Χρονιά ορόσημο για τις πολιτικές εξελίξεις μπορεί να χαρακτηριστεί το 2024 για την Κύπρο. Ένα έτος που φεύγοντας, αφήνει πίσω δυο σημαντικές παρακαταθήκες. Μια συμβολική, και μια ουσιαστική. Σε λίγα μόλις 24ωρα, αποχαιρετάμε το αφήγημα του «μισού αιώνα κατοχής», που αν το αναλογιστεί κάποιος μακριά από συναισθηματισμούς, δείχνει ακριβώς το πόσο παγιώνεται η κατάσταση πραγμάτων, τόσο επί του εδάφους, όσο και επί της ουσίας του Κυπριακού.

Καθώς ετοιμαζόμαστε λοιπόν να εισέλθουμε στο 2025, και τον 51ο χρόνο από την εισβολή του Αττίλα, κρατάμε την δεύτερη πολιτική παρακαταθήκη. Όχι την συμβολική, αλλά την ουσιαστική. Όλα όσα έγιναν μέσα σε αυτό το έτος, που αναμφίβολα έβγαλαν το εθνικό θέμα από την ναφθαλίνη, και δημιούργησαν τις συνθήκες που θα φέρουν νέα επεισόδια εντός του νέου έτους.

Και παρόλο που κανείς δεν μπορεί να προκαταβάλει το τι θα ακολουθήσει, ίσως μια ανασκόπηση των κυριότερων σταθμών του Κυπριακού το 2024, να λειτουργήσει ως σελιδοδείκτης. Αφενός γιατί η πλειοψηφία των πρωταγωνιστών θα είναι οι ίδιοι, αφετέρου και εξίσου σημαντικό, γιατί όσα θα έρθουν, είναι αποτέλεσμα των όσων προηγήθηκαν. Και το έτος που αποχαιρετάμε (μετά από αρκετά χρόνια), δεν ήταν «φτωχό» σε παραγωγή Κυπριακού.

Παλμός…εφτά χρόνια μετά

Μπορεί το Κυπριακό, λόγω και της σημαντικότητας του σε όλες τις πτυχές της καθημερινότητας, να βρίσκεται ανέκαθεν στην πρώτη γραμμή, ωστόσο αυτό δεν σημαίνει πως βρίθει εξελίξεων. Τελευταία φορά που παρατηρήθηκε σοβαρή πιθανότητα να οδηγηθούμε σε κατάληξη, ήταν το 2017 και το περιβόητο Κρανς Μοντανά.

Το 2024 ήταν η χρονιά η οποία ασχέτως πολιτικών ή κομματικών γυαλιών που φορά ο καθένας, έφερε ουσιαστικές εξελίξεις. Όχι βέβαια σε βαθμό που οι δυο ηγέτες να δώσουν τα χέρια, αλλά σε τέτοιο, που μια νέα πενταμερής, να βρίσκεται προ των πυλών.

Περιμέναμε το Φθινόπωρο

Άξιο αναφοράς, πως όλα όσα περιγράφησαν πιο πάνω, έγιναν μόλις τους τελευταίους τέσσερις μήνες του έτους. Μέχρι και τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στις 25 Σεπτεμβρίου, το Κυπριακό ήταν σαν μια κασέτα σε επανάληψη.

Η μονόπλευρή πίεση του Προέδρου Χριστοδουλίδη και το «τείχος» άρνησης που έστηνε ο Τατάρ, ήταν η μόνιμη επωδός που κυριαρχούσε στα ρεπορτάζ. Μια πραγματικότητα τόσο επαναλαμβανόμενη, που δεν προδίεγραφε τα όσα θα ακολουθούσαν.

Τέλη Σεπτεμβρίου και άπαντες του κόσμου οι ηγέτες μαζεύονται ως είθισται στην έδρα των Ηνωμένων Εθνών. Αφορμή η ετήσια Γενική Συνέλευση, που για την Κύπρο αποτελεί ανέκαθεν ευκαιρία αφενός να αναδείξει το εθνικό ζήτημα , αφετέρου να πιέσει για κοινή συνάντηση των δυο ηγετών με τον Αντόνιο Γκουτέρες.

