Σχεδόν βέβαιη θεωρείται η ενίσχυση της Ακροδεξιάς στις επερχόμενες εκλογές της 9ης Ιουνίου. Με αρκετούς ψηφοφόρους της κεντροδεξιάς και δεξιάς να μετατοπίζονται δεξιότερα, οι προκλήσεις πλέον για τα υπόλοιπα κόμματα είναι πολυσύνθετες, την ώρα που, όπως αποδεικνύεται, τα ίδια αδυνατούν να αναχαιτίσουν την περαιτέρω άνοδό των άκρων.

Αντίστοιχη είναι και η ευρύτερη εικόνα, αυτή της Ευρώπης. Σύμφωνα με δημοσκοπήσεις και εκτιμήσεις, οι κυρίαρχες ευρωομάδες οδηγούνται αναπόφευκτα σε συρρίκνωση, επηρεασμένες δραστικά από τις αλλεπάλληλες κρίσεις που δεν αντιμετωπίστηκαν με αποτελεσματικό, για μεγάλη μερίδα ψηφοφόρων, τρόπο. Ενδεικτική είναι η πρόβλεψη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR), για τη σύνθεση του Ευρωκοινοβουλίου μετά την 9η Ιουνίου. 

Μιλώντας στο AlphaNews.live ο Πολιτικός Αναλυτής, Αντώνης Πολυδώρου, εξηγεί τους παράγοντες που τροφοδοτούν τον ακροδεξιό λόγο και απαντά στο κατά πόσο μπορούμε πλέον να αναφερόμαστε σε «ψήφο διαμαρτυρίας», χαρτογραφώντας την άνοδο της Ακροδεξιάς τόσο στην Κύπρο, όσο και στον ευρωπαϊκό χώρο.  

Ποιες είναι οι κύριες τάσεις που διαφαίνονται ενόψει των εκλογών του Ιουνίου;

Φαίνεται να υπάρχει μια σταθεροποίηση των ποσοστών των δύο μεγάλων κομμάτων, τα οποία το προηγούμενο διάστημα φαίνονταν να καταγράφουν μια πτώτη. Την ίδια στιγμή φθορά φαίνεται να καταγράφουν τα λεγόμενα κόμματα του κέντρου, και συγκεκριμένα το ΔΗΚΟ και η ΕΔΕΚ, ως αποτέλεσμα των προβλημάτων που αντιμετωπίζει η κυβέρνηση αλλά και της πολιτικής φθοράς των ιδίων των κομμάτων. Για τη ΔΗΠΑ είναι μικρό το δείγμα, για να εξάγουμε ασφαλή συμπεράσματα. Αυτό πάντως που είναι ξεκάθαρο, είναι η άνοδος που δείχνει να έχει το ΕΛΑΜ, άνοδος η οποία είναι συνέχεια προηγούμενων εκλογών και δημοσκοπήσεων. Δείχνει ότι έχει μια σταθερά ανοδική τάση. 

Πρόκειται για μια τάση που απαντάται και ευρωπαϊκά; Δεδομένου ότι βλέπουμε ολοένα και περισσότερους ακροδεξιούς ηγέτες σε ευρωπαϊκές χώρες. 

Υπάρχει μια γενικότερη άνοδος της Ακροδεξιάς για διάφορους λόγους. Είναι η αίσθηση στην κοινωνία ότι υπάρχει ένα σύστημα που δουλεύει για τον εαυτό του, αντί για την ίδια, λόγω διαφόρων που βγαίνουν για διαφθορά, διαπλοκή, κακή διοίκηση. Είναι η αποτυχία ή απροθυμία του συστήματος να αντιμετωπίσει τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι κοινωνίες, και τα οποία καθιστούν την ακροδεξιά, επιλογή. Είναι και το μεταναστευτικό, το οποίο η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει καταφέρει ακόμα να αντιμετωπίσει με αποτελεσματικό και δίκαιο τρόπο.

Στην Κύπρο, νομίζω, παίζει ρόλο και η στασιμότητα στο Κυπριακό. Η αποδοχή πλέον από ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας του status quo ως αποδεκτής επιλογής, η αυξανόμενη απροθυμία να ζήσουμε με τους Τουρκοκύπριους, είναι κάτι το οποίο εκφράζει το ΕΛΑΜ εδώ και πολύ καιρό. Άρα, όσο το Κυπριακό μένει στάσιμο, χωρίς προοπτικές λύσεις, και η επιλογή του status quo αποκτά περισσότερους οπαδούς εντός πολιτικής και κοινωνίας, τόσο θα ανεβαίνουν και τα ποσοστά του ΕΛΑΜ. 

