1.       Το κτήριο και η χρήση του.

Στη λαϊκή εξέγερση του 1931 το ξύλινο Κυβερνείο καταστράφηκε από πυρκαγιά και αποφασίστηκε να κτιστεί ένα καινούριο Κυβερνείο βασισμένο σε παραδοσιακά αρχιτεκτονικά στοιχεία του τόπου.

Το σχέδιο του νέου Κυβερνείου έγινε από Βρετανικό οίκο και το κτίσιμό του ανέλαβε το κυβερνητικό Τμήμα Δημοσίων Έργων της Κύπρου. Προηγήθηκαν επισκέψεις σε διάφορα παραδοσιακά κτίρια στην Κύπρο, όπου επισημάνθηκαν και αντιγράφηκαν αξιόλογα τοπικά παραδοσιακά στοιχεία αρχιτεκτονικής.

Βυζαντινά και γοτθικά στοιχεία, αλλά και λίγα τουρκικά, συνθέτουν την αρχιτεκτονική του κτιρίου. Η σειρά των κιόνων του ισογείου και του άνω ορόφου βασίζονται σε παρόμοια κατασκευή στο Μοναστήρι της Αχειροποιήτου κοντά στη Λάπηθο. Τα σκαλισμένα κιονόκρανα και οι βάσεις των κιόνων επιλέγηκαν από σχέδια από την Κυθρέα, τη Λάμπουσα και τη Λευκωσία. Οι αναλογίες του πύργου στο κέντρο του κτιρίου είναι παρμένες από το Κάστρο του Κολοσσιού. Στο πρωτότυπο σχέδιο η οροφή του κάστρου προβλεπόταν να γίνει με κεραμίδια σε σχήμα πυραμίδας, αλλά για ορισμένους πρακτικούς λόγους και για να υπάρξει ένα επιπρόσθετο βυζαντινό στοιχείο στην οικοδομή, αντικαταστάθηκε με θόλο.

Για τη γενική κατασκευή του κτιρίου χρησιμοποιήθηκε ειδική πέτρα (πουρόπετρα) από τον Γερόλακκο για το απαλό γκριζοκίτρινο χρώμα της, τη σκληρότητα και την αντοχή της. Στους εσωτερικούς χώρους (τζάκια, σκάλες κλπ.) χρησιμοποιήθηκε ασβεστόλιθος από την περιοχή της Λεμεσού.

Αρκετή προσοχή στο κτίσιμο του Κυβερνείου δόθηκε, επίσης, σε ό,τι αφορά τη ξυλεία. Χρησιμοποιήθηκε ξύλο από τα κυπριακά δάση (ευκάλυπτος, πεύκος, πλάτανος, κυπαρίσσι, καρυδιά, συκαμινιά) και από διάφορα μέρη της Βρετανικής Αυτοκρατορίας, όπως για παράδειγμα από τη Μπούρμα και τον Καναδά. Η πόρτα της κύριας εισόδου του Κυβερνείου κατασκευάστηκε με πρότυπο την πόρτα του Μοναστηριού του Αγίου Χρυσοστόμου, που βρίσκεται στην οροσειρά του Πενταδακτύλου. Κάθε φύλλο σχηματίσθηκε από τουλάχιστο 288 μικρά ξύλινα κομμάτια από έξι διαφορετικά δένδρα, που ενώνονταν μεταξύ τους χωρίς να χρησιμοποιηθούν καρφιά ή βίδες. Έτσι αποφεύχθηκε η πιθανή στρέβλωσή τους. Τα σκαλιστά δοκάρια και οι καλαμένιες ψάθες της οροφής ήταν καθαρά κυπριακής προέλευσης. Τα υποστηρίγματα των δοκών της οροφής στα κύρια δωμάτια είχαν αφαιρεθεί από παλαιό σπίτι που είχε κατεδαφιστεί. Ορισμένα διακοσμητικά στοιχεία εντός του κτιρίου, και κυρίως στη σκάλα ανόδου στον άνω όροφο, ήταν αντιγραφές αρχαίων αντικειμένων, ενώ οι κουρτίνες ήταν κεντημένες στο χέρι με κυπριακά διακοσμητικά στοιχεία.