Οι ελπίδες δεν ήταν και τόσο πολύ ευνοϊκές, καθώς και το 2023 ο Ερσίν Τατάρ έριξε «άκυρο», ενώ μέχρι και τη φετινή Συνέλευση, ο αμανές ήταν πανομοιότυπος. Και τότε ήταν που έγινε κάτι το σχετικά ανέλπιστο.

Ήταν ο ίδιος ο Ερντογάν, που όταν είδε κατ΄ιδίαν τον Γκουτέρες, του ανέφερε ότι οι δυνατότητες λύσης εκτός του μοντέλου της ομοσπονδίας μπορούν να συζητηθούν σε μια συνάντηση υπό την αιγίδα του ΟΗΕ με τη συμμετοχή των μερών.

Ουσιαστικά, η Τουρκία ξεκαθάρισε τον Σεπτέμβριο ένα πράγμα: «Ναι» σε συνάντηση, «όχι» σε ομοσπονδία. Και αυτό είναι ένα στοιχείο που θα υιοθετούσε πλήρως και ο Τατάρ λίγες μέρες αργότερα, ως πιστός ακόλουθος της τουρκικής πολιτικής.

Μπορεί η Τουρκία να μην άφησε κανένα περιθώριο ελπίδας για αλλαγή στάσης ως προς το μοντέλο της λύσης, αλλά έκανε ένα βήμα προς τα πίσω. Άναψε «πράσινο φως» στον Τατάρ να πάει σε τριμερή με Χριστοδουλίδη-Γκουτέρες. Την πρώτη από την ημέρα ανάληψης της Προεδρίας από τον Νίκο Χριστοδουλίδη.

Και έγινε σχεδόν άμεσα

Δεν έφτασε να επιστρέψει στην Κύπρο από τη Νέα Υόρκη ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, και τον βρίσκει η πρόσκληση για να επιστρέψει σε λίγες μέρες. Ο Αντόνιο Γκουτέρες συγκάλεσε τελικά την τριμερή στις 15 Οκτωβρίου, και κάπου εκεί οι ελπίδες μεταφέρθηκαν από το πεδίο του θεωρητικού, σε αυτό του ουσιαστικού.

Η άτυπη τριμερής η οποία πραγματοποιήθηκε υπό την μορφή άτυπου δείπνου, συγκέντρωσε πάνω της όλα τα βλέμματα, τόσο στις ελεύθερες, όσο και τις κατεχόμενες περιοχές. Με το που ολοκληρώθηκε, ο Νίκος Χριστοδουλίδης δηλώνει στους δημοσιογράφους που βρέθηκαν στη Νέα Υόρκη.

«Δεν άκουσα κάτι διαφορετικό από τον κ. Τατάρ και φυσικά απάντησα στα θέματα που αναφέρθηκε, τα οποία είναι γνωστά, αυτά που λέει δημόσια».

Εμμονικός και άτεγκτος κατά το δείπνο ο κατοχικός ηγέτης, ωστόσο όπως μετέδιδαν και τα ρεπορτάζ, ο Αντόνιο Γκουτέρες ήταν αποφασισμένος εκ των προτέρων να βάλει τα πράγματα σε μια σειρά.

Κάτι που επιβεβαιώθηκε λίγες ημέρες αργότερα. Θα υπάρχει και επόμενο βήμα, και αυτό θα αποτελεί μια «διευρυμένη συνάντηση». Το λεκτικό αφέθηκε έτσι, με τις δυο πλευρές να το ερμηνεύουν κατά το δοκούν. Η μεν ελληνοκυπριακή πλευρά να μιλά για πενταμερή, και η τουρκοκυπριακή για αποκλεισμό της Βρετανίας.

Σε κάθε περίπτωση, και παρά την στείρα άρνηση του Τατάρ να συζητήσει οτιδήποτε εκτός των δυο κρατών, το Κυπριακό θα είχε και συνέχεια. Και αυτή τη φορά στο ίδιο τραπέζι θα έμπαιναν (τελικά) ακόμη τρεις καρέκλες. Μια για την Ελλάδα, μια για την Τουρκία και μια για το Ηνωμένο Βασίλειο.

Καθώς ο Τατάρ υπαναχώρησε εκ νέου από τη ρητορική του, προσπαθώντας να σώσει τα προσχήματα, λέγοντας πως η Βρετανία θα εκπροσωπηθεί σε χαμηλότερο επίπεδο από αυτό των Ελλάδας και Τουρκίας.

