Με τη μέθοδο της παρουσίασης κάτω από το κεφάλαιο «Κύπρος» δύο οντοτήτων, της διεθνώς αναγνωρισμένης «Κυπριακής Δημοκρατίας» και της αναγνωρισμένης μόνο από την Τουρκία «περιοχής διοικούμενης από Τουρκοκυπρίους», κυκλοφόρησε σήμερα η έκθεση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για την κατάσταση των θρησκευτικών ελευθεριών διεθνώς, το 2020.

Η έκθεση στο κεφάλαιο για την Τουρκία είναι ιδιαίτερη επικριτική στο ζήτημα της μετατροπής των μουσείων Αγίας Σοφίας και Χώρας σε τζαμιά και τις υπόλοιπες διακρίσεις σε βάρος Ελληνορθοδόξων, Αρμενίων και άλλων μειονοτήτων, καταγράφει την επίσκεψη Πομπέο στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και τη συνάντησή του με θρησκευτικές ομάδες, αλλά και τη συνεχιζόμενη άρνηση της Τουρκίας να επιτρέψει την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης.

Στο κεφάλαιο για την Κύπρο, η έκθεση σημειώνει ότι από το 1974, το νότιο τμήμα της Κύπρου βρίσκεται υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης της Κυπριακής Δημοκρατίας. Το “διοικούμενο από Τουρκοκυπρίους βόρειο τμήμα”, αυτοανακηρύχθηκε «Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου» («τδβκ») το 1983.

«Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν αναγνωρίζουν την «τδβκ», ούτε καμία άλλη χώρα εκτός της Τουρκίας. Ένας σημαντικός αριθμός τουρκικών στρατευμάτων παραμένει στο νησί. Μια «πράσινη γραμμή» ή ουδέτερη ζώνη (η οποία έχει μήκος πάνω από 110 μίλια και αρκετά μίλια πλάτος) που περιπολείται από την Ειρηνευτική Δύναμη του ΟΗΕ στην Κύπρο (UNFICYP), χωρίζει τα δύο μέρη», αναφέρει.

Στη σύνοψη του τμήματος για την Κυπριακή Δημοκρατία σημειώνει ότι το Σύνταγμα απαγορεύει τις θρησκευτικές διακρίσεις και προστατεύει την ελευθερία λατρείας, διδασκαλίας και άσκησης της θρησκείας κάποιου. Εκχωρεί στην Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία της Κύπρου το αποκλειστικό δικαίωμα να ρυθμίζει και να διαχειρίζεται τις εσωτερικές της υποθέσεις και αναγνωρίζει το Vakf, ένα ισλαμικό ίδρυμα που διαχειρίζεται χώρους λατρείας και περιουσίας που έχουν δωρίσει οι Μουσουλμάνοι, ως φιλανθρωπικό κληροδότημα.

«Δύο από τα οκτώ λειτουργούντα τζαμιά υπό την κηδεμονία του Υπουργείου Εσωτερικών εξακολούθησαν να στερούνται εγκαταστάσεων μπάνιου και πλύσης», αναφέρει, σημειώνοντας παράλληλα ότι το Τμήμα Αρχαιοτήτων συνέχισε να περιορίζει την τακτική πρόσβαση στο Τζαμί Hala Sultan Tekke σε δύο μόνο από τις πέντε καθημερινές προσευχές, αν και κατά κανόνα χορήγησε εκτεταμένη πρόσβαση κατά τη διάρκεια του Ραμαζανιού και κατόπιν αιτήματος του ιμάμη.

«Ο ιμάμης του τζαμιού Hala Sultan Tekke είπε ότι οι φρουροί ασφαλείας του Τμήματος Αρχαιοτήτων συνέχισαν να επιτρέπουν σε κάποιους μη μουσουλμάνους τουρίστες να εισέρχονται στο τζαμί χωρίς να τηρούν το κατάλληλο ντύσιμο. Ο ιμάμης είπε ότι το τουρκικό νεκροταφείο Λάρνακας ήταν εντελώς γεμάτο και το Υπουργείο Εσωτερικών απέρριψε το αίτημά του για την κατασκευή νέου νεκροταφείου σε γειτονική γη του Εβκάφ».

