Προβληματισμός και ανησυχία για την προοπτική να αναλάβει την εξουσία ακροδεξιός κυβερνητικός συνασπισμός στην Ιταλία επικρατεί στις Βρυξέλλες.

Από τις 7:00 το πρωί (8:00 ώρα Κύπρου) οι ιταλοί ψηφοφόροι προσέρχονται στις κάλπες, για τις πρόωρες εκλογές που προκηρύχθηκαν μετά την παραίτηση της κυβέρνησης του Μάριο Ντράγκι τον Ιούλιο. Αν επαληθευτούν οι δημοσκοπήσεις, για πρώτη φορά στην Ιταλία –την τρίτη οικονομία της ΕΕ και ιδρυτικό της μέλος– θα αναλάβει την εξουσία η πλέον ακροδεξιά κυβέρνηση στην μεταπολεμική της ιστορία.

Ακροδεξιά στροφή δείχνουν οι δημοσκοπήσεις -Ανησυχία στην ΕΕ

Το εθνικιστικό κόμμα της Τζόρτζια Μελόνι Αδέλφια της Ιταλίας (Fratelli d’Italia), το ευρωσκεπτικιστικό, επίσης ακροδεξιό κόμμα, Λέγκα του Ματέο Σαλβίνι και η δεξιά Forza Italia, του Σίλβιο Μπερλουσκόνι, μπορεί κάλλιστα να εξασφαλίσουν σαφή πλειοψηφία απόψε.

Ο συνασπισμός αυτός στέλνει αντιφατικά μηνύματα, που ανησυχούν την ΕΕ και το ΝΑΤΟ. Από τη μια, η Τζόρτζια Μελόνι παρουσιάζεται φιλοατλαντική, ενώ από την άλλη ο Σαλβίνι και ο Μπερλουσκόνι παρουσιάζονται αρκετά ανεκτικοί απέναντι στον πρόεδρο της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν.

Όσον αφορά το κράτος δικαίου, τις θεμελιώδεις ελευθερίες, τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ, την ισότητα των φύλων, ή ακόμα τη μετανάστευση, η Ρώμη θα βρεθεί αναμφίβολα πιο κοντά στις θέσεις της Ουγγαρίας ή της Πολωνίας, κρίνοντας από τις προεκλογικές δηλώσεις της Μελόνι.

Το ερώτημα για τις Βρυξέλλες είναι αν θα είναι δυνατή η ανάπτυξη εποικοδομητικής συνεργασίας με τέτοια κυβέρνηση ή αν θα εκδηλωθούν εντάσεις σε κρίσιμα ζητήματα, όπως ο πόλεμος στην Ουκρανία, οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας, η ενέργεια, η οικονομία, το μεταναστευτικό, τα ατομικά δικαιώματα και οι ελευθερίες.

Μεταξύ άλλων, τις Βρυξέλλες ανησυχεί το ότι η Τζόρτζια Μελόνι έχει ήδη ανακοινώσει ότι επιθυμεί να επαναδιαπραγματευτεί μέρος των όρων που συνοδεύουν το ιταλικό σχέδιο ανάκαμψης, συνολικού ύψους 191,5 δισ. ευρώ — πρόκειται για το μεγαλύτερο ποσό που έχει δοθεί σε οποιαδήποτε χώρα μέλος της ΕΕ από το Ταμείο Ανάκαμψης (NextGenerationEU).

Όμως τα περιθώρια για διαπραγμάτευση είναι στενά και κανείς στους ευρωπαϊκούς θεσμούς δεν θα ήθελε να δει να παγώνουν οι μεταρρυθμίσεις που έθεσε σε εφαρμογή ο απερχόμενος ιταλός πρωθυπουργός Μάριο Ντράγκι.

Εξάλλου, με χρέος πάνω από το 150% του ΑΕΠ της, η Ιταλία δεν έχει περιθώρια για ελιγμούς.

Το μήνυμα της φον ντερ Λάιεν

Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έστειλε κατηγορηματικό, αν και κάπως άκομψο, μήνυμα από το Πανεπιστήμιο του Πρίνστον: «Θα συνεργαστούμε με οποιαδήποτε δημοκρατική κυβέρνηση θέλει να συνεργαστεί μαζί μας», όμως «αν τα πράγματα πάνε στραβά, έχουμε τα εργαλεία» για να αντιδράσουμε, δήλωσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Η επικεφαλής της Κομισιόν έφερε ως παράδειγμα την Πολωνία και την Ουγγαρία, δύο χώρες που «τιμωρήθηκαν» με το πάγωμα κεφαλαίων του Ταμείου Ανάκαμψης.

