Ακρογωνιαίος λίθος των πολιτικών μας είναι ο εκσυγχρονισμός του κράτους και ιδιαίτερα των θεσμών, δήλωσε την Τρίτη ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, στην ομιλία του στο Συνέδριο Cyprus Democracy Summit στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, προαναγγέλλοντας «συγκεκριμένες ανακοινώσεις», για εκσυγχρονισμό της Νομικής Υπηρεσίας και την Ελεγκτικής Υπηρεσίας.

Είπε ακόμη ότι, η επανένωση της Κύπρου θα είναι μια από τις μεγαλύτερες μεταρρυθμίσεις στη χώρα. 

Ανέφερε επίσης ότι πολύ σύντομα θα κατατεθεί πρόταση που θα αφορά τη νομοθετική πρωτοβουλία των πολιτών, μέσω της οποίας με τη συλλογή μόνο 5.000 υπογραφών, οι πολίτες θα μπορούν να καταθέτουν προτάσεις νομοσχεδίων προς συζήτηση και λήψη σχετικών αποφάσεων. 

Στην ομιλία του, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης εξέφρασε την πεποίθηση ότι το Συνέδριο θα καθιερωθεί ως ένας θεσμός πετυχημένος, μιας και πραγματεύεται καίρια ζητήματα που απασχολούν κάθε σύγχρονη κοινωνία και την καθημερινότητα του Κύπριου πολίτη.

Σημείωσε ότι, οι θεματικές του συνεδρίου αγγίζουν τον πυρήνα των προβλημάτων και των προκλήσεων που καλούνται να τις διαχειριστούν όλες οι Κυβερνήσεις σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Η ανάγκη για συνεχείς μεταρρυθμίσεις, ο κρίσιμος ρόλος της εκπαίδευσης επηρεάζει οριζόντια όλες τις πολιτικές, πρόσθεσε.

«Η ενίσχυση της δημοκρατίας μέσω της τέχνης και της δημιουργικής έκφρασης, ο αντίκτυπος της τεχνητής νοημοσύνης στη δημοκρατία και στη σχέση των πολιτών με τους θεσμούς είναι μόνο ορισμένα από τα ζητήματα τα οποία αγγίζουν την ίδια τη δημοκρατία και την ποιότητα της ζωής και οφείλουν να απασχολούν και την Πολιτεία», ανέφερε.

Για τον ίδιο, πρόσθεσε, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης, η δημοκρατία δεν είναι κάτι στατικό, αλλά οι κοινωνίες εξελίσσονται και η δημοκρατία θα πρέπει να προσαρμόζεται και στη βάση των αναγκών της κοινωνίας. «Για αυτό θεωρώ ότι οι μεταρρυθμίσεις, όταν μιλάμε για δημοκρατία, είναι σημαντικές, γιατί είναι αυτές που ενισχύουν, τουλάχιστον προς τους πολίτες, το αίσθημα της δημοκρατίας, την αναβάθμιση και την ενίσχυση των σχέσεων των πολιτών με τους θεσμούς», πρόσθεσε. «Αλλά πολύ περισσότερο για μένα, μέσα από αυτές τις δράσεις, μέσα από τις μεταρρυθμίσεις, είναι να κερδίσουμε πίσω τη νέα γενιά του τόπου μας», είπε.

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ανέφερε ότι, ο σχεδιασμός της Κυβέρνησης, «για την Κύπρο που θέλουμε, το πολιτικό μας σύστημα, μπορώ να το αναφέρω ως τέτοιο, εδράζεται σε πολύ συγκεκριμένες και στοχευμένες προτεραιότητες». Συγκεκριμένα αναφέρθηκε στη βελτίωση της καθημερινότητας του πολίτη, στην οικοδόμηση μιας δυνατής, ανθεκτικής και ανταγωνιστικής οικονομίας, στη θεμελίωση ενός καλύτερου αύριο, επενδύοντας ειδικότερα, στους τομείς της παιδείας και της υγείας, στην επιτάχυνση της πράσινης μετάβαση και στον εκσυγχρονισμό και στην ανασύνταξη του Κράτους στην Κύπρο.