Στα προβλήματα καταγράφονται παράπονα της εβραϊκής κοινότητα για διενέργεια νεκροψιών και η άρνηση άδειας σε σφαγή των ζώων για παραγωγή προϊόντων κοσέρ.

«Η εβραϊκή κοινότητα ανέφερε ότι οι αρχές συνέχισαν να πραγματοποιούν νεκροψίες για μη ύποπτους θανάτους, ενάντια στις επιθυμίες της κοινότητας. Οι αρχές συνέχισαν να αρνούνται την άδεια για σφαγή ζώων για παραγωγή τροφίμων σύμφωνα με τον εβραϊκό νόμο. Στις αρχές Απριλίου, το Συμβούλιο Υπουργών υπέβαλε στη Βουλή των Αντιπροσώπων ένα νομοσχέδιο που επιτρέπει τη σφαγή των ζώων με kosher και halal. Η κυβέρνηση απέσυρε το νομοσχέδιο στις 24 Απριλίου μετά από έντονες αντιδράσεις ακτιβιστών για τα δικαιώματα των ζώων. Οι αρχές δεν απάντησαν σε αίτημα που εκκρεμεί από το 2017 από τον Αρχιραββίνο της Κύπρου να έχει το δικαίωμα να εκδώσει πιστοποιητικά γάμου, θανάτου και διαζυγίου».

Στην έκθεση σημειώνεται η ρίψη από αγνώστους – τον περασμένο Μάιο – κροτίδων στις εγκαταστάσεις του Τζαμιού Κοπρούλου στη Λεμεσό και το βανδαλισμό τοίχων γύρω από τζαμί με αντι-μουσουλμανικά, αντι-μεταναστευτικά συνθήματα και γκράφιτι. Αναφέρει ακόμη πως ορισμένες ομάδες θρησκευτικών μειονοτήτων συνέχισαν να αναφέρουν την κοινωνική πίεση για συμμετοχή σε δημόσιες ελληνορθόδοξες θρησκευτικές τελετές, όπως γάμους και βαπτίσεις.

Έλληνες Ορθόδοξοι Χριστιανοί ανέφεραν ότι μερικές φορές αντιμετώπιζαν εξοστρακισμό από την κοινότητά τους, εάν αλλάξουν θρησκεία.

Σημειώνει ότι οι ηγέτες των κύριων θρησκευτικών ομάδων συνέχισαν να συναντιούνται στο πλαίσιο της Θρησκευτικής Διαδρομής της Ειρηνευτικής Διαδικασίας της Κύπρου (RTCYPP) και να υποστηρίζουν μεγαλύτερη θρησκευτική ελευθερία για τις θρησκευτικές κοινότητες σε ολόκληρο το νησί.

 Αναφέρεται τέλος στις δραστηριότητες της αμερικανικής πρεσβείας στη Λευκωσία, εκπρόσωποι της οποίας συνέχισαν να συναντιούνται με κυβερνητικούς αξιωματούχους για να συζητήσουν διάφορα θέματα, συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασης σε θρησκευτικούς χώρους και στις δύο πλευρές της «πράσινης γραμμής».

«Η Πρέσβειρα συναντήθηκε με θρησκευτικούς ηγέτες για να συζητήσουν τους περιορισμούς της θρησκευτικής ελευθερίας, την πρόσβαση σε θρησκευτικούς χώρους και τη διαθρησκευτική συνεργασία. Το προσωπικό της πρεσβείας συναντήθηκε με μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ) και θρησκευτικούς ηγέτες για να συζητήσουν θέματα, συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασης σε θρησκευτικούς χώρους σε όλο το νησί και των διακρίσεων εις βάρος μειονοτικών θρησκευτικών ομάδων. Εκτός από μερικές τηλεδιασκέψεις, λόγω των περιορισμών του COVID-19, οι περισσότερες ήταν προσωπικές συναντήσεις».

Γράφει τέλος πως αξιωματούχοι της πρεσβείας επισκέφθηκαν επίσης μέρη θρησκευτικής σημασίας και στις δύο πλευρές της «πράσινης γραμμής» και ενθάρρυναν τον συνεχή διάλογο και τη συνεργασία μεταξύ θρησκευτικών ηγετών.

