«Γιατί να μην πετάξουμε την Τουρκία έξω από το ΝΑΤΟ; Ακούγεται εξαιρετική ιδέα – ειδικά ύστερα από μερικά ποτά, μετά τη σύνοδο της αμυντικής συμμαχίας»…

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Ταγίπ Ερντογάν είναι ένας εξοργιστικός σύμμαχος, γράφει ο Gideon Rachman στους Financial Times.

Mετά την απόσυρση των αντιρρήσεών του για την ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ την περασμένη εβδομάδα, ο τούρκος πρόεδρος προκάλεσε αμέσως νέες αμφιβολίες, υπαινισσόμενος ότι το κοινοβούλιο της Τουρκίας δεν θα εγκρίνει τη συμφωνία, εκτός και αν η Σουηδία εκδώσει 73 άτομα τα οποία η Τουρκία κατηγορεί για τρομοκρατία.

Το δικαστικό σύστημα… Ερντογάν ονειρεύεται για την Σκανδιναβία

H παράδοση οποιουδήποτε ατόμου στο έλεος του δικαστικού συστήματος του Ερντογάν είναι κάτι που δύσκολα μπορεί να αποδεχθεί οποιαδήποτε δημοκρατία. Ο Σελαχατίν Ντεμιρτάς, Koύρδος πολιτικός και κορυφαία μορφή της τουρκικής αντιπολίτευσης, βρίσκεται στη φυλακή από το 2016, παρά την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ότι πρέπει να απελευθερωθεί άμεσα και ότι η φυλάκισή του «αποτελεί απλώς προκάλυμμα για ένα απώτερο πολιτικό σκοπό».

Η υπόθεσή του δεν είναι ένα μεμονωμένο παράδειγμα. Ο Οσμάν Καβαλά, επιχειρηματίας και φιλάνθρωπος, φυλακίστηκε σε ισόβια χωρίς αναστολή τον Απρίλιο, επειδή υποτίθεται ότι σχεδίαζε πραξικόπημα. Τα στοιχεία εναντίον του ήταν τόσο αδύναμα που προκάλεσαν διαμαρτυρίες από δυτικές κυβερνήσεις, οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Επτά υπερασπιστές του Καβαλά, μεταξύ των οποίων ο Χακάν Αλτινάι, επιφανής ακαδημαϊκός, φυλακίστηκαν για 18 έτη με εξαιρετικά αμφιλεγόμενα στοιχεία.

Η στενή σχέση με τον Πούτιν

H συμπεριφορά του Ερντογάν εγείρει άβολα ερωτήματα για το ΝΑΤΟ. Η συμμαχία λέει ότι στηρίζεται στην προστασία της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αλλά η φυλάκιση πολιτικών αντιπάλων με κατασκευασμένες κατηγορίες είναι κάτι που θα έκανε ο Βλαντίμιρ Πούτιν. Η αλήθεια είναι ότι ο Τούρκος και ο Ρώσος ηγέτης έχουν στενή σχέση εδώ και καιρό.

Η ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ θα ήταν μεγάλο πλήγμα για τον Πούτιν. Θα σήμαινε ότι το ΝΑΤΟ περιλαμβάνει κάθε χώρα με σύνορα στη Βαλτική Θάλασσα, εκτός της Ρωσίας. Οι τακτικισμοί της Τουρκίας εκφράζουν μια κυνική περιφρόνηση των χωρών της Βαλτικής – συμμάχων στο ΝΑΤΟ – που είναι αντιμέτωπες με μια υπαρξιακή απειλή.

H προθυμία του Ερντογάν να εκβιάσει το ΝΑΤΟ για τη Φινλανδία και τη Σουηδία δημιουργεί επίσης αμφιβολίες για το πώς μπορεί να συμπεριφερθεί η Τουρκία σε μελλοντικές κρίσεις. Το Άρθρο 5 -η ρήτρα συλλογικής άμυνας στην καρδιά της συμμαχίας που θα μπορούσε να προκαλέσει ρωσική επίθεση βασίζεται στην ομόφωνη ψήφο.

«Στρατηγική καταστροφή» η αποβολή από το ΝΑΤΟ

Οπότε θα ήταν προς το συμφέρον του ΝΑΤΟ να αποχωρήσει η Τουρκία; Οπωσδήποτε όχι. Η αποβολή της Τουρκίας, ακόμα και αν ήταν νομικά δυνατή, θα ισοδυναμούσε με στρατηγική καταστροφή. Η Μαύρη Θάλασσα αποτελεί τη βασική διέξοδο προς τη Μεσόγειο και τον υπόλοιπο κόσμο τόσο για την Ουκρανία όσο και για τη Ρωσία.