«Οφείλουμε να παραδεχτούμε», σημείωσε, ότι λόγω της τουρκικής κατοχής, της εισβολής του 1974, «πολλές φορές χρησιμοποιούμε αυτή τη δυσάρεστη εξέλιξη για να μην προχωρήσουμε σε τολμηρές μεταρρυθμίσεις που πρέπει να προχωρήσουμε, λέγοντας ότι λόγω της κατοχής δεν μπορούμε να κάνουμε αυτό, δεν μπορούμε να κάνουμε το άλλο». Ένα «κλασικό παράδειγμα», είπε, είναι το γεγονός ότι συζητούμε εδώ και πολλά χρόνια για την αυτόματη εγγραφή στους εκλογικούς καταλόγους «και η δικαιολογία γιατί δεν προχωρούμε είναι λόγω της τουρκικής κατοχής». Πρόσθεσε ότι, για να εγγραφεί ένας νέος σήμερα στις εκλογικές διαδικασίες «είναι μια ολόκληρη διαδικασία που στην ουσία αποθαρρύνουμε τους νέους να εγγράφονται στους εκλογικούς καταλόγους».

Στο πλαίσιο λοιπόν των προτεραιοτήτων που ανέφερε, είπε, «ακρογωνιαίος λίθος των πολιτικών μας είναι ο εκσυγχρονισμός του κράτους και ιδιαίτερα των θεσμών». Οι συνεχείς θεσμικές μεταρρυθμίσεις αποτελούν βασική συνιστώσα του προεκλογικού του  προγράμματος, είπε, σημειώνοντας πως θεωρώ ότι είναι κάτι που θα κρίνει σε μεγάλο βαθμό τη διακυβέρνησή του.

«Οι μεταρρυθμίσεις σημαίνουν αλλαγές και πάντα στις αλλαγές να είστε βέβαιοι ότι υπάρχουν αντιδράσεις», είπε, προσθέτοντας πως, δεν υπάρχει καμία αλλαγή η οποία θα τύχει καθολικής αποδοχής.

Ανέφερε, μεταξύ άλλων, ότι η σύσταση και λειτουργία του Γνωμοδοτικού Συμβουλίου «ήταν ένα σημαντικότατο βήμα προς την κατεύθυνση ενίσχυσης της ισοπολιτείας, που την ίδια στιγμή επιτρέπει σε όλους τους πολίτες της χώρας να διεκδικήσουν διορισμό».

«Πολύ ψηλά στις προτεραιότητές μας και το αμέσως επόμενο διάστημα θα προχωρήσουμε και με συγκεκριμένες ανακοινώσεις, για να αναφερθώ και σε κάτι που απασχολεί τον δημόσιο διάλογο αυτές τις μέρες, βρίσκεται και το θέμα του εκσυγχρονισμού δύο νευραλγικών Υπηρεσιών της Δημοκρατίας. Μιλώ για τη Νομική Υπηρεσία και την Ελεγκτική Υπηρεσία», είπε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. «Και πάλι, ακολουθώντας πρακτικές άλλων κρατών μελών, θα προχωρήσουμε στις επόμενες μέρες σε συγκεκριμένες προτάσεις», πρόσθεσε.

Την ίδια στιγμή, επεσήμανε, «ξεκάθαρη είναι και η προσέγγισή μας έναντι φαινομένων διαφθοράς και διαπλοκής». Ανέφερε ενδεικτικά «την ουσιαστική στήριξη της Ανεξάρτητης Αρχής κατά της διαφθοράς, τη συγκρότηση επιτροπής παρακολούθησης των συστάσεων της GRECO και πώς ανταποκρινόμαστε ως Κυπριακή Δημοκρατία, τη σύσταση για πρώτη φορά Μονάδας Εσωτερικού Ελέγχου στο Προεδρικό Μέγαρο και την ενίσχυση της Επιτροπής Δεοντολογίας και Προστασίας του Αθλητισμού».

