«Αβέβαιες» παραμένουν προς το παρόν οι προοπτικές για την επίτευξη κοινού εδάφους για την ειρηνευτική διαδικασία στην Κύπρο, σημειώνει ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, σύμφωνα με ανεπίσημο έγγραφο της έκθεσης για την Αποστολή των Καλών Υπηρεσιών του στην Κύπρο, επαναλαμβάνοντας ότι η επίδειξη πολιτικής βούλησης και ευελιξίας παραμένει «ύψιστης σημασίας» στην αναζήτηση κοινού εδάφους. Σημειώνει επίσης ότι ένας απεσταλμένος των Ηνωμένων Εθνών για να ηγηθεί των επαφών με τα μέρη θα μπορούσε να παράσχει κρίσιμη υποστήριξη και ότι η εμπλοκή των ΗΕ με τις πλευρές και τις εγγυήτριες δυνάμεις συνεχίζεται ως προς αυτή την κατεύθυνση.

Στην έκθεση, η οποία επικεντρώνεται σε εξελίξεις μεταξύ 15 Ιουνίου και 12 Δεκεμβρίου 2022, ο κ. Γκουτέρες αναφέρει ότι και οι δύο πλευρές διατηρούν τις αντίθετες απόψεις τους για την πορεία προς τα εμπρός. Ελλείψει εποικοδομητικών ή εναρμονισμένων μηνυμάτων από τους δύο ηγέτες που θα μπορούσαν να έχουν απήχηση και στις δύο κοινότητες, το κλίμα μεταξύ των δύο πλευρών αλλά και έναντι των Ηνωμένων Εθνών «έχει επιδεινωθεί», αναφέρεται.

Δεδομένης της συνεχιζόμενης απουσίας πλήρων διαπραγματεύσεων, όπως σημειώνει ο κ. Γκουτέρες, «η παρουσία των ηγετών στη δεξίωση της 7ης Δεκεμβρίου στη Λευκωσία έστειλε ένα θετικό μήνυμα στο ευρύτερο κοινό».

«Καθώς συνεχίζουμε να υποστηρίζουμε τις πλευρές στην αναζήτηση κοινού εδάφους, η ευελιξία, η πολιτική βούληση και η προοπτική των μερών προς το καλύτερο συμφέρον των Κυπρίων θα είναι υψίστης σημασίας», αναφέρει.

Η υπό αναφορά περίοδος, προστίθεται, ξεκίνησε με μια ανανεωμένη δέσμευση από τις πλευρές να προχωρήσουν δυναμικά με μέτρα που θα οικοδομούσαν εμπιστοσύνη μεταξύ των πλευρών, ως μέσο δημιουργίας συνθηκών ευνοϊκών για ενδεχόμενες συνομιλίες. Από τον Οκτώβριο, ωστόσο, «οι σκληρυνόμενες απαιτήσεις σχετικά με το καθεστώς του βορρά και η πολιτική ρητορική στο νότο στο πλαίσιο της προεκλογικής εκστρατείας αύξησαν τα αντιληπτά ψυχολογικά εμπόδια στη συνεργασία».

Ο ΓΓ του ΟΗΕ σημειώνει ότι το πολιτικό τοπίο «περιπλέκεται περαιτέρω» από διαφωνίες και δηλώσεις σχετικά με περιοχές εντός της νεκρής ζώνης, παρακείμενων περιοχών και στα Βαρώσια, συμπεριλαμβανομένων των μη στρατιωτικών δραστηριοτήτων, ενώ, «η κατάσταση στο νησί επιδεινώνεται από τις συνεχιζόμενες εντάσεις στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου, μεταξύ άλλων όσον αφορά τις ανταγωνιστικές διεκδικήσεις για θαλάσσιες ζώνες και την επιδείνωση των σχέσεων μεταξύ των εγγυητριών δυνάμεων Ελλάδας και Τουρκίας».

