Στο γεγονός ότι δεν έχει υπάρξει ακόμα συμφωνία για το διορισμό απεσταλμένου των Ηνωμένων Εθνών αναφέρεται ο ΓΓ του οργανισμού Αντόνιο Γκουτέρες στην Έκθεση Καλών Υπηρεσιών του, σημειώνοντας ότι ένας απεσταλμένος θα μπορούσε να παράσχει κρίσιμη υποστήριξη στις δύο πλευρές.

«Ενώ υπογραμμίζω τη σημασία του έργου των τεχνικών επιτροπών και τον θετικό αντίκτυπο των μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο κοινοτήτων, πιστεύω ότι μόνο η πραγματική πρόοδος προς την επίτευξη συναίνεσης αφετηρίας για ουσιαστικές, προσανατολισμένες στα αποτελέσματα διαπραγματεύσεις που οδηγούν σε μια διευθέτηση θα καθησυχάσει τους Κύπριους καθώς και τη διεθνή κοινότητα για  ένα ειρηνικό και κοινό μέλλον στο νησί», τονίζει.

Το αντίγραφο της Έκθεσης του ΓΓ  για την αποστολή Καλών Υπηρεσιών του στην Κύπρο δόθηκε την Τρίτη, προς ενημέρωση των μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας και αφορά στην έως τώρα πρόοδο για ουσιαστικές διαπραγματεύσεις που θα οδηγήσουν σε διευθέτηση.

Η έκθεση επικεντρώνεται στις εξελίξεις από τις 16 Δεκεμβρίου 2021 έως τις 14 Ιουνίου 2022 και παρέχει ενημέρωση για τις δραστηριότητες που πραγματοποιήθηκαν από την αποστολή των Καλών Υπηρεσιών του ΓΓ  υπό την ηγεσία του Αναπληρωτή Ειδικού Συμβούλου του για την Κύπρο, Κόλιν Στιούαρτ.

Όπως αναφέρεται στην έκθεση, το τουρκοκυπριακό πολιτικό τοπίο χαρακτηρίζεται από αβεβαιότητα και αυξανόμενη πόλωση. Παράλληλα, στην Κύπρο ξεκίνησε η ανεπίσημη εκστρατεία για τις προεδρικές εκλογές που έχουν προγραμματιστεί για τον Φεβρουάριο του 2023.

«Η απουσία ουσιαστικού διαλόγου για το Κυπριακό μεταξύ των δύο πλευρών και δεδομένου του επικρατούντος κοινωνικοοικονομικού και πολιτικού κλίματος, προκαλούν αβεβαιότητα όσον αφορά στις προοπτικές επίτευξης κοινού εδάφους για την ειρηνευτική διαδικασία στην Κύπρο», τονίζεται στην έκθεση.

Ο ΓΓ δηλώνει ανήσυχος για τις εντάσεις μέσα και γύρω από την Κύπρο και την ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μεσογείου και προέτρεψε όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη να αποφύγουν μονομερείς ενέργειες που θα μπορούσαν να αυξήσουν τις εντάσεις αλλά να καταβάλουν προσπάθειες για την εκτόνωση της έντασης.

“Οι δύο πλευρές συμμετείχαν σε μια συντονισμένη προσπάθεια για την αναζωογόνηση του έργου των τεχνικών επιτροπών, όπως ζήτησε το Συμβούλιο Ασφαλείας. Σε αυτό το πλαίσιο, η αποστολή μου των καλών υπηρεσιών αλληλεπίδρασε εκτενώς με τις δύο πλευρές. Στις εβδομαδιαίες τριμερείς συναντήσεις, οι εκπρόσωποι των δύο ηγετών και ο Αναπληρωτής Ειδικός Σύμβουλος για την Κύπρο συμφώνησαν να απομονώσουν το έργο των τεχνικών επιτροπών από την ευρύτερη πολιτική δυναμική στο Κυπριακό, επιτυγχάνοντας στη συνέχεια μια σειρά από νέες διμερείς συμφωνίες” αναφέρεται σε άλλο σημείο της έκθεσης.

