Οι θετικές προοπτικές για την κατοχύρωση ενός ακόμα κυπριακού προϊόντος, της «πατάτας κοκκινογής», ως Προϊόντος Γεωγραφικής Ένδειξης, ήταν η πιο πρόσφατη εξέλιξη που ανακοίνωσε ο  Υπουργός Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος Κώστας Καδής, κατά τον απολογισμό του έργου του για την πενταετία 2018-2023. Αναφέρθηκε παράλληλα στις επικείμενες προκλήσεις για τον διάδοχό του και τη νέα Κυβέρνηση.

Ο κ. Καδής είπε ότι έχει δημοσιευθεί στην Κύπρο η περιγραφή της «πατάτατας κοκκινογής Κύπρου», κάτι που αποτελεί καθοριστικό βήμα για την κατοχύρωσή της, ενώ αφού παρέλθει ένας μήνας για ενστάσεις θα ακολουθήσει η αίτηση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Αυτό όπως είπε, είναι ιδιαίτερα σημαντικό για το δεύτερο εξαγώγιμο προϊόν της Κύπρου, αφού ο γεωγραφικός αυτός προσδιορισμός, προσδίδει ταυτότητα και είναι συνυφασμένος με την ποιότητα του προϊόντος. Πρόσθεσε ότι αυτή τη στιγμή σε υπεραγορές, κυρίως της Ελλάδας, πατάτες άλλης προέλευσης βαφτίζονται πατάτες Κύπρου. Ο Υπουργός εξέφρασε την πεποίθηση ότι μέχρι το τέλος του χρόνου θα έχει επιτευχθεί ο στόχος.

Όσον αφορά τις προκλήσεις για τον επόμενο Υπουργό και τη νέα Κυβέρνηση, ο κ. Καδής είπε ότι στον αγροτικό τομέα θα είναι μια μεγάλη πρόσκληση η διαχείριση του χαλλουμιού από εδώ και πέρα, λόγω ζητημάτων που υπάρχουν με τις ποσοστώσεις. Σημείωσε ότι φαίνεται πως με τις ενέργειες που έγιναν σε ευρωπαϊκό επίπεδο, επεκτείνεται ο χρόνος εφαρμογής της ποσόστωσης 50-50% (αναλογίας αγελαδινού και αιγοπρόβειου γάλακτος) μέχρι το 2029. Πρόσθεσε ότι θα υπάρξουν πιέσεις για να μην αυξηθεί το ποσοστό.

«Η συμβουλή μου προς τον επόμενο Υπουργό είναι εφόσον περάσει αυτός ο κανονισμός, από τώρα, να υπάρχει μια σταδιακή αύξηση με διάταγμα, 5% ανά έτος έτσι ώστε το 2029 να φτάσουμε το 50-50%», είπε.

Παράλληλα εξέφρασε την άποψη ότι ο νέος Υπουργός θα αντιμετωπίσει πολλές προκλήσεις στο θέμα της διαχείρισης των αποβλήτων, ένα ιδιαίτερα σημαντικό ζήτημα, όπως είπε, στο οποίο έγιναν αστοχίες στο παρελθόν. Σημείωσε ότι θα πρέπει να φτιαχτούν δύο υποδομές στο Πεντάκωμο και στην Κόσιη, να αναβαθμιστούν και να εφαρμοστεί η νέα νομοθεσία για το «Πληρώνω όσο Πετώ».

Ως τρίτη πρόκληση, ο Υπουργός αναφέρθηκε στην ανάγκη να εξοπλιστεί το Υπουργείο ακόμα καλύτερα για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, ιδιαίτερα στο θέμα των πυρκαγιών και να υλοποιηθούν τα μεγάλα υδατικά έργα που προγραμματίζονται.

Ερωτηθείς για την αξιολόγηση του τοπικού σχεδίου Ακάμα και τις αντιδράσεις για το λατομείο Ανδρολίκου, ο Υπουργός είπε ότι χθες υπήρχε συνάντηση του Πολεοδομικού Συμβουλίου, δεν έφτασε κάτι ακόμα στο Τμήμα Περιβάλλοντος, ωστόσο εξέφρασε την άποψη ότι θα φτάσει τις επόμενες μέρες.