Για την προοπτική συνομιλιών και το διορισμό απεσταλμένου των Ηνωμένων Εθνών, ο ΓΓ του ΟΗΕ αναφέρει ότι, λόγω της συνεχιζόμενης απουσίας ουσιαστικού διαλόγου για το Κυπριακό μεταξύ των δύο πλευρών και δεδομένου του επικρατούντος κοινωνικοοικονομικού και πολιτικού κλίματος, «οι προοπτικές επίτευξης κοινού εδάφους για την ειρηνευτική διαδικασία στην Κύπρο παραμένουν προς το παρόν αβέβαιες».

Καθώς οι απόψεις σχετικά με τον ρόλο και την εντολή ενός απεσταλμένου εξακολουθούν να διαφέρουν, σημειώνει, δεν έχει βρεθεί ακόμη συμφωνία σχετικά με τις λεπτομέρειες για το διορισμό απεσταλμένου των Ηνωμένων Εθνών, ο οποίος θα μπορούσε να διερευνήσει τρόπους επίτευξης κοινού εδάφους για την επανάληψη των διαπραγματεύσεων για μια μόνιμη διευθέτηση στην Κύπρο. Η εμπλοκή των ΗΕ με τις πλευρές και τις εγγυήτριες δυνάμεις συνεχίζεται ως προς αυτό, προσθέτει.

Επαναλαμβάνει ότι το μέλλον της διαδικασίας παραμένει στα χέρια των πλευρών και ότι, η επίδειξη πολιτικής βούλησης και ευελιξίας τους «παραμένει ύψιστης σημασίας». Από αυτή την άποψη, ένας απεσταλμένος των Ηνωμένων Εθνών που θα ηγείται της δέσμευσης με τα μέρη θα μπορούσε να παράσχει κρίσιμη υποστήριξη, προτίθεται.

Γίνεται επίσης αναφορά και στην ανάγκη μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης με τον κ. Γκουτέρες να ενθαρρύνει τους δύο ηγέτες και τους εκπροσώπους τους να συμμετάσχουν «σε έναν εποικοδομητικό διάλογο» και να συμφωνήσουν και να εφαρμόσουν αμοιβαία αποδεκτά μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης που μπορούν να συμβάλουν σε ένα πιο ευνοϊκό περιβάλλον για διευθέτηση του κυπριακού προβλήματος.

Οι προτάσεις που υποβλήθηκαν από τους δύο ηγέτες, όπως αναφέρει, «καλύπτουν τομείς δυνητικού οφέλους και για τις δύο πλευρές και ενδέχεται με τη σειρά τους συμβάλλουν στη βελτιωμένη σταθερότητα της ευρύτερης περιοχής της ανατολικής Μεσογείου». «Προτρέπω τους δύο ηγέτες να συμμετάσχουν σε συζητήσεις για τις προτάσεις με πνεύμα οικοδόμησης εμπιστοσύνης και εξεύρεσης κοινού εδάφους προς όφελος όλων», αναφέρεται στην έκθεση.

Ο κ. Γκουτέρες κάνει εκτενή αναφορά και στις δραστηριότητες των Τεχνικών Επιτροπών, ενώ χαρακτηρίζει ως «ιδιαιτέρως λυπηρή» την αναστολή της συμμετοχής των Τουρκοκυπρίων στο πρόγραμμα εκπαίδευσης για την ειρήνη «Imagine» υπό την αιγίδα της Τεχνικής Επιτροπής για την Εκπαίδευση.