Και τρεις ιστορικές συναντήσεις

Μπορεί να μην σχετίζονται άμεσα (και οι τρεις) με τις εξελίξεις του Κυπριακού, αναμφισβήτητα ωστόσο προσέδωσαν ιδιαίτερη δυναμική στις προσπάθειες της δικής μας πλευράς για ενίσχυση των θέσεων της.

Πρόκειται για τις δυο ιστορικές συναντήσεις του Προέδρου Χριστοδουλίδη με τον Τζο Μπάιντεν στις ΗΠΑ, και με τον Κιρ Στάρμερ στο Προεδρικό Μέγαρο, και αυτή του Προέδρου της Δημοκρατίας με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Δυο εβδομάδες μετά την τριμερή, ο Νίκος Χριστοδουλίδης ξαναπαίρνει το αεροπλάνο για ΗΠΑ, αλλά αυτή τη φορά ο προορισμός δεν είναι η έδρα των Ηνωμένων Εθνών, αλλά ο Λευκός Οίκος.

Μετά από αρκετά χρόνια, Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας λαμβάνει πρόσκληση για συνάντηση με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ, σε μια χρονική συγκυρία που ταιριάζει γάντι με τις προσδοκίες της Λευκωσίας.

Η ιδιαίτερη δυναμική που αναπτύχθηκε στις κυπροαμερικανές σχέσεις το τελευταίο διάστημα, σε συνάρτηση με την θεσμοθέτηση του στρατηγικού διαλόγου μεταξύ των δυο χωρών, έφεραν την πρόσκληση για να επισκεφθεί το Οβάλ Γραφείο ο Νίκος Χριστοδουλίδης.

Από τη συνάντηση, δεν έλειψε το Κυπριακό, με μια αναφορά του Τζο Μπάιντεν να χαρακτηρίζεται ως σημαντική. Αυτή του ότι διασύνδεσε το ρόλο της Κύπρου στην ευρύτερη περιοχή με το Κυπριακό.

Στο Προεδρικό μετά από 53 χρόνια

Το γεγονός και μόνο ότι Βρετανός πρωθυπουργός βρέθηκε στο Προεδρικό Μέγαρο μετά από 53 χρόνια, λέει πολλά.

Η επίσκεψη Στάρμερ έλαβε χώρα στις 10 Δεκεμβρίου, και ενώ είχε ήδη «κλειδώσει» η παρουσία της Βρετανίας στην επερχόμενη διευρυμένη συνάντηση για το Κυπριακό.

Αξίζει να σημειωθεί πως αυτή δεν ήταν η πρώτη συνάντηση των δυο ανδρών, καθώς ο Νίκος Χριστοδουλίδης επισκέφθηκε την Downing Street, μια ημέρα πριν την Τριμερή της Νέας Υόρκης.

Με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να απαντά λακωνικά πως «είμαστε στην ίδια σελίδα», όταν ρωτήθηκε για το κατά πόσο αν είμαστε στην ίδια σελίδα με τη νέα βρετανική κυβέρνηση όσον αφορά το Κυπριακό.

Για «κερασάκι στην τουρτά» της ανασκόπησης, είχαμε στις 7 Νοεμβρίου μια ολιγόλεπτη συνάντηση του Νίκου Χριστοδουλίδη με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο περιθώριο των εργασιών της 5ης Συνόδου της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας, στη Βουδαπέστη.

Παρόλο πως δεν ήταν μια επίσημη συνάντηση ή έστω άτυπη διαπραγμάτευση, το ότι οι δυο άνδρες κάθισαν για λίγο στον ίδιο χώρο και αντάλλαξαν κάποιες κουβέντες, καταγράφεται στα σημαντικά γεγονότα του έτους που φεύγει.

Και με αυτά τα δεδομένα στη «φαρέτρα» προετοιμάζεται η Λευκωσία για ένα απαιτητικό 2025.

Εκεί όπου αναμένεται εντός του πρώτου τριμήνου να διεξαχθεί η πενταμερής, αλλά και σε λίγες ημέρες να υποδεχθεί έναν παίκτη στην σκακιέρα. Τον Ντόναλντ Τραμπ στο τιμόνι της Αμερικής.