“Η μη αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας από την Τουρκία συνεχίζει να οδηγεί στο μπλοκάρισμα διαφορετικών οδών συνεργασίας” και “η ομαλοποίηση των σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας θα παραμείνει εξαιρετικά απαιτητική εάν δεν υπάρχει λύση στο Κυπριακό”, προειδοποιεί ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ για την εξωτερική πολιτική, στην έκθεσή του για το μέλλον των σχέσεων ΕΕ – Τουρκίας που τίθεται σήμερα στο Συμβούλιο των Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το αντίτυπο που έχει δει το ΚΥΠΕ, σε σχέση με το Κυπριακό, ο Ύπατος Εκπρόσωπος αναφέρει στην έκθεσή του ότι “το ζήτημα της επίλυσης του Κυπριακού αποτελεί βασικό στοιχείο των ισχυρών διαφωνιών της Τουρκίας με την ΕΕ στην Ανατολική Μεσόγειο. Κατά τη διάρκεια του 2020, η ελπίδα για πρόοδο στη διαδικασία επίλυσης του Κυπριακού έπρεπε να τεθεί σε αναμονή μέχρι τις εκλογές της τουρκοκυπριακής κοινότητας τον Οκτώβριο-Νοέμβριο του 2020. Το εκλογικό πλαίσιο οδήγησε σε αύξηση της πόλωσης της ρητορικής και των προκλήσεων, προκαλώντας έντονη αντίδραση από την ΕΕ όπως αντικατοπτρίζεται στα συμπεράσματα του Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου”.

“Από την έναρξη της εντολής του, και ιδίως κατά τις επισκέψεις του στην Κύπρο τον Ιούνιο του 2020 και τον Μάρτιο του 2021, ο Ύπατος Εκπρόσωπος / Αντιπρόεδρος εξέφρασε την πλήρη υποστήριξή του στον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών (ΓΓ ΟΗΕ) με στόχο την ταχεία επανάληψη των συνομιλιών για την επίλυση του Κυπριακού. Οι προσπάθειες του γραφείου του ΓΓ ΟΗΕ συνεχίστηκαν αμείωτες παρά τις μονομερείς ενέργειες στην περιφραγμένη περιοχή των Βαρωσίων, καθώς και επαναλαμβανόμενες δηλώσεις που αμφισβητούν άμεσα τη συμφωνημένη βάση για την επίλυση του κυπριακού προβλήματος, όπως προβλέπεται από τις σχετικές αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών (UNSCR), η τελευταία εγκρίθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2021 (UNSCR 2561). Τόσο η ΕΕ όσο και ο ΟΗΕ ζήτησαν από την Τουρκία να αντιστρέψει τη μονομερή της δράση στο Βαρώσι τον Νοέμβριο του 2020 (άνοιγμα της περιφραγμένης περιοχής της παραλίας)”.

Επιπλέον ο Ύπατος Εκπρόσωπος αναφέρει ότι “από τις ειρηνευτικές συνομιλίες στο Κράν Μοντάνα του 2017, ο ΟΗΕ συνέχισε να συνεργάζεται με την Ευρωπαϊκή Ένωση υπό την ιδιότητά του ως παρατηρητή της Διάσκεψης για την Κύπρο και η ΕΕ διατηρούσε πολύ στενή επαφή με τους εκπροσώπους της μορφής 5 + 1. Η ΕΕ έχει δεσμευτεί για μια δίκαιη, περιεκτική και βιώσιμη διευθέτηση του Κυπριακού, συμπεριλαμβανομένων των εξωτερικών της πτυχών, στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών και σύμφωνα με τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, σύμφωνα με τις αρχές στις οποίες βασίζεται η ΕΕ. Οι συνομιλίες μεταξύ των δύο κοινοτήτων, που τελικά οδηγούν σε συμφωνία, είναι απαραίτητες για τη μείωση των εντάσεων στην Ανατολική Μεσόγειο. Ορισμένες προτάσεις για μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης ανταλλάχθηκαν μεταξύ των μερών, συμπεριλαμβανομένης της κατανομής των εσόδων από την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων και η ΕΕ εξακολουθεί να είναι έτοιμη να διευκολύνει το απαραίτητο τεχνικό έργο σχετικά με αυτό. Τα θετικά αποτελέσματα που σχετίζονται με πρακτικά και ζωτικά ζητήματα για την τουρκοκυπριακή κοινότητα – όπως η διευκόλυνση της εξαγωγής τυριών Χαλούμι / Helim και η διανομή εμβολίων COVID-19 – θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε ένα περιβάλλον ευνοϊκό για περισσότερη εμπιστοσύνη. Η δέσμευση και η υποστήριξη της ΕΕ στο Κυπριακό είναι απαραίτητη για τη μείωση των εντάσεων στην περιοχή. Είναι σαφές πώς η μη αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας από την Τουρκία συνεχίζει να οδηγεί στο μπλοκάρισμα διαφορετικών οδών συνεργασίας. Η ομαλοποίηση των σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας θα παραμείνει εξαιρετικά απαιτητική εάν δεν υπάρχει λύση στο Κυπριακό”.

Σε άλλο σημείο της έκθεσης, ο Ύπατος Εκπρόσωπος καταγράφει ότι “το πολιτικό πλαίσιο στις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας έχει επιδεινωθεί σταδιακά τα τελευταία χρόνια, διακόπτοντας ουσιαστικά τα διάφορα μέσα και διαδικασίες για τη διμερή δέσμευση και συνεργασία”.

“Αυτό οφείλεται κυρίως στις τουρκικές ενέργειες στην Ανατολική Μεσόγειο, αμφισβητώντας άμεσα τα δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας στις θαλάσσιες ζώνες της και την απότομη αύξηση των προκλητικών ενεργειών της Τουρκίας κατά της Ελλάδας”. 

Καταγράφει ακόμα την “αποτυχία να προχωρήσει η διαδικασία επίλυσης του Κυπριακού, σε συνδυασμό με τις σχετικές απειλητικές ενέργειες της Τουρκίας και δυσφημιστική ρητορική και επιθετικές τουρκικές παρεμβάσεις στις περισσότερες περιφερειακές συγκρούσεις, με τρόπους που συχνά έρχονταν σε αντίθεση με ευρύτερα συμφέροντα της ΕΕ”.

“Επιπλέον, η περαιτέρω επιδείνωση της εσωτερικής κατάστασης στην Τουρκία, ιδίως στον τομέα των θεμελιωδών δικαιωμάτων και της οικονομικής διακυβέρνησης, είχε σαφείς αρνητικές επιπτώσεις στις σχέσεις της Τουρκίας με τα κράτη μέλη της ΕΕ και στη διμερή ατζέντα ΕΕ-Τουρκίας”, αναφέρει ο κ. Μπορέλ.