Ο ίδιος επεσήμανε πως ενώ οι σχέσεις μεταξύ των εγγυητριών δυνάμεων, Ελλάδας και Τουρκίας, φαινόταν να βελτιώνονται, ιδιαίτερα τον Μάρτιο, οι εντάσεις σταδιακά αυξήθηκαν ξανά προς το τέλος της περιόδου αναφοράς.

Δραστηριότητες

Εκπρόσωποι των ελληνοκυπριακών και τουρκοκυπριακών πολιτικών κομμάτων πραγματοποίησαν τακτικές συναντήσεις υπό την αιγίδα της Πρεσβείας της Σλοβακίας. Οι εκπρόσωποι αντάλλαξαν απόψεις για τις εξελίξεις στο νησί και στην ευρύτερη περιοχή και δεσμεύτηκαν για τη δημιουργία κλίματος που θα ευνοεί την ενδεχόμενη επανέναρξη των επίσημων διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό σε επίπεδο ηγετών. Τόνισαν επίσης και έκαναν προτάσεις για κοινά μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης, συζήτησαν τη σημασία του έργου των τεχνικών επιτροπών και εξέφρασαν την ετοιμότητά τους να ασχοληθούν περισσότερο με τη νεολαία στο Κυπριακό.

Ανταποκρινόμενοι σε αίτημα του Συμβουλίου Ασφαλείας, οι δύο ηγέτες συμφώνησαν σε ένα κοινό «Σχέδιο Δράσης για τρόπους διασφάλισης της πλήρους, ισότιμης και ουσιαστικής συμμετοχής των γυναικών στη διαδικασία διευθέτησης/μια ενδεχόμενη διαδικασία διευθέτησης» στην Κύπρο.

Στις 13 Απριλίου, οι δύο ηγέτες παρευρέθηκαν στην επίσημη έναρξη του Σχεδίου Δράσης που φιλοξενείται στην Προστατευόμενη Περιοχή των Ηνωμένων Εθνών, υπό την αιγίδα του Αναπληρωτή Ειδικού Συμβούλου. Η απόφαση των δύο ηγετών να παρευρεθούν αυτοπροσώπως στην εκδήλωση έναρξης θεωρήθηκε ως ένδειξη της δέσμευσής τους να εφαρμόσουν τις συστάσεις του Σχεδίου Δράσης και ήταν η πρώτη φορά που συναντήθηκαν προσωπικά μετά τη δεξίωση που παρέθεσε ο Αναπληρωτής Ειδικός Σύμβουλος στις 14. Δεκέμβριος 2021.

Ο ΓΓ επισημαίνει στην έκθεση πως κατά την αποστολή των καλών υπηρεσιών του προσέγγισε ένα ευρύ δίκτυο συνομιλητών, τόσο στο νησί όσο και στις σχετικές πρωτεύουσες, με τον Αναπληρωτή Ειδικό Σύμβουλο να πραγματοποιεί 52 συναντήσεις με τους δύο ηγέτες και τους εκπροσώπους τους, πολιτικά κόμματα, θρησκευτικούς ηγέτες καθώς και με  οργανώσεις. Επιπλέον, κατά την περίοδο αναφοράς πραγματοποιήθηκαν 27 συναντήσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση, την Παγκόσμια Τράπεζα και τη διπλωματική κοινότητα.

“Αυτές οι συζητήσεις κάλυψαν ένα ευρύ φάσμα θεμάτων που σχετίζονται με τη δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών για την ειρηνευτική διαδικασία, τις επιπτώσεις της πανδημίας, την προώθηση αμοιβαία αποδεκτών μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης και την προώθηση του έργου των τεχνικών επιτροπών. Το προσωπικό της αποστολής των καλών υπηρεσιών μου πραγματοποίησε επίσης επισκέψεις σε επίπεδο εργασίας στην Άγκυρα, την Κωνσταντινούπολη, την Αθήνα και τις Βρυξέλλες για συναντήσεις με Έλληνες, Τούρκους και αξιωματούχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης”.