Μετά την ανεξαρτησία της Κύπρου και την αναχώρηση του Άγγλου Κυβερνήτη το 1960, το Κυβερνείο καθιερώθηκε ως το επίσημο Προεδρικό Μέγαρο της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Το Προεδρικό Μέγαρο καταστράφηκε στις 15 Ιουλίου 1974, κατά το πραξικόπημα εναντίον του Προέδρου Μακαρίου. Τα πάντα κάηκαν, εκτός από τους όρθιους τοίχους που και αυτοί υπέστησαν ζημιές από την πυρκαγιά.

Ανοικοδομήθηκε λίγα χρόνια αργότερα με οικονομική χορηγία από την Ελλάδα και χρησιμοποιείται ξανά από το 1979 ως γραφείο του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας. Επί προεδρίας του μακ. Σπύρου Κυπριανού και του κ. Γιώργου Βασιλείου το Προεδρικό Μέγαρο χρησιμοποιήθηκε κατά καιρούς και ως κατοικία του Προέδρου της Δημοκρατίας και της συζύγου του.

Στις 28 Μαΐου 2010, ανακοινώθηκε ότι επρόκειτο να γίνουν διάφορες εργασίες στο κτίριο, με στόχο τη μείωση των εκπομπών άνθρακα που εξέπεμπε το κτίριο. Το κόστος των εργασιών ήταν €1.2εκ. Μεταξύ άλλων προστέθηκαν ηλιακοί συλλέκτες στο χώρο στάθμευσης αυτοκινήτων, τοποθετήθηκε ένα νέο σύστημα εξαερισμού και νέα παράθυρα. Επιπλέον δαπανήθηκαν €2,7 εκ. για την κατασκευή μιας νέας αίθουσας για την κυπριακή προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 2ο εξάμηνο του 2012. Η νέα αίθουσα άνοιξε στις 17 Μαΐου 2012.

2.       Εργασίες συντήρησης/βελτίωσης/επεκτάσεων των τελευταίων δέκα ετών

Από πληροφόρηση που λάβαμε από το Ολοκληρωμένο Σύστημα Διοικητικής και Οικονομικής Πληροφόρησης του Γενικού Λογιστηρίου (FIMAS), την περίοδο 1.3.2013 μέχρι 28.2.2023 δαπανήθηκαν συνολικά τα εξής ποσά από τα τρία σχετικά κονδύλια της Προεδρίας της Δημοκρατίας:

Επίσης, με βάση πληροφόρηση που μας δόθηκε από την Προεδρία της Δημοκρατίας, κατά την τελευταία δεκαετία οι πιο σημαντικές συντηρήσεις/βελτιώσεις/επεκτάσεις που έγιναν στο Προεδρικό Μέγαρο ήταν οι ακόλουθες:

2020 – 2021: Κολυμβητική δεξαμενή (πισίνα), Κόστος €43.543 (συμπεριλαμβάνεται το ΦΠΑ).

2017: Ανακαίνιση κουζίνας προεδρικής κατοικίας, Κόστος €18.300 πλέον ΦΠΑ.

Χάριν πληρότητας, αναφέρεται ότι, με βάση στοιχεία που μας έχουν δοθεί από την Προεδρία της Δημοκρατίας, κατά την τελευταία δεκαετία, οι πιο σημαντικές συντηρήσεις/βελτιώσεις/επεκτάσεις που έγιναν στην Προεδρική Εξοχική Κατοικία στο Τρόοδος ήταν συνολικού κόστους €299.431, εκ των οποίων οι €18.234 ήταν από κονδύλια του προϋπολογισμού της Προεδρίας και οι €281.197 από κονδύλια του προϋπολογισμού του Τμήματος ΔημοσίωνΈργων.

Όσα ποσά αναφέρεται πιο πάνω ότι μας έχουν δοθεί από την Προεδρία της Δημοκρατίας δεν ελέχθησαν από την Υπηρεσία μας.

Σε σχέση με τον τρόπο, συμπερίληψης των σχετικών εργασιών στον κρατικό προϋπολογισμό, από το Επεξηγηματικό Υπόμνημα του Προϋπολογισμού των τελευταίων τριών ετών προκύπτει ότι είχαν περιληφθεί οι ακόλουθες εργασίες στο Προεδρικό Μέγαρο:

Προϋπολογισμός 2021

Υποομάδα Δαπανών 03301 – Συντηρήσεις Κτιρίων και Γραφείων

Κάτω από την υποομάδα αυτή περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, πιστώσεις ύψους €1.800.000 που προορίζονται να καλύψουν διάφορες συντηρήσεις/βελτιώσεις/ επεκτάσεις του Προεδρικού Μεγάρου και του περιβάλλοντα χώρου:

1.    Ανέγερση φρουραρχείου Προεδρικής Φρουράς.