Όπως συμβαίνει πάντα, και αυτή τη φορά οι Βρυξέλλες θα αναμείνουν τα πρώτα δείγματα γραφής της επόμενης ιταλικής κυβέρνησης.

«Θα δούμε το αποτέλεσμα των εκλογών» είπε η πρόεδρος της Κομισιόν.

Η μάλλον απροσδόκητη παρέμβαση της φον ντερ Λάιεν, η οποία από την αρχή της θητείας της δεν είχε εκφραστεί ποτέ τόσο ξεκάθαρα πριν από εκλογές, αν μη τι άλλο πιστοποιεί πόσο έντονος προβληματισμός επικρατεί στα ανώτατα επίπεδα των ευρωπαϊκών θεσμών και τη βούληση των Βρυξελλών να σταλεί σαφές μήνυμα προς κάθε κατεύθυνση.

Για «ιό της ακροδεξιάς» μιλά το Bloomberg

Αυτά που συμβαίνουν στην ιταλική πολιτική σκηνή συχνά δεν μένουν μόνο στην ιταλική επικράτεια, σημειώνει στο άρθρο της στο Bloomberg η Rachel Sanderson.

Από τον φασισμό στον ναζισμό, από τον Μπερλουσκόνι στον Τραμπ, από το ιδιαίτερο Κίνημα των Πέντε Αστέρων μέχρι την αναταραχή που προκλήθηκε από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η Ιταλία έχει συχνά χρησιμεύσει ως πολιτικό εργαστήριο για τις φιλελεύθερες δημοκρατίες.

Άρα, μια νίκη των ακροδεξιών Αδελφών της Ιταλίας και της Τζόρτζια Μελόνι στις σημερινές εκλογές θα τραβούσε την Ευρώπη προς την κατεύθυνσή της;

Η ακροδεξιά αναδύεται στην επιφάνεια από τις σκιές της Ευρώπης

Τα σημάδια ήδη δείχνουν προς αυτό. Την περασμένη δεκαετία, ακροδεξιοί πολιτικοί αναδύθηκαν σταθερά από τις σκιές της Ευρώπης όπου είχαν καταλήξει μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το «cordon sanitaire» που τους κράτησε μακριά από την όποια δύναμη άρχισε να σπάει.

Η άνοδος του ριζοσπαστικού αντιμεταναστευτικού κόμματος των Σουηδών Δημοκρατών, το οποίο τερμάτισε δεύτερο στις εκλογές νωρίτερα τον Σεπτέμβριο και μπορεί κάλλιστα να ηγηθεί του κυβερνητικού συνασπισμού, είναι το τελευταίο σημάδι αυτής της εξέλιξης.

Σε μια συγκέντρωση αυτή την εβδομάδα, η Μελόνι, η οποία απολαμβάνει να καταδικάζει τη μετανάστευση, τις αμβλώσεις και αυτό που αποκαλεί «λόμπι των LBGTQ», είπε ότι ήλπιζε ότι το δεξιό κόμμα Vox της Ισπανίας θα κερδίσει έδαφος, μετά την επιτυχία των Αδελφών της Ιταλίας.

Νωρίτερα αυτόν το μήνα, το κόμμα της αντιτάχθηκε σε μια πρόταση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ότι η Ουγγαρία έχει μετατραπεί σε «εκλογική απολυταρχία» και δεν μπορεί πλέον να θεωρείται δημοκρατία.

Ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας, Βίκτορ Όρμπαν, είναι «ένας κύριος που κέρδισε πολλές φορές τις εκλογές σύμφωνα με τους κανόνες», δήλωσε η Μελόνι στο κρατικό ραδιόφωνο της Ιταλίας.

Εν τω μεταξύ, δεν μπόρεσε να εξαλείψει τις ανησυχίες ότι η ρωσική παρέμβαση έχει επιδιώξει να ωφελήσει τους εκλογικούς συμμάχους της, τη Λέγκα τού Ματέο Σαλβίνι και τη Forza Italia, του Σίλβιο Μπερλουσκόνι.