«Οι οδηγίες του Προέδρου της Δημοκρατίας ήταν να ολοκληρωθεί το Τοπικό Σχέδιο. Άρα εάν φτάσει στο Τμήμα Περιβάλλοντος, το Τμήμα θα αξιολογήσει κατά πόσο αυτό που έφτασε κοντά του είναι συμβατό, εναρμονίζεται με τη γνωμάτευση και εφόσον είναι θα προχωρήσουμε με τη δημοσίευση», είπε.

Όσον αφορά τις αντιδράσεις των λατόμων, ο κ. Καδής εξέφρασε την άποψη ότι αυτές αποσκοπούν να ενταχθεί στο σχέδιο νέα λατομική ζώνη κάτι που με βάση τη γνωμάτευση της Περιβαλλοντικής Αρχής, δεν μπορεί να γίνει. Αυτό που θα γίνει όπως είπε, με βάση τη γνωμάτευση και τη συμβουλή του ΕΤΕΚ, είναι η περαιτέρω μελέτη πιθανών επιπτώσεων λειτουργίας λατομικής ζώνης και στη συγκεκριμένη περιοχή και σε άλλες εναλλακτικές θέσεις, όπως και άλλων επιλογών, όπως να φέρει κανείς υλικό από άλλες περιοχές. Μέχρι να γίνουν αυτές οι μελέτες για να εξευρεθεί η καλύτερη λύση, πρόσθεσε, το Υπουργείο υπέδειξε στους λατόμους συγκεκριμένη θέση μέσα στην υφιστάμενη λατομική ζώνη που θα αδειοδοτηθεί και θα τους δώσει υλικό και χρόνο για να δουλέψουν.

Απαντώντας σε ερώτηση για τα αντισταθμιστικά μέτρα, ανέφερε ότι αυτή τη στιγμή μελετώνται και οι πρακτικές άλλων χωρών και εκτίμησε ότι μαζί με το τοπικό σχέδιο θα ανακοινωθεί και το πλαίσιο με τα αντισταθμιστικά μέτρα.

Στον απολογισμός του, ο κ. Καδής είπε ότι το έργο που ανέπτυξε το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος κατά την τελευταία πενταετία υπηρετεί το όραμα που έθεσε το Υπουργείο, να καταστεί δηλαδή η Κύπρος πιο αειφόρος και πιο «πράσινη», μέσα από την εφαρμογή των αρχών της βιώσιμης ανάπτυξης στον αγροτικό τομέα, την ολοκληρωμένη προστασία του περιβάλλοντος και την αειφόρο διαχείριση των φυσικών πόρων και εναρμονισμένη με τις βασικές αρχές της Πράσινης Συμφωνίας της ΕΕ.

Ανταγωνιστικός και φιλικό προς το περιβάλλον αγροτικός τομέας

Στον τομέα της αγροτικής ανάπτυξης, είπε ότι οι δράσεις του Υπουργείου επικεντρώθηκαν στη βελτίωση των συνθηκών μέσα στις οποίες δραστηριοποιούνται οι αγρότες, στην αύξηση του εισοδήματος τους αλλά και στο να καταστεί ο αγροτικός τομέας πιο ανταγωνιστικός και πιο φιλικός προς το περιβάλλον.

Μέσα από το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ), είπε, διατέθηκαν για τους σκοπούς αυτούς στον αγροτικό τομέα, πέραν των 180 εκατομμυρίων ευρώ. Αλλά 240 εκατομμύρια ευρώ διατέθηκαν στους αγρότες ως εκταρικές επιδοτήσεις, βελτιώνοντας έτσι το εισόδημά τους. Σημαντική, πρόσθεσε, ήταν και η στήριξη του αμπελοοινικού τομέα με κονδύλια που φτάνουν τα 23 εκατομμύρια ευρώ και που συνέβαλαν ώστε οι κυπριακοί οίνοι να μπορούν να διακριθούν σε διεθνείς διαγωνισμούς.

«Εξαιρετικής σημασίας θεωρείται η κατοχύρωση του χαλλουμιού ως προϊόντος Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης, μετά από προσπάθειες δεκαετιών. Ήδη, τα αποτελέσματα αυτής της εξέλιξης φαίνεται να είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά», είπε.

Πρόσθεσε ότι η Κυβέρνηση στάθηκε δίπλα στον αγροτικό κόσμο κατά τη διάρκεια των διαδοχικών κρίσεων που δημιούργησαν η πανδημία του κορωνοϊού και οι επιπτώσεις της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία. Τα ποσά που δόθηκαν μέσα από στοχευμένα προγράμματα για στήριξη των αγροτών που είχαν πληγεί περισσότερο από τις κρίσεις αυτές ανέρχονται σε 50 εκατομμύρια ευρώ, συμπλήρωσε. Αναφέρθηκε ακόμα στη στήριξη με €3,67 εκ. των ορεινών περιοχών Λεμεσού και Λάρνακας μετά τις πυρκαγιές του Ιουλίου του 2021.