Αναφορές στα κατεχόμενα

Στη σύνοψη για τη «διοικούμενη από Τουρκοκύπριους περιοχή» γράφει πως το τουρκοκυπριακό «σύνταγμα» αναφέρεται στο «κράτος» ως κοσμικό και παρέχει ελευθερία θρησκευτικής πίστης και λατρείας σύμφωνα με τα δημόσια τάξη και τα ήθη. Απαγορεύει την αναγκαστική συμμετοχή σε λατρεία και θρησκευτικές υπηρεσίες και ορίζει ότι η θρησκευτική εκπαίδευση μπορεί να διεξάγεται μόνο υπό «κρατική» εποπτεία. Το «σύνταγμα» παρέχει στο Vakf το αποκλειστικό δικαίωμα να ρυθμίζει τις εσωτερικές του υποθέσεις».

Σημειώνει ότι οι τουρκοκυπριακές αρχές συνέχισαν να παρέχουν βελτιωμένη πρόσβαση σε ελληνορθόδοξους θρησκευτικούς χώρους, αν και οι επισκέψεις μειώθηκαν λόγω της πανδημίας COVID-19.

Επικαλούμενη το «υπεξ» του ψευδοκράτους, η έκθεση γράφει πως δεν υποβλήθηκαν αιτήματα για θρησκευτικές υπηρεσίες μετά τις 12 Μαρτίου 2020, λόγω των μέτρων για τον COVID-19.

Στα προβλήματα καταγράφει παράπονα εκπροσώπων των Τουρκόφωνων Προτεσταντικών Συλλόγων (TSPA), για αστυνομική παρακολούθηση των δραστηριοτήτων τους.

«Σύμφωνα με αντιπροσώπους Ελληνορθοδόξων, η αστυνομία παρακολουθεί τις εκκλησιαστικές τους υπηρεσίες. Ανέφεραν ότι αστυνομικοί με πολιτικά παρευρέθηκαν στη διάρκεια λειτουργιών των υπηρεσιών να ελέγξουν τα στοιχεία ταυτότητας των ιερέων και να παρακολουθούν το εκκλησίασμα».

Καταγράφει τα παράπονα της τουρκοκυπριακής οργάνωσης Προτεσταντών (TSPA), πως οι Τουρκοκύπριοι που άλλαξαν θρησκεία αντιμετώπισαν συχνά κοινωνική κριτική.

Σημειώνει την ολοκλήρωση της συντήρησης και της δομικής υποστήριξης πέντε εκκλησιών και των τειχών του ιστορικού κέντρου της Λευκωσίας, καθώς και τις συνεχείς συναντήσεις καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους του Μουφτή των Τ/κ Αταλάι και του Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου Β, ενώ οι εκπρόσωποί τους συνέχισαν να συναντώνται αυτοπροσώπως στη νεκρή ζώνη, σύμφωνα με τα πρωτόκολλα μετριασμού του COVID-19.

Αναφορά γίνεται τέλος στις δραστηριότητες της αμερικανικής πρεσβείας, αξιωματούχοι της οποίας συνέχισαν να συνεργάζονται με το γραφείο του Μουφτή, ο οποίος ήταν επίσης επικεφαλής του «τμήματος θρησκευτικών υποθέσεων», και με τηλεφωνικές και ψηφιακές επικοινωνίες να συζητούν τη συνεργασία μεταξύ θρησκευτικών ηγετών και την πρόσβαση σε θρησκευτικούς χώρους.

«Αξιωματούχοι της πρεσβείας συναντήθηκαν με εκπροσώπους του «υπεξ» και του Vakf για να συζητήσουν την απεριόριστη πρόσβαση σε θρησκευτικούς χώρους. Αξιωματούχοι της πρεσβείας συνέχισαν να συναντιούνται με ηγέτες των μουσουλμάνων Σουνιτών και Αλεβί μουσουλμάνων, Αρμενίων και Ελληνορθοδόξων, Μαρωνιτών, Ρωμαιοκαθολικών και Προτεσταντών για να συζητήσουν την πρόσβαση σε θρησκευτικούς χώρους και περιπτώσεις θρησκευτικών διακρίσεων», καταλήγει η σύνοψη της έκθεσης για τα κατεχόμενα.