Η Μελόνι απειλεί να «σπάσει» τη δημοκρατική αλυσίδα της Ευρώπης

Μια νίκη της Μελόνι θα σηματοδοτούσε μια απότομη αλλαγή για την Ευρώπη από τον τεχνοκρατικό συνασπισμό με επικεφαλής τον Μάριο Ντράγκι, ο οποίος παρείχε σταθερή και αποτελεσματική διακυβέρνηση από τον διορισμό του, τον Φεβρουάριο του 2021.

Τροφοδοτούμενη από ένα πακέτο στήριξης της ΕΕ μετά την πανδημία, συνολικού ύψους 260 δισ. ευρώ για δάνεια και επιχορηγήσεις έως το 2026, η Ιταλία δεν σημείωσε αξιόλογη ανάκαμψη. Η οικονομία της αναμένεται να αναπτυχθεί κατά 3% φέτος, μετά το 6,5% του 2021, διατηρώντας το τεράστιο χρέος της χώρας στο 150% περίπου του ΑΕΠ.

Ο Ντράγκι ενθάρρυνε επίσης φιλελεύθερες, ΝΑΤΟϊκές πολιτικές και τις στενές σχέσεις με τον Εμανουέλ Μακρόν και τον Όλαφ Σολτς, καθώς και με τον Τζο Μπάιντεν. Η Μελόνι, από την πλευρά της, έχει δηλώσει ότι είναι υπέρ της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, η προσέγγισή της όσον αφορά στις ΗΠΑ στρέφεται προς τη δεξιά του Τραμπ, ενώ μίλησε στο Συνέδριο Συντηρητικής Πολιτικής Δράσης φέτος, μαζί με τον Όρμπαν.

Πώς μπορεί να ανατραπεί μια κυβέρνηση της Μελόνι

Κατά ειρωνικό τρόπο, οι πολιτικές της Μελόνι στο εσωτερικό θα μπορούσαν να περιοριστούν πρώτα από τους πολιτικούς συντρόφους της και μετά από την οικονομική πίεση.

Μετά την ψηφοφορία της 25ης Σεπτεμβρίου, θα φτάσουμε μέχρι τα μέσα Οκτωβρίου το νωρίτερο για να παρουσιαστεί ένας κυβερνητικός συνασπισμός στον πρόεδρο, Σέρτζιο Ματαρέλα.

Οι διαμάχες με τον Σαλβίνι, που χαρακτήρισαν την προεκλογική εκστρατεία, δεν προβλέπεται να περιοριστούν, ιδιαίτερα αν η Μελόνι πάρει σημαντικές ψήφους από τη Λίγκα του και τη Forza Italia τού Μπερλουσκόνι.

Εάν ο σχηματισμός μιας δεξιάς κυβέρνησης αποδειχθεί ανέφικτος, ορισμένοι παρατηρητές προτείνουν ότι μπορεί με τη σειρά του να ωθήσει τον Ματαρέλα να αναζητήσει έναν άλλο μη εκλεγμένο αξιωματούχο ως πρωθυπουργό.

Δεν είναι αδύνατο να φανταστεί κανείς ότι η Ιταλία θα μπορούσε να δει άλλη μία κυβέρνηση υπό την ηγεσία ενός τεχνοκράτη του τραπεζικού συστήματος της Ιταλίας, ακόμα κι αν ο Ντράγκι έχει αποκλείσει τον εαυτό του.

Σε κάθε περίπτωση, οι συζητήσεις στους διαδρόμους του κοινοβουλίου υποδηλώνουν ότι υπάρχει ήδη προσδοκία ότι το παλάτι Quirinal -και ίσως ο ίδιος ο Ντράγκι- θα συμβάλει στο να διασφαλίσει ότι η Μελόνι θα διορίσει έναν υπουργό Οικονομικών που θα ηρεμήσει τις αγορές.

