπ, Τίφανι. Όπως αναφέρουν δημοσιογραφικές διαρροές, ο κ. Μπούλος έχει ήδη έρθει σε επαφή με λιβανικούς πολιτικούς παράγοντες, προκειμένου να προετοιμάσει το έδαφος της διαμεσολάβησης που θα κληθεί να αναλάβει, στο πλαίσιο της οποίας θα περιλαμβάνονται και οικονομικές πτυχές. Από την άλλη, πολλά ονόματα ακούγονται ως υποψήφια να αναλάβουν την διαμεσολάβηση ανάμεσα στην διακυβέρνηση Τραμπ και την ισραηλινή κυβέρνηση, με επικρατέστερο τον αμερικανό αφυπηρετήσαντα διπλωμάτη Ντέιβιντ Φρίντμαν, ο οποίος είχε διατελέσει πρέσβης των ΗΠΑ όταν η αμερικανική πρεσβεία μεταφέρθηκε στην Ιερουσαλήμ, όπου και συνεχίζει να διαμένει μόνιμα.

Αντιθέτως, ισραηλινά δημοσιεύματα εκφράζουν την ανησυχία ορισμένων τοπικών κυβερνητικών κύκλων, από το γεγονός ότι ο Τζάρεντ Κουσνέρ, σύζυγος της Ιβάνκα Τραμπ, φέρεται απρόθυμος να πιάσει το νήμα των προσπαθειών του, που έθεσαν το πλαίσιο των «Συμφωνιών του Αβραάμ» , δια των οποίων εξομαλύνθηκαν οι διπλωματικές σχέσεις του Ισραήλ με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Μπαχρέιν και το Μαρόκο. Ωστόσο, ουδείς γνωρίζει εάν τελικά ο Κουσνέρ θα μεταβάλει τη στάση του το επόμενο διάστημα.

Ποιοι φέρονται επικρατέστεροι για την θέση του Υπουργού Άμυνας

Πληθαίνουν οι δημοσιογραφικές διαρροές για τους υποψήφιους να αναλάβουν το Υπουργείο Άμυνας, οι οποίοι όλοι χαίρουν της απόλυτης εμπιστοσύνης του Τραμπ. Ο κ. Χαρίτος ανέφερε τρεις πιθανούς αξιωματούχους που προορίζονται για το αξίωμα : Ο στρατηγός ε.α. Μάικ Ουόλτς και νυν μέλος του Κογκρέσου που εκπροσωπεί την Πολιτεία της Φλόριντα, φέρεται να είναι ένθερμος υποστηρικτής του Ισραήλ,  ο Γερουσιαστής Τομ Κότον, με μεγάλη πορεία στην ιεραρχία του πεζικού, ο οποίος είχε υπηρετήσει στις αμερικανικές δυνάμεις στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν και, τέλος, ο Μάικ Πομπέο, ο οποίος είχε διατελέσει Υπουργός Εξωτερικών κατά την πρώτη θητεία Τραμπ και είχε θέσει ψηλά στην ατζέντα του τον στρατηγικό άξονα Κύπρου-Ισραήλ-Ελλάδας.

Ιδιαίτερα, ως προς τον Μάικ Πομπέο, ο κ. Χαρίτος επεσήμανε ότι η επιλογή αυτή θα είναι ιδιαίτερα θετική για τον κυπριακό και ελλαδικό παράγοντα – γεγονός που θα μπορούσε να συσχετιστεί με τις πρόσφατες δηλώσεις του Προέδρου της Δημοκρατίας, Νίκου Χριστοδουλίδη, σχετικά με το ενδεχόμενο σύστασης μόνιμης αμερικανικής στρατιωτικής παρουσίας στην Κύπρο, κατά την διάρκεια συνέντευξης που παραχώρησε στο ΡΙΚ.

Ωστόσο, το όνομα του Μάικ Πομπέο ακούγεται έντονα και για το αμερικανικό Υπουργείο Εξωτερικών, ενώ παράλληλα γίνεται λόγος και για πρόσθετα ονόματα Αμερικανών αξιωματούχων που προέρχονται από τον χώρο του στρατού και των μυστικών υπηρεσιών, που είναι περισσότερο γνωστοί στο πολιτικό περιβάλλον των ΗΠΑ και λιγότερο στο εξωτερικό.