Τόνισε επίσης της σημασία της ψήφισης του νόμου για την αντιμετώπιση των αθέμιτών εμπορικών πρακτικών στην αλυσίδα εφοδιασμού γεωργικών προϊόντων οποίος ήδη τέθηκε σε εφαρμογή, όπως και του νόμου που κατατέθηκε στη Βουλή για τη ρύθμιση της λειτουργίας των λαϊκών αγορών, ο οποίος μειώνει την ψαλίδα τιμών μεταξύ παραγωγών και καταναλωτών. Σημαντικά χαρακτήρισε επίσης το νομοσχέδιο για την καθιέρωση του κυπριακού σήματος που θα δώσει προστιθέμενη αξία στα κυπριακά προϊόντα, την κατάργηση του οργανισμού γεωργικής ασφάλισης και δημιουργία ενός νέου συστήματος διαχείρισης κινδύνων, με το οποίο επιτυγχάνεται ουσιαστική στήριξη του εισοδήματος των αγροτών, την κατάργηση της Επιτροπής Σιτηρών Κύπρου, που λειτουργούσε με ζημιογόνο τρόπο και την  ψήφιση του νόμου για τη διατήρηση αποθεμάτων πρώτων υλών των ζωοτροφών και σιτηρών για ανθρώπινη χρήση.

Στήριξη φιλοζωικών οργανώσεων

Όσον αφορά την προστασία και ευημερία των ζώων, είπε ότι το Υπουργείο έχει αναπτύξει σημαντικές πρωτοβουλίες, οι οποίες αποσκοπούσαν στην δημιουργία ενός ολοκληρωμένου θεσμικού πλαισίου.

Για τον σκοπό αυτό, πρόσθεσε, αναθεωρήθηκαν ή δημιουργήθηκαν μια σειρά από νέες νομοθεσίες και στηρίχθηκαν οι φιλοζωικές οργανώσεις, οι οποίες επιτελούν σημαντικό και αξιέπαινο έργο και θεωρούνται από το Υπουργείο ως σταθεροί συνεργάτες.

Βιώσιμη αλιεία και υδατική πολιτική

Στον τομέα της αλιείας, των θαλάσσιων ερευνών και της γαλάζιας ανάπτυξης, ανέφερε, οι προσπάθειες του Υπουργείου επικεντρώθηκαν στην οικονομική και κοινωνική ευημερία του αλιευτικού τομέα της Κύπρου, σε ένα καθαρό, υγιές και παραγωγικό θαλάσσιο περιβάλλον. Μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος Θάλασσα 2014 – 2020, είπε, διατέθηκαν συνολικά 33 εκατομμύρια ευρώ, ενώ το ποσό αυτό αναμένεται να αυξηθεί μέχρι τα 53 εκατομμύρια με την ολοκλήρωση των έργων που βρίσκονται σε εξέλιξη. Για τη στήριξη της υδατοκαλλιέργειας, πρόσθεσε, άρχισαν οι διαδικασίες κατασκευής μιας νέας, σύγχρονης λιμενικής υποδομής στο Πεντάκωμο, με εκτίμηση δαπάνης 35 εκατομμυρίων ευρώ.

Στον τομέα της υδατικής πολιτικής, ανέφερε, οι δραστηριότητες επικεντρώθηκαν αφενός στην ικανοποίηση των αναγκών σε νερό με βιώσιμο τρόπο και αφετέρου στη διασφάλιση της ποιότητας και της προστασίας των υδάτινων πόρων και του περιβάλλοντος.

Για τον σκοπό αυτό, είπε, υλοποιήθηκαν ή βρίσκονται σε εξέλιξη μεγάλα αναπτυξιακά υδατικά έργα συνολικής αξίας 400 εκατομμυρίων ευρώ, που χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Συνοχής, το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης, όπως επίσης και τον κρατικό Προϋπολογισμό. Παράλληλα, άρχισε ο προγραμματισμός, σχεδιασμός και προώθηση της υλοποίησης πρόσθετων έργων, συνολικής αξίας πέραν των 865 εκατομμυρίων ευρώ.

