Μείωση κατανάλωσης φυσικού αερίου κατά τουλάχιστον 15% από τον Αύγουστο μέχρι τον επόμενο Μάρτιο προτείνει η Κομισιόν στα κράτη μέλη, ώστε να διασφαλιστεί πως η Ευρωπαϊκή Ένωση θα είναι έτοιμη να αντιμετωπίσει πιθανή μερική ή πλήρη διακοπή της παροχής ρωσικού φυσικού αερίου αυτόν τον χειμώνα.

Ο κανονισμός τον οποίο προτείνει η Κομισιόν περιλαμβάνει και το να της δοθεί η αρμοδιότητα να μπορεί να κηρύξει συναγερμό για όλη την ΕΕ στην περίπτωση που θα υπάρχει ουσιαστικός κίνδυνος σοβαρής έλλειψης αερίου ή υπάρχει εξαιρετικά ψηλή ζήτηση.

Παρουσιάζοντας την πρόταση σε συνέντευξη Τύπου την Τετάρτη, η Πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν υπενθύμισε πως μήνες πριν την εισβολή στην Ουκρανία, η Gazprom διατηρούσε χαμηλά την προμήθεια παρά τις ψηλές τιμές φυσικού αερίου. Σήμερα, πρόσθεσε, 12 κράτη μέλη επηρεάζονται από τον πλήρη ή εν μέρει περιορισμό στην προμήθεια φυσικού αερίου.

«H Ρωσία μας εκβιάζει και χρησιμοποιεί το φυσικό αέριο ως όπλο» υπογράμμισε η κ. Φον ντερ Λάιεν, τονίζοντας πως για αυτό η Ευρώπη θα πρέπει να είναι έτοιμη, και πως το δίδαγμα της πανδημίας αλλά και της διαδικασίας επιβολής κυρώσεων στη Ρωσία είναι ότι τα 27 κράτη μέλη είναι πιο αποτελεσματικά όταν δρουν συντονισμένα και χωρίς διάσπαση.

Πιο συγκεκριμένα, η πρόταση αφορά τη μείωση της κατανάλωσης φυσικού αερίου μεταξύ 1ης Αυγούστου 2022 και 31ης Μαρτίου 2023 κατά 15% σε σύγκριση με τη μέση κατανάλωση τους κατά την ίδια περίοδο τα προηγούμενα πέντε χρόνια.

Ακόμα, με βάση την πρόταση, η Κομισιόν θα μπορεί να θέσει την ΕΕ σε κατάσταση συναγερμού είτε με δική της πρωτοβουλία είτε μετά από αίτημα τουλάχιστον τριών κρατών μελών, κάτι που θα μπορεί να γίνει όταν υπάρχει ουσιαστικός κίνδυνος σοβαρών ελλείψεων ή εξαιρετικά υψηλή ζήτηση.

Επίσης, τα κράτη μέλη θα πρέπει μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου να επικαιροποιήσουν τα εθνικά σχέδια έκτακτης ανάγκης, ώστε να καταγράφουν τα συγκεκριμένα μέτρα μείωσης της ζήτησης τα οποία θα εφαρμόσουν, όπως για παράδειγμα για την αλλαγή καυσίμου στη βιομηχανία και τον περιορισμό χρήσης αερίου για θέρμανση στα δημόσια κτήρια.

Όπως επεσήμαναν σε δικές τους δηλώσεις ο Αντιπρόεδρος της Κομισιόν Φρανς Τίμερμανς και η Επίτροπος Ενέργειας Κάντρι Σίμσον, αν η Ευρώπη δεν είναι επαρκώς προετοιμασμένη για πιθανές διακοπές παροχής, ειδικά στην περίπτωση ενός δύσκολου χειμώνα, αυτό θα έχει επιπτώσεις και για τον επόμενο χειμώνα.

Ο κ. Τίμερμανς τόνισε ακόμα πως αν γίνουν σήμερα οι κατάλληλες προετοιμασίες τότε η προσπάθεια θα έχει επιτυχία, και πως τυχόν μονομερή μέτρα θα θέσουν όλη την ΕΕ στην κίνδυνο και θα είναι δώρο στον Πούτιν.

Υπενθύμισε ακόμα πως σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, το κόστος της μετάβασης σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι χαμηλότερο από τη συνέχιση της χρήσης ορυκτών καυσίμων.