Το γεγονός ότι έχει γίνει μόνο μία συνάντηση της Τεχνικής Επιτροπής για Ανθρωπιστικά Θέματα από τον Οκτώβριο του 2021 «και καμία ουσιαστική» συνεδρίαση της Τεχνικής Επιτροπής για την Εκπαίδευση από τις 2 Ιουλίου 2021 «είναι απογοητευτικό», σημειώνει ο κ. Γκουτέρες, προσθέτοντας ότι είναι «επίσης λυπηρή» η καθυστέρηση που παρατηρείται στα έργα που ξεκίνησε η Τεχνική Επιτροπή Πολιτισμού. Θα πρέπει επίσης, όπως αναφέρει «να αντιμετωπιστεί επειγόντως» η έλλειψη προόδου όσον αφορά τη δημιουργία μιας συμφωνημένης διαδικασίας για συντονισμένη αντιμετώπιση καταστάσεων κρίσεων στο νησί, όπως οι πυρκαγιές.

Αναφέρει, ότι, παρά την επιδείνωση της ατμόσφαιρας, τη συνεχιζόμενη απουσία διαπραγματεύσεων και τον περιορισμένο χώρο για δέσμευση σε ουσιαστικά ζητήματα στις ειρηνευτικές συνομιλίες, ανώτατοι αξιωματούχοι των Ηνωμένων Εθνών συνέχισαν να συνεργάζονται με τις δύο πλευρές και τις εγγυήτριες δυνάμεις με σκοπό την εξεύρεση κοινού εδάφους για τις διαπραγματεύσεις.

Στην έκθεση παρατίθενται και τα σημειώματα που απέστειλαν ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Νίκος Αναστασιάδης και ο ηγέτης των Τουρκοκυπρίων Ερσίν Τατάρ.

Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης κάνει εκτενή αναφορά στις προσπάθειες της ελληνοκυπριακής πλευράς προς επίλυση του Κυπριακού, και συγκεκριμένα, αναφέρεται, μεταξύ άλλων στην απόρριψη από τον Τουρκοκύπριο ηγέτη του πακέτου «τολμηρών» μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης, που είχε υποβάλει και στην αντιπρόταση του κ. Τατάρ τον Ιούλιο του 2022, μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης «που δυστυχώς αντικατοπτρίζουν τη θέση της τουρκικής πλευράς για μια λύση «δύο κρατών».

Αναφέρεται επίσης σε ανανεωμένες προσπάθειες «για την επιδίωξη της διεθνούς αναβάθμισης της αποσχιστικής οντότητας, όπως φαίνεται στην πρόσφατη απόφαση του Οργανισμού Τουρκικών Κρατών να τροποποιήσει το καταστατικό του προκειμένου να επιτραπεί η ένταξη οντοτήτων και να χορηγηθεί το καθεστώς του παρατηρητή στην παράνομη αποσχιστική οντότητα το κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου».

Κάνει αναφορά και στις προκλητικές ενέργειες και τις συνεχείς απειλές από την Τουρκία και την τουρκοκυπριακή πλευρά, όπως παράνομες ενέργειες και ανακοινώσεις για περαιτέρω παραβιάσεις στα Βαρόσια, αλλά και προσπάθειες παρεμβάσεις στη νεκρά ζώνη.

Ο κ. Τατάρ αναφέρει ότι συνέχισαν τις προσπάθειές τους «για την επιβεβαίωση των εγγενών μας δικαιωμάτων, δηλαδή της κυριαρχίας και της ισότητας διεθνούς καθεστώτος, τα οποία στερηθήκαμε με τη βία το 1963». Αναφέρεται σε προτάσεις συνεργασίας που έχει υποβάλει στον τομέα της ενέργειας και  πράσινης ενέργειας, μεταξύ άλλων, ενώ σημειώνει ότι πρέπει να επιδιωχθεί η συγκατάθεσή τους για τις δραστηριότητες της ΟΥΝΦΙΚΥΠ στις κατεχόμενες περιοχές «και να επιτευχθεί κατεπειγόντως νομικό πλαίσιο». Για το θέμα των Βαρωσίων, αναφέρει ότι στην υπό αναφορά περίοδο, οι ελληνοκυπριακές αιτήσεις προς την “επιτροπής ακίνητης περιουσίας” σχετικά με το κλειστό τμήμα της πόλης, αυξήθηκαν σε 470.