Ο τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επισκέπτεται σήμερα τη Ρωσία για να συζητήσει με τον ρώσο ομόλογό του Βλαντίμιρ Πούτιν την επαναφορά σε ισχύ της συμφωνίας που επέτρεπε την εξαγωγή των σιτηρών της Ουκρανίας μέσω Μαύρης Θάλασσας εγκαίρως για τη φθινοπωρινή σοδειά.

Οι συνομιλίες θα διεξαχθούν στο Σότσι, στη νοτιοδυτική Ρωσία.

Η πρώτη συνάντηση του κ. Ερντογάν και του κ. Πούτιν από τον Οκτώβριο του 2022 θα γίνει την ώρα που ο ρωσικός στρατός προσπαθεί να περιορίσει την ουκρανική αντεπίθεση που, σύμφωνα με το Κίεβο, μοιάζει πλέον πολλά υποσχόμενη, έπειτα από τρεις μήνες εχθροπραξιών, στο νότιο μέτωπο.

Ο αρχηγός του τουρκικού κράτους τρέφει ελπίδες ότι οι συνομιλίες για τις εξαγωγές των ουκρανικών σιτηρών θα γίνουν εφαλτήριο για την έναρξη ευρύτερων ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων μεταξύ του Κιέβου και της Μόσχας.

Ο κ. Ερντογάν συγκαταλέγεται στους ελάχιστους ηγέτες κρατών μελών του NATO που παραμένουν σε επαφή με τον κ. Πούτιν.

Η σχέση των δυο χωρών, στενή αλλά ενίοτε θυελλώδης, ενισχύθηκε, παρότι υπήρξαν τρικυμίες, αφότου η Ρωσία εξαπέλυσε αυτή που το Κρεμλίνο βάφτισε «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» στην Ουκρανία, τον Φεβρουάριο του 2022.

Η απόφαση του κ. Πούτιν να μειώσει και να αναβάλει τουρκικές πληρωμές για το ρωσικό αέριο συνέβαλε να αμβλυνθούν οι συνέπειες της οικονομικής κρίσης που απειλούσε να στοιχίσει στον κ. Ερντογάν την εξουσία προτού εντέλει επανεκλεγεί στην τουρκική προεδρία τον Μάιο.

Από την πλευρά της, η Τουρκία αρνήθηκε να επιβάλλει όπως οι εταίροι της στη Δύση κυρώσεις στη Ρωσία κι έχει μετατραπεί σε προορισμό τεράστιας σημασίας για Ρώσους που θέλουν πρόσβαση σε διάφορα προϊόντα και υπηρεσίες.

Ωστόσο ο κ. Ερντογάν έχει προκαλέσει έντονο εκνευρισμό στον ρώσο ομόλογό του προμηθεύοντας την Ουκρανία με όπλα και υποστηρίζοντας τη φιλοδοξία του Κιέβου να ενταχθεί στο NATO.

Στο Κρεμλίνο επικράτησε οργή όταν έγινε ο επαναπατρισμός τον Ιούλιο μαζί με τον ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι διοικητών του τάγματος Αζόφ, κατά παραβίαση συμφωνίας της Μόσχας και του Κιέβου, που όριζε πως θα παρέμεναν στην Τουρκία ως το τέλος της ένοπλης σύρραξης.

Μολαταύτα η Ρωσία, όπως και η Ουκρανία, επιδιώκει την υποστήριξη του κ. Ερντογάν στη σύγκρουσή τους στη Μαύρη Θάλασσα, ιδίως όσον αφορά τις εξαγωγές.

«Μόνο υποσχέσεις»

Η Ρωσία αποφάσισε τον Ιούλιο να αποχωρήσει από τη λεγόμενη Πρωτοβουλία της Μαύρης Θάλασσας για τα Σιτηρά, συμφωνία καίριας σημασίας για τον παγκόσμιο εφοδιασμό με τρόφιμα, καταγγέλλοντας πως η διάθεση των δικών της αγροτικών προϊόντων και λιπασμάτων στη διεθνή αγορά συνεχίζει να εμποδίζεται εξαιτίας των δυτικών κυρώσεων.

Έκτοτε, η Μόσχα απειλεί πως θα μπορούσε να πλήξει πλοία που αναχωρούν από ουκρανικά λιμάνια στη Μαύρη Θάλασσα.

Έχει εξάλλου εντατικοποιήσει τους βομβαρδισμούς σε ουκρανικές λιμενικές υποδομές.

Όσον αφορά την επάνοδο στη συμφωνία για τα σιτηρά, «υπάρχει πλέον διαδικασία βασιζόμενη στην καλύτερη κατανόηση και στην καλύτερη απάντηση όσον αφορά τα αιτήματα της Ρωσίας», εκτίμησε την Πέμπτη ο επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας Χακάν Φιντάν, που πήγε στη Μόσχα για να προετοιμάσει την επίσκεψη του προέδρου του.

Η λύση ως προς τις εξαγωγές ουκρανικών σιτηρών μέσω Μαύρης Θάλασσας «εξαρτάται από τις δυτικές χώρες, που πρέπει να τηρήσουν τις υποσχέσεις τους», είπε πει στις αρχές Αυγούστου ο κ. Ερντογάν, αναφερόμενος στα αιτήματα που προβάλλει η Μόσχα.

Η Ουκρανία εξαρτάται πλέον για τις παραδόσεις αυτές από χερσαία δρομολόγια και ποτάμιο λιμένα με μικρό βάθος, που περιορίζει εξ ορισμού τις ποσότητες των σιτηρών που μπορούν να εξάγονται.

Το Κίεβο αναζητεί εταίρους για να ξαναρχίσει τις εξαγωγές, συμπεριλαμβανομένων αυτών που γίνονται μέσω Μαύρης Θάλασσας.

Η Ουκρανία έστειλε πρόσφατα τέσσερα πλοία να δοκιμάσουν νέα θαλάσσια διαδρομή, που δεν περνά παρά ελάχιστα από διεθνή ύδατα κι ελέγχεται κατά μεγάλο μέρος της από κράτη μέλη του NATO – τα σκάφη που τη διαπλέουν είναι κατά συνέπεια πολύ λιγότερο πιθανό να γίνουν στόχος ρωσικών επιθέσεων.

Από την πλευρά της, η Μόσχα έχει ετοιμάσει δική της πρόταση, που προβλέπει την αποστολή διατροφικών προϊόντων δωρεάν σε χώρες της Αφρικής και σιτηρών σε μειωμένες τιμές προς επεξεργασία στην Τουρκία χάρη σε οικονομική συμβολή του Κατάρ.

Ο ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ φάνηκε να αποκλείει πρόταση του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, του Αντόνιο Γκουτέρες, για την επαναφορά σε ισχύ της συμφωνίας για τις εξαγωγές ουκρανικών σιτηρών.

«Δεν υπάρχει ακόμη καμιά εγγύηση γι’ αυτή [την πρόταση], μόνο υποσχέσεις», είπε.