Η κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε χθες Τρίτη την κατάργηση ενός προγράμματος που είχε δημιουργηθεί από τον Μπαράκ Ομπάμα και ωφελούσε παιδιά και νέους που εισήλθαν παράτυπα στις ΗΠΑ όταν ήταν ανήλικοι. Ακολουθούν ορισμένα στοιχεία για το πρόγραμμα αυτό και τις συνέπειες που θα έχει η κατάργησή του για τους περίπου 800.000 ανθρώπους που προστατεύει.

Προέλευση & κριτήρια

Τον Ιούνιο του 2012, ο Μπαράκ Ομπάμα ανακοίνωσε τη δημιουργία του προγράμματος DACA (Deferred Action for Childhood Arrivals), το οποίο νομιμοποίησε de facto, αν και προσωρινά, παιδιά και νέους που βρίσκονταν παράτυπα στη χώρα και είχαν εισέλθει στις ΗΠΑ πριν συμπληρώσουν τα 16 τους χρόνια, υπό ορισμένες προϋποθέσεις.

Έπρεπε η ηλικία των δικαιούχων να είναι κάτω των 31 ετών την 15η Ιουνίου 2012, να βρίσκονται συνεχώς στην αμερικανική επικράτεια από το 2007 και κατόπιν, καθώς και να μην έχουν καταδικαστεί για κάποιο βαρύ ποινικό αδίκημα. Ακόμη, έπρεπε να πηγαίνουν σχολείο, ή να έχουν απολυτήριο δημοτικού σχολείου, γυμνασίου κ.ο.κ., ή να υπηρετούν στις ένοπλες δυνάμεις.

Οι δικαιούχοι λάμβαναν διετή άδεια παραμονής, ανανεώσιμη, που τους επέτρεπε να εργάζονται νόμιμα, χωρίς να διατρέχουν τον κίνδυνο απέλασης, και να ζητούν την εξουσιοδότηση των αρχών για να ταξιδεύουν στο εξωτερικό.

Γιατί καταργείται;

Ο πρόεδρος Τραμπ υποσχέθηκε επανειλημμένα κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας να καταργήσει το πρόγραμμα, που πολλοί ρεπουμπλικάνοι θεωρούσαν ότι τέθηκε σε εφαρμογή καθ’ υπέρβαση εξουσίας από πλευράς του προέδρου Ομπάμα, αφού μόνο το Κογκρέσο έχει δικαιοδοσία βάσει της νομοθεσίας να εγκρίνει μέτρα που νομιμοποιούν την παραμονή ξένων που έχουν μπει στη χώρα παράνομα.

Σε αυτήν την προεκλογική δέσμευση του Τραμπ προστέθηκε και μια δικαστική διάσταση της υπόθεσης. Πάνω από τις μισές Πολιτείες αμφισβήτησαν ενώπιον της ομοσπονδιακής δικαιοσύνης την επέκταση του DACA και τη δημιουργία ενός ακόμη προγράμματος από τον Ομπάμα το 2014, του DAPA, που είχε στόχο να νομιμοποιηθούν ενήλικοι μετανάστες χωρίς χαρτιά. Η ομοσπονδιακή δικαιοσύνη ανέστειλε την ευρύτερη νομιμοποίηση των μεταναστών.

Πρόσφατα πολλές Πολιτείες, κατόπιν πρωτοβουλίας που ανέλαβε ο συντηρητικός κυβερνήτης του Τέξας, απείλησαν να προσφύγουν ξανά στην ομοσπονδιακή δικαιοσύνη, εναντίον του DACA αυτή τη φορά, εάν ο Ντόναλντ Τραμπ δεν καταργούσε το πρόγραμμα πριν από την 5η Σεπτεμβρίου.

Η κυβέρνηση εκτίμησε ότι αντί να προχωρήσει μονομιάς στον τερματισμό του προγράμματος DACA, θα ήταν καλύτερο να το καταργήσει σταδιακά, με ένα χρονοδιάγραμμα που θα όριζε η ίδια.

Όμως ειδικοί και Δημοκρατικοί αμφισβητούν το επιχείρημα αυτό, σημειώνοντας ότι το πρόγραμμα DACA συμμορφώνεται προς το Σύνταγμα και θα δεν θα ακυρωνόταν από τη δικαιοσύνη. Σύμφωνα έναν καθηγητή του δικαίου στο πανεπιστήμιο Κορνέλ, τον Στίβεν Γέιλ-Λερ, είναι αντιθέτως η κατάργηση του DACA αυτή που μπορεί να αμφισβητηθεί στα δικαστήρια. «Η λύση που θα προσέφερε τη μεγαλύτερη σταθερότητα ήταν να αφεθεί σε ισχύ το πρόγραμμα DACA», υπογράμμισε ο πανεπιστημιακός, που είναι ειδικευμένος σε ζητήματα μετανάστευσης.

Ποιες θα είναι οι συνέπειες;

Περίπου 800.000 άνθρωποι είναι σήμερα δικαιούχοι του προγράμματος DACA, σύμφωνα με την κυβέρνηση. Οι άδειες παραμονής 200.000 και πλέον δικαιούχων θα λήξουν ως τα τέλη της χρονιάς. Το 2018 θα λήξουν ακόμη περίπου 275.000 και άλλες 322.000 μεταξύ του Ιανουαρίου και του Αυγούστου του 2019. Οι δικαιούχοι μπορούν να παραμένουν νόμιμα στη χώρα ως τη λήξη των αδειών τους.

Εάν η ημερομηνία λήξης της άδειας παρέρχεται μέσα στους επόμενους έξι μήνες, δηλαδή πριν από την 5η Μαρτίου 2018, οι δικαιούχοι έχουν το δικαίωμα να υποβάλουν αίτηση για την ανανέωσή της και την εξασφάλιση του δικαιώματος παραμονής για άλλα δύο χρόνια· οι αιτήσεις αυτές πρέπει να υποβληθούν πριν από την 5η Οκτωβρίου.

Από χθες όμως η κυβέρνηση δεν αποδέχεται καμία νέα αίτηση ένταξης στο πρόγραμμα DACA. Δεν γίνονται επίσης δεκτές ούτε αιτήσεις για ταξίδια των δικαιούχων στο εξωτερικό.

Την 20ή Αυγούστου υπήρχαν ακόμη 106.341 φάκελοι προσώπων που έχουν αιτηθεί την ένταξη τους στο πρόγραμμα υπό εξέταση· οι υπηρεσίες μετανάστευσης των ΗΠΑ θα τους διεκπεραιώσουν όπως προβλέπεται, σύμφωνα με το υπουργείο Εσωτερικής Ασφαλείας.

Μόλις εκπνεύσει η ισχύς των αδειών παραμονής τους, οι δικαιούχοι δεν θα έχουν πλέον δικαίωμα να εργάζονται νόμιμα στις ΗΠΑ και θεωρητικά θα διατρέχουν κίνδυνο να απελαθούν ανά πάσα στιγμή. Εκτός εάν υπάρξει ένας- ακόμη εντελώς θεωρητικός- νόμος που θα καταρτίσει το Κογκρέσο, το οποίο ελέγχεται από τους ρεπουμπλικάνους, για να νομιμοποιηθεί η παραμονή τους στη χώρα.