Δημιουργήθηκαν δώδεκα τεχνικές επιτροπές από τους Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους ηγέτες για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης και τη βελτίωση της καθημερινής ζωής των Κυπρίων. Με την υποστήριξη της UNFICYP, η αποστολή καλών υπηρεσιών συνέχισε να συντονίζει και να διευκολύνει το έργο των επιτροπών, με σκοπό τη διασφάλιση του διαλόγου και της συνεργασίας μεταξύ των δύο πλευρών.

Παρατηρήσεις

“Παρά τη συνεχιζόμενη απουσία διαπραγματεύσεων και την περιορισμένη δέσμευση σε ουσιαστικά ζητήματα κατά τις ειρηνευτικές συνομιλίες, οι δύο ηγέτες και οι εκπρόσωποί τους συνέχισαν να συναντώνται και να συνεργάζονται με τον αναπληρωτή ειδικό μου σύμβουλο και έχουν ληφθεί πρακτικά μέτρα για την αντιμετώπιση θεμάτων αμοιβαίας ανησυχίας” τονίζει στην έκθεση του ο ΓΓ.

Ο ΓΓ επαναλαμβάνει την ανησυχία του για τις εξελίξεις στην περιφραγμένη περιοχή των Βαρωσίων.

“Η θέση των Ηνωμένων Εθνών για τα Βαρώσια παραμένει αμετάβλητη. Υπενθυμίζω τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας για το θέμα, ιδίως τα ψηφίσματα 550 (1984) και 789 (1992), και υπογραμμίζω τη σημασία της πλήρους τήρησης αυτών των ψηφισμάτων”.

«Παραμένω ανήσυχος για τις εντάσεις μέσα και γύρω από την Κύπρο και την ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μεσογείου. Προτρέπω όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη να αποφύγουν μονομερείς ενέργειες που θα μπορούσαν να αυξήσουν τις εντάσεις και επαναλαμβάνω την έκκλησή μου να καταβληθεί σοβαρή προσπάθεια για την εκτόνωση της έντασης», σημειώνει.

Επαναλαμβάνω επίσης ότι οι φυσικοί πόροι μέσα και γύρω από το νησί θα πρέπει να ωφελούν και τις δύο κοινότητες και να αποτελούν ισχυρό κίνητρο για τα μέρη να αναζητήσουν επειγόντως αμοιβαία αποδεκτές και βιώσιμες λύσεις σε διαφωνίες που σχετίζονται με τους φυσικούς πόρους και τα τρέχοντα ή προγραμματισμένα έργα ενεργειακής συνεργασίας στην περιοχή προς όφελος όλων των σχετικών ενδιαφερομένων, προσθέτει.

Ο ΓΓ του ΟΗΕ αναφέρει ότι λόγω της συνεχιζόμενης απουσίας ουσιαστικού διαλόγου για το Κυπριακό μεταξύ των δύο πλευρών και δεδομένου του επικρατούντος κοινωνικοοικονομικού και πολιτικού κλίματος, οι προοπτικές επίτευξης κοινού εδάφους για την ειρηνευτική διαδικασία στην Κύπρο παραμένουν προς το παρόν αβέβαιες.

«Καθώς οι απόψεις για τον ρόλο και την εντολή ενός απεσταλμένου εξακολουθούν να διαφέρουν, δεν έχει βρεθεί ακόμη συμφωνία σχετικά με τις λεπτομέρειες για το διορισμό απεσταλμένου των Ηνωμένων Εθνών, ο οποίος θα μπορούσε να διερευνήσει τρόπους επίτευξης κοινού εδάφους για την επανάληψη των διαπραγματεύσεων για μια μόνιμη διευθέτηση στην Κύπρο», επισημαίνει.

Συνεχίζει αναφέροντας ότι «η δέσμευσή μας με τις πλευρές και τις εγγυήτριες δυνάμεις συνεχίζεται ως προς αυτό. Υπενθυμίζεται ότι το μέλλον της διαδικασίας παραμένει στα χέρια των μερών».