Εξηγώντας την φιλοσοφία της πρότασης, η Πρόεδρος της Κομισιόν αναφέρθηκε στα μέτρα που έχουν ήδη ληφθεί όσον αφορά την προμήθεια φυσικού αερίου και ενέργειας από άλλες πηγές πέραν της Ρωσίας, αναφερόμενη στις συμφωνίες για αύξηση προμήθειας από τις ΗΠΑ, τη Νορβηγία, το Κατάρ, την Αίγυπτο και πρόσφατα από το Αζερμπαϊτζάν.

Σε αυτό το πλαίσιο, πρόσθεσε, αυξάνεται και η προμήθεια ενέργειας που παράγεται μέσω ανανεώσιμων πηγών. Όπως είπε, από την αρχή του χρόνου η ΕΕ έχει αυξήσει την παροχή ενέργειας από ανανεώσιμες κατά 20 γκίγκαβατ (GW), αντικαθιστώντας μέχρι στιγμής ενέργεια αντίστοιχη με 4 bcm φυσικού αερίου.

Το έκτακτο εργαλείο το οποίο προτείνει η Κομισιόν στη βάση του άρθρου 122 των Συνθηκών, συνέχισε, αφορά τη μείωση της χρήσης φυσικού αερίου (κατ’ αρχήν εθελοντικά και σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης υποχρεωτικά) καθώς και τη δημιουργία ενός δικτύου ασφάλειας για τα κράτη μέλη και τους πολίτες που θα επηρεαστούν.

Ειδικότερα όσον αφορά την αλληλεγγύη, η κ. Φον ντερ Λάιεν επεσήμανε πως κάποια κράτη μέλη είναι πιο ευάλωτα όσον αφορά το φυσικό αέριο, και πως για αυτό είναι σημαντικό όλα τα κράτη μέλη να συνεισφέρουν στην εξοικονόμηση και τη φύλαξη φυσικού αερίου.

Από την πλευρά του ο Αντιπρόεδρος της Κομισιόν Φρανς Τίμερμανς υπογράμμισε πως αν υπάρξουν ελλείψεις φυσικού αερίου αυτό δεν θα επηρεάσει μόνο μερικά κράτη μέλη, αλλά όλα τα κράτη μέλη, καθώς θα επηρεάσει την οικονομία της Ευρώπης.

Όπως τόνισε, η επιλογή που έχει ενώπιον της η Ευρώπη σήμερα, είναι είτε να ενεργοποιήσει τις πρόνοιες για αλληλεγγύη τώρα, ή να αναγκαστεί να το κάνει εν μέσω κρίσης.

Ο κ. Τίμερμανς επεσήμανε πως η πρόταση περιλαμβάνει ομοιόμορφο στόχο, με βάση όμως τη μέση κατανάλωση της κάθε χώρας, και πρόσθεσε πως αν περιοριστούν τώρα κάποιες ανέσεις τότε διευκολύνεται η κατάσταση στο μέλλον.

Παρουσιάζοντας περισσότερες λεπτομέρειες για την πρόταση, η Επίτροπος Ενέργειας Κάντρι Σίμσον εξήγησε πως η Κομισιόν έχει υπολογίσει ποιες θα είναι οι έκτακτες ανάγκες σε περίπτωση πλήρους διακοπής, οι οποίες όπως είπε θα ανέρχονται στα 30 bcm σε περίπτωση ενός κανονικού χειμώνα, και στα 45 ή περισσότερα bcm αν ο φετινός χειμώνας αποδειχθεί πιο κρύος από ότι συνήθως.

Πρόσθεσε πως αν και τα κράτη μέλη έχουν σημειώσει πρόοδο όσον αφορά την πληρότητα στους χώρους αποθήκευσης, έχουν φτάσει στο 65%, σε περίπτωση διακοπής της παροχής, ο στόχος της πληρότητας 80% μέχρι τον Νοέμβριο θα γίνει πολύ δυσκολότερος.

Σε δικές του δηλώσεις ο Επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς Τιερί Μπρετόν έκανε λόγο για «υβριδικό κίνδυνο» εργαλειοποίησης της ενέργειας από τη Ρωσία.

Αναφερόμενος στην ανάγκη αντικατάστασης του φυσικού αερίου σε περίπτωση διακοπής της παροχής, ο κ. Μπρετόν επεσήμανε πως πρέπει να εξεταστεί και το ενδεχόμενο αντικατάστασης και με άλλες πηγές ενέργειας, όπως την πυρηνική ενέργεια – κάτι που όπως είπε λαμβάνει ήδη υπόψη το Βέλγιο το οποίο παρατείνει τη λειτουργία του πυρηνικού σταθμού του – ή ακόμα και τον άνθρακα.