Στην Τσεχία στρέφονται σήμερα τα βλέμματα της Ευρώπης καθώς οι ηγέτες της ΕΕ θα συναντηθούν στην Πράγα για να συζητήσουν τρεις από τους πιο επίμονους «πονοκεφάλους» που αντιμετώπισε ποτέ η ΕΕ, τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία, την ενεργειακή κρίση και την οικονομική κατάσταση.

Στο Άτυπο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Κορυφής της ΕΕ τα μέλη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου συνεδριάζουν ανεπίσημα, ώστε οι ηγέτες να μπορούν να ανταλλάσσουν απόψεις για πιεστικά ζητήματα εγκαίρως χωρίς να λαμβάνουν επίσημες αποφάσεις.

Ουσιαστικά πρόκειται για μια προπαρασκευαστική συνάντηση ενόψει της συνεδρίασης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 20-21 Οκτωβρίου στις Βρυξέλλες.

Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έστειλε την Τετάρτη επιστολή στις πρωτεύουσες της ΕΕ, στην οποία εξηγεί τα περαιτέρω μέτρα που σχεδιάζει για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης, συμπεριλαμβανομένων των ανώτατων ορίων τιμών στο φυσικό αέριο και της περαιτέρω χρηματοδότησης στο πλαίσιο του REPowerEU.

Η Γερμανίδα πολιτικός στην επιστολή της περιγράφει πέντε περαιτέρω μέτρα που θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει η ΕΕ για να προστατεύσει τις ευάλωτες επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά από την ενεργειακή κρίση, παράλληλα με τα μέτρα μείωσης της ζήτησης φυσικού αερίου, μείωσης της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας και των εσόδων που έχουν ήδη εγκριθεί.

Σύμφωνα με τα μέχρι τώρα στοιχεία, η αποθηκευτική ικανότητα της ΕΕ σε φυσικό αέριο βρίσκεται σήμερα στο 90% και η εξάρτησή της από το ρωσικό αέριο είναι στο 7,5%, αλλά οι ανησυχίες εξακολουθούν να υπάρχουν για ενεργειακή στενότητα φετινό χειμώνα.

Σύμφωνα με την επιστολή της φον ντερ Λάιεν τα προτεινόμενα μέτρα περιλαμβάνουν δύο ανώτατα όρια τιμών για τον περιορισμό της αλματώδους αύξησης των λογαριασμών ενέργειας. Το πρώτο είναι ένα ανώτατο όριο τιμών στις εισαγωγές φυσικού αερίου που θα «αποδείξει ότι η ΕΕ δεν είναι έτοιμη να πληρώσει οποιαδήποτε τιμή για το φυσικό αέριο».

Αυτό το μέτρο είναι η απάντηση στο γεγονός ότι το ολλανδικό TTF, ο μηχανισμός τιμολόγησης στον οποίο βασίζονται οι τιμές φυσικού αερίου της ΕΕ, «δεν είναι πλέον αντιπροσωπευτικό του κόστους του εισαγόμενου φυσικού αερίου».

Το μέτρο θα ισχύσει όσο η ΕΕ εργάζεται πάνω σε έναν συμπληρωματικό δείκτη τιμών που θα αντικατοπτρίζει καλύτερα την πραγματικότητα και «θα διασφαλίζει την καλύτερη λειτουργία της αγοράς που θα οδηγεί σε χαμηλότερες τιμές» όπως.

Καθώς η Ευρώπη εισάγει σχεδόν το σύνολο του φυσικού αερίου που καταναλώνει, μια βαθύτερη παρέμβαση θα απαιτήσει περαιτέρω μείωση της ζήτησης και αλληλεγγύη στην προσφορά μεταξύ των χωρών της ΕΕ.

«Θα πρέπει να προετοιμαστούν πιο απαιτητικές υποχρεώσεις εξοικονόμησης φυσικού αερίου, οι οποίες θα ενεργοποιηθούν με δημοπρασίες μείωσης της ζήτησης σε επίπεδο ΕΕ, καθώς και με δεσμευτικές συμφωνίες αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών», σύμφωνα με τη φον ντερ Λάιεν.

Το άλλο μέτρο είναι ένα προσωρινό ανώτατο όριο στην τιμή του φυσικού αερίου που χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Οι Βρυξέλλες είναι «έτοιμες να συζητήσουν» αυτό το μέτρο, το οποίο θα έρθει «εν αναμονή μιας διαρθρωτικής μεταρρύθμισης της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας».

Ωστόσο, υπάρχουν ανησυχίες ότι αυτό θα μπορούσε να αυξήσει τη συνολική κατανάλωση φυσικού αερίου με την παροχή κινήτρων για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από φυσικό αέριο, όπως συνέβη όταν η Ισπανία και η Πορτογαλία εφάρμοσαν το ανώτατο όριο.

Αυτό ενέχει τον κίνδυνο επιδείνωσης της ενεργειακής κρίσης, δεδομένου ότι αυτή προκαλείται από την έλλειψη εφοδιασμού με φυσικό αέριο.

Σύμφωνα με την φον ντερ Λάιεν το μέτρο θα πρέπει να σχεδιαστεί έτσι ώστε να μην αυξάνει τη συνολική κατανάλωση φυσικού αερίου και να απαιτεί δεσμευτική εξοικονόμηση ενέργειας «για να αντισταθμίσει τα ασθενέστερα σήματα τιμών και να διασφαλίσει τις διασυνοριακές ροές επιδοτούμενης ηλεκτρικής ενέργειας και προς τους γείτονές μας».

Ωστόσο, υπάρχουν επικρίσεις για τα σχέδια, με ορισμένους να ανησυχούν ότι δεν υπάρχουν επαρκείς εγγυήσεις για να αποτραπεί η υπερκατανάλωση φυσικού αερίου και οι περικοπές στις οποίες θα οδηγούσε αυτό.

Μια άλλη πρόταση είναι η ανάγκη διαπραγμάτευσης με «αξιόπιστους προμηθευτές» όπως οι ΗΠΑ και η Νορβηγία για τη μείωση της τιμής των εισαγωγών φυσικού αερίου και LNG.

Βέβαια δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε ότι η Νορβηγία δεν έχει ικανότητα να παράγει απεριόριστες ποσότητες προς εξαγωγή και το LNG από τις ΗΠΑ στοιχίζει πολύ περισσότερο.

Επιπρόσθετα η Γερμανίδα πολιτικός κάλεσε τις εταιρείες να εντείνουν τις εργασίες τους για την από κοινού αγορά φυσικού αερίου, προσθέτοντας ότι η Ευρώπη πρέπει να αποφύγει την κατάσταση όπου οι χώρες υπερβαίνουν η μία την άλλη και ανεβάζουν τις τιμές του φυσικού αερίου, στέλνοντας σαφές μήνυμα προς την χώρα της.

Στο τραπέζι της επερχόμενης συζήτησης η φον ντερ Λάιεν έθεσε και την εξέταση συμπληρωματικών πηγών χρηματοδότησης που είναι διαθέσιμες στο πλαίσιο του REPowerEU, ώστε να βοηθηθούν οι χώρες να κατασκευάσουν αγωγούς, διασυνδέσεις, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και να ενισχύσουν την ενεργειακή αποδοτικότητα ώστε να απεξαρτηθεί η Ευρώπη από τη ρωσική ενέργεια.

Η ΕΕ θα συνεχίσει επίσης να εργάζεται για τη διαρθρωτική μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και, έως το τέλος του έτους, σχεδιάζει να παρουσιάσει τις ιδέες της για το θέμα αυτό στις χώρες της ΕΕ και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.