Νέα Γενική Διεύθυνση και διεθνείς δράσεις για το περιβάλλον

Στον τομέα του περιβάλλοντος, χαρακτήρισε ως σημαντική εξέλιξη την απόφαση για εξορθολογισμό και αναβάθμιση του πλαισίου διαχείρισης των θεμάτων του περιβάλλοντος, μέσα από τη δημιουργία της νέας Γενικής Διεύθυνσης Περιβάλλοντος, κάτω από το Υπουργείο. Είπε επίσης ότι εγκρίθηκε και άρχισε να εφαρμόζεται η στρατηγική και το σχέδιο δράσης για την βιοποικιλότητα στην Κύπρο, με χρονικό ορίζοντα το 2030 και προϋπολογισμό 30 περίπου εκατομμυρίων ευρώ.

Πρόσθεσε ότι μετά από δεκαετίες συζητήσεων άρχισε και η υλοποίηση του Σχεδίου Αειφόρου Ανάπτυξης του Εθνικού Δασικού Πάρκου Ακάμα, με εκτιμώμενη αξία γύρω στα 44 εκατομμύρια ευρώ. Καταβλήθηκε, επίσης, μεγάλη προσπάθεια για συμπλήρωση του δικτύου ΝATURA2000 στην Κύπρο, με την ένταξη οκτώ νέων περιοχών σε αυτό και την επέκταση τεσσάρων από τις υφιστάμενες περιοχές του δικτύου.

Όσον αφορά την προστασία των δασών είπε ότι ο ολοκληρωμένος σχεδιασμός περιλάμβανε ενίσχυση σε πτητικά και επίγεια μέσα δασοπυρόσβεσης, εφαρμογή σχεδίων διαχείρισης της βλάστησης και δημιουργία νέων υποδομών, όπως ο νέος δίαυλος στην περιοχή Μάμμαρι-Κοκκινοτριμιθιάς για πυροσβεστικά αεροσκάφη.

Πρόσθεσε ότι καταρτίστηκε Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα και υιοθετήθηκε η μακροπρόθεσμη στρατηγική της Κύπρου για ανάπτυξη με χαμηλές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, προς μια οικονομία μηδενικών εκπομπών το 2050.

«Κορυφαία δράση σε σχέση με την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής αποτέλεσε η πρωτοβουλία του Προέδρου της Δημοκρατίας για τον συντονισμό των χωρών της περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής. Στην πρωτοβουλία αυτή συμμετείχαν πέραν των 240 επιστημόνων, υπό τον συντονισμό του Ινστιτούτου Κύπρου, και οι εισηγήσεις τους, υπό μορφή σχεδίου δράσης, υιοθετήθηκαν σε διάσκεψη των ηγετών της περιοχής, η οποία πραγματοποιήθηκε στην Αίγυπτο το 2022», σημείωσε.

Στον τομέα της διαχείρισης αποβλήτων, ανέφερε ότι υιοθετήθηκε νέο Σχέδιο Διαχείρισης Δημοτικών Αποβλήτων 2022 – 2028, το οποίο περιλαμβάνει 65 μέτρα, με προϋπολογισμό πέραν των 80 εκατομμυρίων ευρώ. Πρόσθεσε ότι αριθμός έργων έχουν ήδη αρχίσει να υλοποιούνται, με χρονικό ορίζοντα υλοποίησης  το 2027. Εκσυγχρονίστηκε επίσης το νομοθετικό πλαίσιο για τη διαχείριση των δημοτικών αποβλήτων και άρχισε η διαδικασία εφαρμογής του Προγράμματος «Πληρώνω όσο Πετώ».

Παρακαταθήκη στην επόμενη κυβέρνηση

Τέλος, ανέφερε ότι το ΥΓΑΑΠ αφήνει ως παρακαταθήκη στην επόμενη Κυβέρνηση τρία εγκεκριμένα από την ΕΕ εργαλεία.

Πρώτον τη συμβολή του στο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας με 19 μέτρα – 5 μεταρρυθμίσεις και 14 Επενδύσεις και προϋπολογισμό 200 εκατομμυρίων ευρώ.

Δεύτερον, τον στρατηγικό Σχέδιο της Κύπρου για τη νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική (2023-2027) με προϋπολογισμό 454 εκατομμυρίων ευρώ.

Τρίτον, το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Θάλασσας, Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας 2021-2027, με προϋπολογισμό 54.7 εκατομμυρίων ευρώ.