2.    Ανέγερση νέου κτιρίου – Γραφείων Διοίκησης Προεδρίας (Φάση Α & Β).

3.    Ανακαίνιση/διαμόρφωση χώρου κυβερνητικού κτιρίου στη Λεωφόρο Βύρωνος για κάλυψη στεγαστικών αναγκών της Προεδρίας.

4.    Διάφορα άλλα δευτερεύοντα έργα

Προϋπολογισμός 2022

Υποομάδα Δαπανών 03301 – Συντηρήσεις Κτιρίων και Γραφείων

Κάτω από την υποομάδα αυτή περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, προτεινόμενες πιστώσεις ύψους €450.000 που προορίζονται να καλύψουν διάφορες συντηρήσεις/βελτιώσεις/ επεκτάσεις του Προεδρικού Μεγάρου και του περιβάλλοντα χώρου, ως ακολούθως:

1.    Ανακαίνιση/διαμόρφωση χώρου κυβερνητικού κτιρίου στη Λεωφόρο Βύρωνος για κάλυψη στεγαστικών αναγκών της Προεδρίας.

2.    Διάφορα άλλα δευτερεύοντα έργα.

Προϋπολογισμός 2023

Υποομάδα Δαπανών 03301 – Συντηρήσεις Κτιρίων και Γραφείων

Κάτω από την υποομάδα αυτή περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, προτεινόμενες πιστώσεις ύψους €180.000 που προορίζονται να καλύψουν διάφορες συντηρήσεις / βελτιώσεις / επεκτάσεις του Προεδρικού Μεγάρου και του περιβάλλοντα χώρου, καθώς και διάφορα άλλα δευτερεύοντα έργα.

3.       Ενεργειακή Αναβάθμιση του Προεδρικού Μεγάρου.

3.1     Ο διαγωνισμός με αρ. ΔΘΓ13/2022 και τίτλο «Ενεργειακή Αναβάθμιση του Προεδρικού Μεγάρου της Κυπριακής Δημοκρατίας» προκηρύχθηκε από το Τμήμα Δημοσίων Έργων (αναθέτουσα αρχή) στις 21.11.2022 με εκτιμώμενη αξία ίση με €1.150.000 (πλέον ΦΠΑ). Στις 3.1.2023 υποβλήθηκε μία μόνο προσφορά για ποσό ίσο με €1.409.658 (πλέον ΦΠΑ), δηλαδή κατά 22,58% υψηλότερη από την καθορισθείσα εκτιμώμενη αξία.  Η Υπηρεσία μας εισηγήθηκε ακύρωση του διαγωνισμού αφού η τιμή ήταν εξωπραγματική και δεν είχε αναπτυχθεί ούτε ανταγωνισμός αλλά, παραταύτα, το Συμβούλιο Προσφορών αποφάσισε στις 23.2.2023 την κατακύρωση του διαγωνισμού. Η σύμβαση υπογράφτηκε στις 29.3.2023.

Σημειώνουμε ότι στην απόφαση της Αναθεωρητικής Αρχής Προσφορών (ΑΑΠ) με αριθμό 29/2022 και ημερ. 12.1.2023, που αφορούσε απόφαση της Αναθέτουσας Αρχής για ακύρωση διαγωνισμού του Υπουργείου Άμυνας στην οποία η χαμηλότερη προσφορά ήταν κατά 19,2% υψηλότερη από την εκτιμώμενη αξία, η ΑΑΠ δικαιώνοντας την απόφαση της Αναθέτουσας Αρχής είχε τονίσει ότι «κατακύρωση σε εξωπραγματικές τιμές θα συνιστούσε κατάχρηση εξουσίας».