Θα μπορούσε να πει κανείς ότι αυτοί είναι και κάποιοι από τους παράγοντες που ανατροφοδοτείται ο ακροδεξιός λόγος; 

Όπως προανάφερα, υπάρχουν αρκετοί λόγοι που ο ακροδεξιός λόγος κερδίζει έδαφος. Είναι η αντανακλαστική αντίδραση των κομμάτων σε ένα φαινόμενο, το οποίο είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί. Άρα είναι πολύ πιο εύκολο για τα κόμματα είτε να υιοθετούν, είτε να προβάλουν αυτή τη ρητορική μίσους, επειδή κερδίζουν προεκλογικά ή βραχυπρόθεσμα. 

Για να ελεγχθεί αυτή η άνοδος θα πρέπει το σύστημα να περιορίσει τη διαφθορά και τη διαπλοκή, να πείσει ότι δουλεύει για την κοινωνία, να προσπαθήσει αποτελεσματικά να αντιμετωπίσει τα προβλήματα, να μιλήσει πολιτικά και με ειλικρίνεια για το μεταναστευτικό και να δώσει ελπίδα. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος. Για όσο το σύστημα συνεχίσει να αντιμετωπίζει το ΕΛΑΜ περιστασιακά, είτε υιοθετώντας την ρητορική του σε διάφορα θέματα για να ανακόψει κομματικές ροές προς την ακροδεξιά, είτε προεκλογικά -αναδεικνύοντας το ως το αντίπαλο δέος-  με συνθήματα, φοβικά, αντί με πράξεις, οργανωμένα και πολιτικά, το ΕΛΑΜ θα ανεβαίνει.

Στα πρώτα στάδια ανόδου της Ακροδεξιάς υπήρχε η προσέγγιση ότι επρόκειτο για μια ψήφο διαμαρτυρίας. Μετά από τόσα χρόνια, μιλάμε πλέον για μια ψήφο διαμαρτυρίας ή είναι ιδεολογική επιλογή; 

Είναι και τα δύο. Θεωρώ ότι δεν είναι πλέον απλά μια ψήφος αντίδρασης κατά του συστήματος. Οι θέσεις του ΕΛΑΜ, ή καλύτερα τα συστήματα του ΕΛΑΜ, έχουν μια απήχηση σε ένα σημαντικό κομμάτι της κοινωνίας, το οποίο μέχρι πρόσφατα προερχόταν κυρίως από συγκεκριμένες ομάδες, που δυσκολεύονταν οικονομικά, αλλά πλέον επεκτείνεται και σε ένα νέο mainstream κοινό, με αιχμή το Κυπριακό, τη διαφθορά και το μεταναστευτικό. Και αυτό είναι και το πιο ανησυχητικό: Φαίνεται πλεόν ότι το ΕΛΑΜ πολλαπλασιάζει και αυξάνει τις προσβάσεις του στο σύνολο της κοινωνίας, απαντώτας σε τέτοιες ανησυχίες με πολιτικούς τρόπους.

Μια άλλη θέση, θέλει την αποχή να ενισχύει την Ακροδεξιά. 

Δεν υπάρχει έρευνα ή μελέτη που να αποδεικνύει κάτι τέτοιο. Το ότι το ΕΛΑΜ είναι οργανωμένο, κινείται διαφορετικά με μηχανισμούς στις κοινωνίες, αυτό ισχύει. Από την αποχή, συνήθως, κερδίζουν κόμματα, τα οποία έχουν σοβαρούς μηχανισμούς, όπως είναι ο ΔΗΣΥ και το ΑΚΕΛ, αν και σε μικρότερο βαθμό σήμερα απ’ ότι στο παρελθόν, που θα «σπρώξουν» τους εν δυνάμει ψηφοφόρους τους την τελευταία μέρα ή το τελευταίο διάστημα για να πάνε να ψηφίσουν. Άρα, αν δεχτούμε ότι το ΕΛΑΜ δουλεύει πιο οργανωμένα, στη βάση, προσεγγίζοντας συγκεκριμένα κομμάτια της κοινωνίας, τότε ναι, πιθανόν το γεγονός ότι υπάρχει αυξημένη αποχή, να το ευνοεί αφού χρειάζεται λιγότερους ψήφους για να αυξήσει το ποσοστό του. 