Το αινιγματικό «μεσοδιάστημα Μπάιντεν»

Για την πορεία των σχέσεων Ισραήλ-ΗΠΑ κατά το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί από τώρα και μέχρι τις 20 Ιανουαρίου 2025, οπότε και θα αναλάβει επίσημα τα προεδρικά του καθήκοντα ο Ντόναλντ Τραμπ, πληροφορίες αναφέρουν ότι επικρατεί σχετική ανησυχία στα ισραηλινά κέντρα λήψεως αποφάσεων. Με δεδομένο ότι ο Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν θα ενδιαφερθεί για την υστεροφημία του, θέλοντας επί των ημερών του καταβάλει εντατικότερες προσπάθειες να τερματίσει τον πόλεμο στη Μέση Ανατολή – χωρίς να τελεί πια υπό το βάρος τυχόν πολιτικού κόστους, που θα επηρεάσει την εκλογική επίδοση των Δημοκρατικών – , υπάρχει περίπτωση να εντείνει τις πιέσεις του προς την κυβέρνηση Νετανιάχου να αποδεχθεί τα γνωστά πλαίσια εκεχειρίας σε Γάζα και Λίβανο.

Σχολιάζοντας ένα τέτοιο ενδεχόμενο, ο κ. Χαρίτος επεσήμανε ότι δεν υφίσταται κάποιο θεσμικό κώλυμα, που να εμποδίζει τον Πρόεδρο Μπάιντεν να προωθήσει τις κινήσεις που θα κρίνει σκόπιμες για αυτόν τον σκοπό. Άλλωστε υπάρχει το ιστορικό προηγούμενο του χρονικού διαστήματος στα τέλη του 1980, προτού να αναλάβει καθήκοντα ο τότε Πρόεδρος Ρόναλντ Ρήγκαν στις 20/1/1981, όταν δια των ενεργειών του προκατόχου του, Τζίμι Κάρτερ, απελευθερώθηκαν οι αμερικανοί όμηροι που κρατούνταν στο κτήριο της Πρεσβείας των ΗΠΑ στην Τεχεράνη. Δοθέντος του συγκεκριμένου ιστορικού προηγούμενου, δεν αποκλείεται το ζήτημα της απελευθέρωσης των ισραηλινών ομήρων στη Γάζα να προωθηθεί, παρότι εκτιμάται πως η κυβέρνηση Νετανιάχου δεν θα ήθελε να δεσμευθεί με τετελεσμένα τη στιγμή που γνωρίζει ότι η επικείμενη θητεία Τραμπ να αποβεί περισσότερο θετική για τα ισραηλινά συμφέροντα και επιδιώξεις.

Είναι εφικτή η υπόσχεση Τραμπ ότι θα τερματίσει «όλους τους πολέμους»;

Σχολιάζοντας την προεκλογική δέσμευση του Ντόναλντ Τραμπ ότι «θα τερματίσει όλους τους πολέμους», εννοώντας προφανώς αφ’ ενός τον πόλεμο στην Ουκρανία και αφ’ ετέρου τον πόλεμο στη Μέση Ανατολή, ο Γαβριήλ Χαρίτος εκτίμησε ότι, βάσει των ενδείξεων και των σχέσεων που είχαν καλλιεργηθεί μεταξύ του Προέδρου Τραμπ και του Ρώσου ομολόγου του, Βλαντιμίρ Πούτιν, δεν θα πρέπει να θεωρηθεί απίθανο να ανεβρεθεί η «χρυσή τομή» στο Ουκρανικό, με κατάλληλες παραχωρήσεις. Ως προς την ανεύρεση διεξόδου στη Μέση Ανατολή, ο κ. Χαρίτος εξέφρασε την εκτίμηση ότι, εάν το Ουκρανικό διευθετηθεί μεταξύ Ουάσιγκτον και Μόσχας, θα καταστεί σαφώς πιο εύκολη η αναβίωση ενός συστήματος «διπολισμού» μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας όσον αφορά τις μεσανατολικές ισορροπίες, που θα είναι σε θέση να τεθούν υπό έλεγχο κατ’ αρχήν ο ισραηλινός και ο ιρανικός παράγοντας, με την προοπτική της λήξης των εχθροπραξιών και νέων διευθετήσεων.

Παρακολουθήστε την ανάλυση και τις πληροφορίες που ανέφερε ο Γαβριήλ Χαρίτος στη σημερινή ενημερωτική εκπομπή ALPHA Καλημέρα με την Κατερίνα Αγαπητού.