Μόνο μέσω της Μαύρης Θάλασσας μπορούν να φύγουν τα ουκρανικά σιτηρά από τα λιμάνια της χώρας προς τις διεθνείς αγορές και η Τουρκία ελέγχει τη δίοδο. Η κατάσχεση ρωσικού πλοίου που φέρεται να μετέφερε κλεμμένα σιτηρά από την Ουκρανία καταδεικνύει τον καθοριστικό ρόλο της Τουρκίας σε αυτό το ζήτημα.

Αν η Τουρκία αποβαλλόταν από το ΝΑΤΟ και γινόταν de facto σύμμαχος της Ρωσίας, η Ουκρανία θα μετατρεπόταν σε περίκλειστη χώρα και η Ρωσία θα βρισκόταν στις πύλες της Μεσογείου.

Η αμυντική ισορροπία στη Μέση Ανατολή θα περιπλεκόταν σημαντικά. Οι Τούρκοι έχουν μεγάλη στρατιωτική παρουσία εντός της Συρίας. Αν και έχουν συγκρουστεί με τους Αμερικανούς για τον ρόλο των Κούρδων, αντιτίθενται στη συμμαχία της Ρωσίας με το καθεστώς του Άσαντ. Oι Τούρκοι έχουν επίσης προσφέρει καταφύγιο σε 3,7 εκατ. Σύρους πρόσφυγες.

«Δεν αποτελεί απειλή για τις χώρες του ΝΑΤΟ – Ίσως μόνο για την Ελλάδα»

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Ερντογάν έχει αμαυρώσει τα δημοκρατικά διαπιστευτήρια της Τουρκίας. Αλλά, σε αντίθεση με τη Ρωσία, η Τουρκία δεν αποτελεί απειλή για την ασφάλεια των χωρών του ΝΑΤΟ, εκτός ίσως από την περίπτωση της Ελλάδας, η οποία έχει θορυβηθεί από την επίδειξη δύναμης του Ερντογάν στο Αιγαίο, εκτιμά ο αρθρογράφος των Financial Times, ο οποίος, προφανώς, δεν θεωρεί ιδιαίτερα σημαντική την απειλή της ασφάλειας της Ελλάδας, παρότι είναι επίσης χώρα μέλος του ΝΑΤΟ…

«Δεδομένης της εξαιρετικά μεγάλης σημασίας που έχει για το ΝΑΤΟ η αντιμετώπιση της Ρωσίας, είναι πιο κρίσιμο από ποτέ να παραμείνει η Τουρκία σύμμαχος», επιμένει.

Ο Ερντογάν το γνωρίζει αυτό. Χρησιμοποιεί τη διαπραγματευτική ισχύ που του έχει χαρίσει ο πόλεμος στην Ουκρανία. Η κατάσταση είναι εξοργιστική αλλά διαχειρίσιμη. Ο Τούρκος ηγέτης είναι απόλυτα ικανός να αλλάξει θέση, όποτε τον συμφέρει. Και τα άλλα μέλη του ΝΑΤΟ έχουν επίσης διαπραγματευτική ισχύ έναντι της Τουρκίας που μπορούν να χρησιμοποιήσουν.

Διαπραγματευτικό «χαρτί» για το ΝΑΤΟ η καταρρέουσα τουρκική οικονομία

Η αδυναμία της τουρκικής οικονομίας δίνει στα άλλα μέλη του ΝΑΤΟ κάποια αντισταθμιστική διαπραγματευτική ισχύ επί του Ερντογάν.

Ο πληθωρισμός στην Τουρκία βρίσκεται τώρα περίπου στο 80%, σε μεγάλο βαθμό εξαιτίας της κακοδιαχείρισης από τον ίδιο τον Ερντογάν. Το τουρκικό νόμισμα έχει υποχωρήσει πάνω από 60% τα δύο τελευταία χρόνια.

Η χώρα είναι αντιμέτωπη με ένα τεράστιο έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και έχει ακουστεί επανειλημμένα ότι θα αναγκαστεί να ζητήσει διάσωση από το ΔΝΤ. Αυτό θα ήταν ταπείνωση για τον Ερντογάν, ενόψει των προεδρικών εκλογών το 2023.

Για να αποφύγει την οικονομική καταστροφή, η Τουρκία θα χρειαστεί πιθανότατα στήριξη από το εξωτερικό. Εκεί είναι που θα μπορούσαν να βοηθήσουν οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ.

Ως αντάλλαγμα στη λήψη οικονομικής στήριξης, η Τουρκία θα μπορούσε να υιοθετήσει μια πιο υπεύθυνη στάση όσον αφορά στην ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.

«Και αν αυτό μοιάζει με ανατολίτικο παζάρι, δεν πειράζει», καταλήγει ο αρθογράφος των Financial Times.