Μεγαλώνοντας την εικόνα και με τις προβλέψεις να κάνουν λόγο για διπλασιασμό των εδρών της ακροδεξιάς πτέρυγας στο Ευρωκοινοβούλιο, τι αντίκτυπο έχει η περαιτέρω άνοδός της στη συνοχή της Ένωσης αλλά και τον τρόπο που λαμβάνει αποφάσεις; 

Υπάρχουν εδώ και καιρό διάφορες ομάδες εντός Ε.Ε., οι οποίες παρουσιάζονται αρκετά επικριτικές, εκμεταλλευόμενες και τα τεράστια προβλήματα συνοχής και αποτελεσματικότητας που παρατηρούνται εντός Ε.Ε..  Το έχουμε δει και στο παρελθόν, υπάρχουν ομάδες, υπήρχαν πάντα, που αντιδρούν εναντίον της Ε.Ε. επειδή πιστεύουν ότι η μεταφορά αποφάσεων στα όργανα της Ευρώπης θέτει σε κίνδυνο το έθνος – κράτος.

Όσο ανεβαίνει η Ακροδεξιά, από τη στιγμή που δεδηλωμένος στόχος της έιναι το κράτος – έθνος και δεν πιστεύει στην Ε.Ε., προφανώς και η Ε.Ε. θα έχει να διαχειριστεί μεταξύ άλλων και μια αυξημένη αμφισβήτηση. Υπάρχουν ξεκάθαρα δεδομένα τα οποία οδηγούν στην άνοδο της Ακροδεξιάς. Για όσο αυτά τα ζητήματα δεν αντιμετωπίζονται, τόσο σε επίπεδο Ε.Ε., όσο και σε επίπεδο κρατών- μελών, θα έχουμε αύξηση των ομάδων αυτών οι οποίες θα αμφισβητούν το σημερινό σύστημα. Βρίσκουν απήχηση, επειδή τις προθέσεις του συστήματος αμφισβητούν οι κοινωνίες, οι οποίες αμφισβητούν ότι το σύστημα, όπως δουλεύει σήμερα, μπορεί να έχει θετικό αντίκτυπο στην ίδια την κοινωνία. 

Στη Ρουμανία οι κυβερνητικοί εταίροι αποφάσισαν να κατεβάσουν κοινό ψηφοδέλτιο στις ευρωεκλογές, ώστε να περιορίσουν την Ακροδεξιά. Είναι αυτό μια ύστατη λύση; 

Είναι κάτι που έχει γίνει και στο παρελθόν, για παράδειγμα στη Γαλλία: Με κόμματα να συνεργάζονται για να περιορίσουν τις πιθανότητες της Λεπέν να ανέλθει στην εξουσία. Από τη μια είναι θετικό, αφού δείχνει τα αντανακλαστικά των δημοκρατικών κομμάτων. Από την άλλη, όμως, δείχνει και το τεράστιο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν πλέον οι χώρες με τον κίνδυνο η Ακροδεξιά να γίνει εξουσία να είναι ορατός. Δηλαδή, το γεγονός ότι πλέον κόμματα με διαφορετικές ιδεολογίες, διαφορετικές θέσεις, αναγκάζονται να συνενώσουν δυνάμεις για να μπορέσουν να αποτελέσουν ανάχωμα στην άνοδο της Ακροδεξιάς, δείχνει πλέον ότι η Ακροδεξιά ανεβαίνει επικίνδυνα και αποτελεί επιλογή εξουσίας.

Το πιο ανησυχητικό, είναι ότι αυτό δεν φαίνεται να είναι κάτι παροδικό. Αντίθετα, αν δεν αντιμετωπιστούν τα προβλήματα, το πιο πιθανόν είναι ότι η Ακροδεξιά σε κάποιο χρονικό σημείο στο μέλλον θα μπορέσει να κυβερνήσει σε κάποιες χώρες. 

Αυτή η πιθανότητα είναι ιδιαίτερα ανησυχητική για την Κύπρο. Όλες οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η κοινωνία δεν εμπιστεύεται την Κυβέρνηση, δεν εμπιστεύεται τα κόμματα, δεν εμπιστεύεται ούτε τη Νομική Υπηρεσία πλέον. Άρα, δημιουργούνται όλες οι προϋποθέσεις για κόμματα τα οποία θεωρούνται αντισυστημικά, έστω κι αν δεν είναι, για να ανεβούν ακόμα παραπάνω. Το κύριο πρόβλημα είναι ότι, από τη στιγμή που δεχόμαστε ότι οι θεσμοί δε δουλεύουν με τον τρόπο που πρέπει να δουλεύουν, που με τη μεγαλύτερη ευκολία ελέγχονται από την εκάστοτε κυβέρνηση, η λειτουργία και διατήρηση της Δημοκρατίας εναπόκειται στα άτομα που θα βρεθούν στην εξουσία. Αντιλαμβάνεστε πόσο επικίνδυνο είναι για μια χώρα, που δεν έχει τους θεσμούς να αντιμετωπίσει τέτοια φαινόμενα. Γίνεται στην ουσία έρμαιο των διαθέσεων του καθενός που μπορεί να ανεβεί στην εξουσία στο μέλλον.