Μέσα στο ίδιο πλαίσιο, πρόσθεσε, εντάσσεται και η προσπάθεια της Κυβέρνησης για σύσταση ενιαίας εποπτικής αρχής για διοικητικές υπηρεσίες, «όπως και η πρόσφατη απόφαση για συνεργασία με τις αμερικανικές Αρχές με το FBI για να συνδράμει στις προσπάθειες των κυπριακών Αρχών για διερεύνηση υποθέσεων που όχι μόνο δημιουργούν στους πολίτες το αίσθημα της ατιμωρησίας στη χώρα μας, αλλά την ίδια στιγμή αμαυρώνουν και το όνομα της χώρας μας στο εξωτερικό».

Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης είπε ακόμη ότι, «ένα από τα μεγάλα στοιχήματα»,  της διακυβέρνησής του, «είναι να κερδίσουμε τη νέα γενιά του τόπου μας, να εμπιστευτεί τους θεσμούς και να συμμετάσχει ενεργά και ουσιαστικά στη διαμόρφωση του μέλλοντος της χώρας μας μέσα από τη συμμετοχή της στη διαδικασία λήψης αποφάσεων».

Είπε ότι χαίρεται γιατί βλέπει συμμετοχή νέων ανθρώπων στο συνέδριο. Σημείωσε ότι η Πολιτεία, με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, όρισε το 2024 ως Έτος Νεολαίας, με στόχο, ανάμεσα σε άλλα, την αναβάθμιση και την ενίσχυση της ουσιαστικής εμπλοκής των νέων στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων, καθώς με αυτό τον τρόπο, προωθείται στην πράξη η συμμετοχική δημοκρατία. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, πρόσθεσε, η δημιουργία διαύλων συνεχούς επικοινωνίας με την κοινωνία και τους νέους, «αποτελεί προτεραιότητα».

Για αυτό τον λόγο, ανέφερε, δημιουργήθηκε πολύ πρόσφατα η διαδικτυακή πλατφόρμα «Η Φωνή του Πολίτη», στην οποία οι νέοι και οι νέες του τόπου εκφράζουν την άποψή τους σε θέματα που τους απασχολούν, «θέματα που απασχολούν το δημόσιο διάλογο και κατ’ επέκτασιν εμείς ως εκτελεστική εξουσία, αφού μιλάμε για δημοκρατία και είμαστε εδώ για να υπηρετήσουμε τον κόσμο, θα πρέπει να λάβουμε αποφάσεις, έχοντας πάντα υπόψη και τις τοποθετήσεις της νέας γενιάς».

Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης είπε ότι προωθείται και η λειτουργία της διαδικτυακής πλατφόρμας Έκφραcy, η οποία θα τεθεί σε λειτουργία τις επόμενες ημέρες. «Πρόκειται για μια άλλη καινοτομία που αφορά μόνο τους νέους, μόνο τη νεολαία στην χώρα μας», είπε, όπου θα μπορεί να συζητά σε τακτική βάση, κάθε εβδομάδα ή κάθε 15 μέρες με όλους τους αξιωματούχους του Κράτους, με τα μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου για θέματα που τους απασχολούν, ρωτώντας απευθείας την εκτελεστική εξουσία «και να ακούμε τις εισηγήσεις τους, την κριτική τους».

Αναφερόμενος στο Κυπριακό, είπε ότι η Κύπρος, ως πλήρες και ισότιμο κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, «έχει το προνόμιο να βρίσκεται στα πλέον ισχυρά κέντρα λήψεως αποφάσεων για όλα τα μεγάλα ζητήματα που επηρεάζουν τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων, που αγγίζουν την καθημερινότητά μας και κάθε πτυχή της ζωής μας». «Είναι και ένας άλλος λόγος που επιμένουμε στην ενεργότερη εμπλοκή της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην προσπάθεια επίλυσης του Κυπριακού», πρόσθεσε, σημειώνοντας ότι η ΕΕ «είναι η πιο ισχυρή ασφαλιστική δικλείδα ότι θα λειτουργεί η δημοκρατία στη χώρα μας μετά την επίλυση του Κυπριακού».