Επικίνδυνη για την Ιταλία μια πορεία σύγκρουσης με την ΕΕ

Μετά, είναι η οικονομία… Ενώ το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο σημείωσε τον Αύγουστο ότι η ανάπτυξη έχει «ανακάμψει δυναμικά» από την πανδημία, η επίδραση του πολέμου στην Ουκρανία, ο πληθωρισμός και οι ελλείψεις ενέργειας θα πλήξουν το βιοτικό επίπεδο. Όμως, καθώς η εκταμίευση των κεφαλαίων της ΕΕ μετά την πανδημία είναι ζωτικής σημασίας για τη στήριξη της οικονομίας, υπάρχει ένα όριο στο πόσο μπορεί η Μελόνι να αντέξει μια πορεία σύγκρουσης με την Ευρώπη.

Είναι αλήθεια ότι μια μεγάλη νίκη των Αδελφών της Ιταλίας θα είναι μια υπενθύμιση της αδυναμίας του νότου της Ευρώπης και των ζητημάτων της μετανάστευσης, της υπογεννητικότητας, της αποβιομηχάνισης, της φτώχειας και της ανεργίας των νέων, έπειτα από μήνες που η παγκόσμια προσοχή στράφηκε στην ευάλωτη θέση της ανατολικής Ευρώπης με τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχει επίσης υποσχεθεί να βοηθήσει στον περιορισμό των spreads στο χρέος της Νότιας Ευρώπης.

Ωστόσο, «η συγκρουσιακή πολιτική της Ιταλίας σημαίνει ότι η διαχείριση του δημόσιου χρέους θα είναι αγχωτική» λέει η Πάολα Σουμπάτσι, καθηγήτρια Διεθνών Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Queen Mary τού Λονδίνου.

Μελόνι: Αυτή η Ιταλία τελειώνει την Κυριακή

Στο μεταξύ, άνθρωποι που μίλησαν στο Γαλλικό Πρακτορείο στη Ρώμη σήμερα δήλωσαν ότι δεν ήταν σίγουροι για το τι θα ψηφίσουν, καθώς οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το κόμμα Αδελφοί της Ιταλίας είναι πιθανό να κερδίσει και να σχηματίσει κυβέρνηση.

«Ανησυχώ από το γεγονός ότι οι δημοσκοπήσεις εμφανίζουν νικητή τη δεξιά, ιδίως την Τζόρτζια Μελόνι», δήλωσε η Μαρία Τάσκα, μια 27χρονη φοιτήτρια με καταγωγή από τη Σικελία. «Από αυτά που έχει πει για τα δικαιώματα των γυναικών, των νέων, των δικαιωμάτων γενικότερα, βλέπω τα πράγματα να πηγαίνουν τουλάχιστον 50 χρόνια πίσω».

«Τα προβλήματα είναι παγκόσμια, δεν υπάρχει μαγική λύση. Αλλά μερικές φορές είναι απαραίτητη μια αλλαγή», δήλωσε ένας 75χρονος ιδιοκτήτης καταστήματος, ο οποίος έδωσε μόνο το όνομά του ως Dante.

Η Μελόνι, 45 ετών, εργάστηκε σκληρά τις τελευταίες εβδομάδες για να καθησυχάσει τους νευρικούς επενδυτές και τις ανήσυχες Βρυξέλλες ότι οι ιστορικοί δεσμοί του κόμματός της με τους υποστηρικτές του δικτάτορα Μπενίτο Μουσολίνι ανήκουν στο παρελθόν.

Μάλιστα, μαλάκωσε τον τόνο της και δημοσίευσε ένα βίντεο με την ίδια στο TikTok να φτιάχνει παραδοσιακά γλυκά από την περιοχή της Απουλίας.

Όμως την Πέμπτη, κατά τη διάρκεια της τελικής συγκέντρωσης για τον δεξιό συνασπισμό, ο οποίος ενώνει τους Αδελφούς της Ιταλίας της με το αντιμεταναστευτικό κόμμα της Λέγκας του Ματέο Σαλβίνι και το Forza Italia του δισεκατομμυριούχου Σίλβιο Μπερλουσκόνι, αναφέρθηκε ακόμη και στον πολεμιστή Άραγκορν από τον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών του Τόλκιν.

Η αυτοαποκαλούμενη «χριστιανή μητέρα» πέρασε από τον φανταστικό βασιλιά στο να κατηγορήσει την αριστερά για τους «εμπόρους ναρκωτικών, τους κλέφτες, τους βιαστές και τη μαφία» της χώρας, προσθέτοντας: «Αυτή η Ιταλία τελειώνει την Κυριακή».