«Καθώς συνεχίζουμε να τους υποστηρίζουμε στην αναζήτηση κοινού εδάφους, η επίδειξη πολιτικής βούλησης και ευελιξίας από τα κόμματα παραμένει ύψιστης σημασίας. Από την άποψη αυτή, ένας απεσταλμένος των Ηνωμένων Εθνών που θα ηγείται της δέσμευσης με τα μέρη θα μπορούσε να παράσχει κρίσιμη υποστήριξη», τονίζει.

Ο κ. Γκουτέρες τονίζει επίσης  ότι «ενώ υπογραμμίζω τη σημασία του έργου των τεχνικών επιτροπών και τον θετικό αντίκτυπο των μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο κοινοτήτων, πιστεύω ότι μόνο η πραγματική πρόοδος προς την επίτευξη συναίνεσης αφετηρίας για ουσιαστικές, προσανατολισμένες στα αποτελέσματα διαπραγματεύσεις που οδηγούν σε μια διευθέτηση θα καθησυχάσει τους Κύπριους καθώς και τη διεθνή κοινότητα για  ένα ειρηνικό και κοινό μέλλον στο νησί.

«Για άλλη μια φορά, ενθαρρύνω όλους τους Κύπριους να συμμετέχουν ενεργά στη διαμόρφωση του μέλλοντος του νησιού και να κοιτάξουν μπροστά. Απαιτούνται συνεχείς προσπάθειες για να βρεθεί ένας αμοιβαία αποδεκτός δρόμος προς τα εμπρός για να φέρει τελικά το Κυπριακό σε διευθέτηση, να φέρει ειρήνη και ευημερία σε όλους».

Σύμφωνα με τον ίδιο τους τελευταίους έξι μήνες, οι εσωτερικές πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις, οι συνεχιζόμενες επιπτώσεις της πανδημίας του COVID-19 και οι περιφερειακές εντάσεις βρέθηκαν στο επίκεντρο και στις δύο κοινότητες. Αυτή η εστίαση αντανακλά επίσης την τρέχουσα έλλειψη χώρου για την εξεύρεση κοινού εδάφους για την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων, με τις θέσεις των δύο πλευρών να παραμένουν πολύ διαφορετικές.

Σημειώνει ότι οι τεχνικές επιτροπές συνεχίζουν να επιτελούν σημαντικό έργο, αν και με διάφορους βαθμούς αποτελεσματικότητας. Πολλές έχουν σημειώσει πρόοδο με βάση την αποτελεσματική χρήση της προσωπικής δέσμευσης, της πολιτικής ενδυνάμωσης και της διαθέσιμης εμπειρογνωμοσύνης. Κατά την περίοδο αναφοράς, σημειώθηκαν σημαντικά βήματα από τις Τεχνικές Επιτροπές Ραδιοτηλεόρασης και Τηλεπικοινωνιών, Πολιτιστικής Κληρονομιάς, Εγκλήματος και Ποινικών Θεμάτων, Περιβάλλοντος, Οικονομικών και Εμπορικών Θεμάτων.

Ταυτόχρονα, υπήρξαν προκλήσεις για την αποτελεσματική λειτουργία των Τεχνικών Επιτροπών Διελεύσεων, Πολιτισμού, Παιδείας, Διαχείρισης Κρίσεων και Ανθρωπιστικών Υποθέσεων.

Στην έκθεσή του ο ΓΓ αναφέρεται και στις δραστικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και της αυξανόμενης συχνότητας των πυρκαγιών και των πλημμυρών στο νησί. “Ενθαρρύνω τη συνεργασία μεταξύ των δύο πλευρών σε αυτά τα σημαντικά ζητήματα, μεταξύ άλλων μέσω των επιτροπών που εργάζονται για το περιβάλλον και τη διαχείριση κρίσεων”.

Καλεί τους δύο ηγέτες «να διασφαλίσουν ότι θα γίνονται έγκαιρα ραντεβού όποτε χρειάζεται για τη στελέχωση των επιτροπών και ότι οι επιτροπές έχουν την εξουσία να αναπτύσσουν προτάσεις και να υλοποιούν έργα για περαιτέρω ενίσχυση των διακοινοτικών επαφών και βελτίωση της καθημερινής ζωής όλων των Κυπρίων».