Κορυφαία προτεραιότητά μας, επεσήμανε, αποτελεί η ανάγκη για τερματισμό του σημερινού απαράδεκτου στάτους κβο, «του επικίνδυνου στάτους κβο που δεν είναι στατικό». Μισό αιώνα μετά την παράνομη τουρκική εισβολή και συνεχιζόμενη κατοχή, είπε, «έχουμε χρέος να πράξουμε ό,τι είναι δυνατόν, έτσι ώστε η χώρα μας να επανενωθεί, να γίνει ένα κανονικό κράτος που θα προσφέρει στους πολίτες του τη δυνατότητα να ζουν και να διαμορφώνουν σε συνθήκες ασφάλειας και ευημερίας». Μια τέτοια εξέλιξη, ανέφερε, «αναμφίβολα θα είναι μια από τις μεγαλύτερες μεταρρυθμίσεις στη χώρα μας και θα επιτρέψει την ίδια στιγμή να αξιοποιήσουμε στην ολότητά τους τις δυνατότητες και τις προοπτικές της χώρας μας».

Κλείνοντας, ανέφερε ότι θεωρεί ότι η σημερινή γενιά, μεγαλώνοντας, «έχει σαφώς λιγότερες ευκαιρίες από αυτές που είχαν οι γονείς τους». Πρόκειται για μια πολύ δυσάρεστη εξέλιξη, γιατί η μόνη προηγούμενη φορά που υπήρξε κάτι τέτοιο ήταν αμέσως μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, πρόσθεσε, σημειώνοντας πως είναι ένα θέμα «που αγγίζει την ποιότητα της δημοκρατίας μας». Είναι μια δυσάρεστη πραγματικότητα, η ανατροπή της οποίας χρειάζεται μια ολιστική προσέγγιση, συλλογικότητα, συνεργασία από όλους, «και αποτελεί έναν από τους στόχους μας», είπε.

«Η Δημοκρατία, όπως την ξέρουμε, τίθεται για πρώτη φορά σε αμφισβήτηση.» Αυτό τόνισε στη δική της ομιλία η   Άννα Διαμαντοπούλου, Πρόεδρος του ΔΙΚΤΥΟΥ για τη Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και την Ευρώπη, ενός ανεξάρτητου μη κερδοσκοπικού οργανισμού έρευνας και πολιτικής, με έδρα την Αθήνα και πρώην Ευρωπαία Επίτροπος για την Απασχόληση, τις Κοινωνικές Υποθέσεις και τις Ίσες Ευκαιρίες.

Η κ. Διαμαντοπούλου, που ήταν η κύρια ομιλητής στο συνέδριο, είπε ότι η Δημοκρατία στη Δύση είναι σύμφυτη με την ύπαρξη των δυτικών χωρών και αυτό όχι μόνο γιατί είναι ένα ελεύθερο και πιο ανθρώπινο καθεστώς αλλά και το πιο παραγωγικό καθεστώς. Απαντώντας στο πώς διατηρούμε τη Δημοκρατία είπε «με συνεχή αλλαγή, δεν είναι στατικό καθεστώς» και αυτό σημαίνει «με μεταρρυθμίσεις και ισχυρούς θεσμούς».

Όπως είπε, «οι μεταρρυθμίσεις ουσιαστικά κινούν τη Δημοκρατία και αλλάζουν τα δεδομένα με βάση τις εξελίξεις της κάθε εποχής», αλλάζουν δομικά για να γίνουν πιο σύγχρονες και να εξυπηρετούν τον σκοπό.

Παράλληλα, είπε, υπάρχουν οριζόντιες μεταρρυθμίσεις όπως ο ψηφιακός κόσμος τον οποίο ζούμε τώρα και τόνισε ότι «πρέπει οι μεταρρυθμίσεις να συμβαδίζουν και με δομικές μεταρρυθμίσεις» σημειώνοντας ότι «δεν γίνονται μεταρρυθμίσεις χωρίς κοινωνική συναίνεση».

Εξήγησε ότι η συναίνεση «χρειάζεται περισσότερο κοινωνικές και πολιτικές συμμαχίες, επεξεργασία και τεκμηρίωση. Δεν είναι λόγια η μεταρρύθμιση, είναι μια βαθύτατα πολιτική και εξαιρετικά απαιτητική και τεχνοκρατική διαδικασία». 