3.2     Με βάση τα έγγραφα του Συμβολαίου, το έργο περιλαμβάνει κυρίως τα ακόλουθα:

• Αντικατάσταση υφιστάμενων κουφωμάτων με κουφώματα υψηλής ενεργειακής απόδοσης. Η εργασία αυτή περιλαμβάνει τη συντήρηση, συμπλήρωση της υφιστάμενης κάσιας ή/και αντικατάσταση τμήματος αυτής εφόσον χρειάζεται. Όπου υπάρχουν ξύλινα παντζούρια/ περσιανές και άλλα ξύλινα στοιχεία στα κουφώματα παραμένουν.
• Εγκατάσταση φωτοβολταϊκού συστήματος.
• Αντικατάσταση συστημάτων θέρμανσης και ψύξης διατηρώντας τις υφιστάμενες σωληνώσεις.
• Αντικατάσταση συστημάτων εξαερισμού.
• Εγκατάσταση σταθμών φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων.
• Εγκατάσταση συστήματος αυτοματισμών με εξοπλισμό καταγραφής και παρακολούθησης των ενεργειακών συστημάτων του κτιρίου.
• Μπογιατίσματα εσωτερικών τοιχοποιιών και ψευδοροφών, εκεί και όπου αυτές επηρεάζονται από τις προβλεπόμενες οικοδομικές και ηλεκτρομηχανολογικές εργασίες ενεργειακής αναβάθμισης του κτιρίου.

3.3     Το έργο συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά 85% και κατά 15% από εθνικούς πόρους.

4.       Η παροχή δωρεάν κατοικίας και εξοχικής κατοικίας στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.

4.1     Σημειώνουμε κατ’ αρχάς ότι δεν υπάρχει σε οποιοδήποτε νόμο ή κανονισμό αναφορά που να υποδηλοί ευθέως ή εμμέσως υποχρέωση της Δημοκρατίας να μεριμνήσει δια την παροχή κατοικίας και/ή εξοχικής κατοικίας στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και/ή την οικογένειά του. Αυτό που φαίνεται ότι εύλογα μπορεί να λεχθεί είναι ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει εθιμικό δικαίωμα να χρησιμοποιεί, χωρίς την καταβολή ενοικίου, τις κατοικίες στο Προεδρικό Μέγαρο και στο Τρόοδος ενόσω αυτές είναι διαθέσιμες.

Αυτό όμως δεν μπορεί να σημαίνει ότι η Δημοκρατία οφείλει να προβαίνει σε συντήρηση, ανακαίνιση ή βελτίωση των κατοικιών αυτών ως έχουσα υποχρέωση έναντι του Προέδρου της Δημοκρατίας. Τέτοιες εργασίες συντήρησης, ανακαίνισης ή συντήρησης μπορούν να αναλαμβάνονται από τη Δημοκρατία μόνο κατ’ εκλογή της, όταν η ίδια κρίνει ότι οι εργασίες αυτές είναι αναγκαίες για τη διαφύλαξη της περιουσίας της.

Σε κάθε περίπτωση, εφόσον οι εργασίες αυτές θα έχουν εκτενή μορφή, αναμένεται να περιληφθούν ρητά στον κρατικό Προϋπολογισμό με σχετική αναφορά στο Επεξηγηματικό Υπόμνημα. Για παράδειγμα, όπως αναφέρεται πιο πάνω, κατά τα προηγούμενα έτη, περιλήφθηκε στο Επεξηγηματικό Υπόμνημα κατά σαφή τρόπο η ανακαίνιση/διαμόρφωση χώρου κυβερνητικού κτιρίου στη Λεωφόρο Βύρωνος για κάλυψη στεγαστικών αναγκών της Προεδρίας. Κατ’ ανάλογο τρόπο, θα έπρεπε να περιληφθεί αναφορά για την ανακαίνιση της κατοικίας στο Προεδρικό Μέγαρο εφόσον, όπως αναφέρεται πιο κάτω, πρόκειται για εργασίες της τάξης των €150.000.