Είπε επίσης με τις μεταρρυθμίσεις θίγονται συμφέροντα και κατεστημένα, και δημιουργούν εκρηκτικές μειοψηφίες και μαζί τους συνήθως εργάζονται αντιπολιτευτικές δυνάμεις οι οποίες βλέπουν την ευκαιρία να αντιδράσουν και να δημιουργήσουν πεδίο οπαδών και κυρίως λαϊκιστικές δυνάμεις οι οποίες είναι ο ορισμός του στάτους κβο.

Η κ. Διαμαντοπούλου, διερωτήθηκε αν υπάρχει πρόσημο στις μεταρρυθμίσεις για να απαντήσει, «προφανώς γιατί υπάρχει τέτοια ώσμωση μεταξύ των mainstream κομμάτων στην Ευρώπη, που ουσιαστικά οι βασικές μεταρρυθμίσεις, στην οικονομία, στον ανταγωνισμό, στην αγορά εργασίας, έχουν τα ίδια χαρακτηριστικά».

Πρέπει να κατανοήσουμε ότι υπάρχει μια μεγάλη γκάμα μεταρρυθμίσεων που αφορούν όλες τις χώρες της ΕΕ και βασίζονται στον Ευρωπαϊκό καμβά. Αρα, είπε, το πρόσημο των μεταρρυθμίσεων στις χώρες μας είναι κυρίως ευρωπαϊκό το οποίο είναι η ώσμωση και η συνεργασία μέσα από την ιστορία και των συντηρητικών δυνάμεων με τις απόψεις τους για την οικονομία και των σοσιαλδημοκρατικών δυνάμεων για τις απόψεις τους για το κοινωνικό κράτος που συνευρέθησαν και δημιούργησαν το ευρωπαϊκό μοντέλο.

Ολοκληρώνοντας είπε ότι βρισκόμαστε σε μια περίοδο που η Δημοκρατία, όπως την ξέρουμε,  τίθεται για πρώτη φορά σε αμφισβήτηση, δηλαδή τίθενται ερωτήματα. «Αυτό πραγματικά είναι τρομακτικό αν σκεφτεί κανείς  με πόσο αίμα κατακτήθηκε η Δημοκρατία  αλλά όπως όλα στη Δημοκρατία, πρέπει να απαντηθούν και με επιχειρήματα και με πράξεις», συμπλήρωσε.

Στη σημασία τα κράτη-μέλη της ΕΕ να διατηρούν την κυριαρχία τους στη λήψη αποφάσεων σε επίπεδο της Ένωσης, αναφέρθηκε στην ομιλία του ο Έβαριστ Μπαρτόλο, πρώην Υπουργός Εξωτερικών και Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Μάλτας.

Μεταξύ άλλων, ο κ. Μπαρτόλο είπε ότι εάν τα κράτη μέλη, ιδιαίτερα τα μικρά, όπως η Κύπρος και η Μάλτα, δεν επηρεάζουν τις αποφάσεις της ΕΕ, κάποιες αποφάσεις δεν θα ληφθούν μόνο χωρίς αυτές αλλά εναντίον τους.

Είπε ακόμη ότι, η προώθηση της λήψης κυρίαρχων αποφάσεων εντός της ΕΕ γίνεται πιο επείγουσα αφού τα μεγάλα κράτη μέλη προωθούν πολιτικές που δεν είναι προς το συμφέρον τον πιο μικρών, όπως και το θέμα της συζήτησης για την κατάργηση του κανόνα ομοφωνίας (βέτο). Σημειώνοντας ότι 15 χώρες της ΕΕ είναι μικρού και μεσαίου μεγέθους, ο κ. Μπαρτόλο εξέφρασε την άποψη ότι αυτά τα κράτη μέλη θα πρέπει να σχηματίσουν έναν συνασπισμό ενάντια στους νέους κανόνες και να διασφαλίσουν ότι οι οποιεσδήποτε αλλαγές δεν θα τις κάνουν να χάσουν πλήρως την κυριαρχία τους.

Οι εργασίες του συνεδρίου συνεχίζονταν το μεσημέρι με συζητήσεις για τη δημοκρατία και την παιδεία, τους τρόπους στήριξης από την ΕΕ κοινωνιών χωρίς αποκλεισμούς που βασίζονται στο κράτος δικαίου, την τεχνητή νοημοσύνη και τη δημοκρατία.