4.2     Με το θέμα σχετίζεται έμμεσα και η δαπάνη που αφορά στη φρούρηση του Προέδρου της Δημοκρατίας αφού η απόφαση του Προέδρου της Δημοκρατίας να μετακομίσει οικογενειακώς στην προεδρική κατοικία στο Προεδρικό Μέγαρο και να εγκαταλείψει την ιδιωτική του κατοικία, σημαίνει ότι οι χώροι τους οποίους φρουρεί η Αστυνομία επί 24ώρου βάσεως μειώνονται. Αυτό εξ ορισμού θα έπρεπε να σημαίνει σημαντική μείωση του προσωπικού της Προεδρικής Φρουράς. Η Προεδρία της Δημοκρατίας μας ενημέρωσε ότι η Επιτροπή Αξιολόγησης Κινδύνου θα εκπονήσει μελέτη Αξιολόγησης Κινδύνου για τα θέματα ασφάλειας του Προεδρικού Μεγάρου και ανάλογα με τις εισηγήσεις και τα ευρήματα θα ενημερωθεί και η Ελεγκτική Υπηρεσία κατά πόσο θα γίνει σχετική μείωση της προεδρικής φρουράς. Η Υπηρεσία μας σημειώνει ότι τυχόν μη σημαντική μείωση του προσωπικού της Προεδρικής Φρουράς (η οποία έπρεπε να είχε γίνει από την πρώτη στιγμή της μετακόμισης πριν ένα και πλέον μήνα), με το δικαιολογητικό ότι, τώρα που καταργήθηκε η ανάγκη φρούρησης της ιδιωτικής προεδρικής κατοικίας, αίφνης διαπιστώθηκε η ανάγκη αύξησης του προσωπικού που φρουρεί το Προεδρικό Μέγαρο, θα ενισχύει σημαντικά τις ενδείξεις (σε βαθμό που εύλογα θα μπορεί να γίνεται αναφορά σε αποδείξεις) ότι ο αριθμός της αστυνομικής φρουράς δεν προκύπτει μόνο με τεχνοκρατική αξιολόγηση αλλά, αντίθετα, πρώτα καθορίζεται ο αριθμός και μετά οι μελέτες και αξιολογήσεις αιτιολογούν τον αριθμό αυτό. Αποτελεί συνεπώς εισήγησή μας η χωρίς άλλη καθυστέρηση μείωση της προεδρικής φρουράς κατά τον προσήκοντα βαθμό ώστε να υπάρξει και η ανάλογη (σημαντική) εξοικονόμηση κρατικών πόρων.

5.       Οι εργασίες συντήρησης και ανακαίνισης στην προεδρική κατοικία στον 1ο όροφο του Προεδρικού Μεγάρου.

5.1     Εργασίες που εκτελέστηκαν στο πλαίσιο της σύμβασης αρ. ΔΘΓ13/2022 – Ενεργειακή Αναβάθμιση του Προεδρικού Μεγάρου της Κυπριακής Δημοκρατίας

Στο πλαίσιο της σύμβασης αυτής υποβλήθηκαν 2 εισηγητικές εκθέσεις αλλαγών για το συνολικό ποσό των €85.954,89 συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ [(€6.231,00 + €66.000,00) συν ΦΠΑ]. Οι εργασίες που εκτελέστηκαν στο πλαίσιο των αλλαγών αυτών αφορούσαν την προεδρική κατοικία αλλά και άλλους χώρους του Προεδρικού Μεγάρου. Για την προεδρική κατοικία το κόστος των δύο αυτών αλλαγών ήταν της τάξης των €39.000 συν ΦΠΑ και αφορούσετοποθέτηση νέας ταπετσαρίας και νέες ψευδοροφές με φωτιστικά σημεία σε κάποιους χώρους, ανακαίνιση χώρου υγιεινής επισκεπτών κ.λπ. 

Οι αλλαγές που περιλαμβάνονταν στις δύο εισηγητικές εκθέσεις εγκρίθηκαν, η μεν πρώτη από τον Συντονιστή του Έργου, η δε δεύτερη από την Τμηματική Επιτροπή Αλλαγών και Απαιτήσεων (ΤΕΑΑ), με βάση τις πρόνοιες του άρθρου 72(1)(ε) του περί της Ρύθμισης των Διαδικασιών Σύναψης Δημοσίων Συμβάσεων και για Συναφή Θέματα Νόμου (Ν.73(I)/2016), το οποίο αφορά τροποποιήσεις σε εργασίες που προβλέπει η σύμβαση. Αν, για παράδειγμα, η αναθέτουσα αποφασίσει ότι υπάρχει ανάγκη τροποποίησης στο φωτοβολταϊκό σύστημα το οποίο ήδη προβλέπει η σύμβαση, τότε η τροποποίηση αυτή εμπίπτει στις πρόνοιες του άρθρου 72(1)(ε) και εγκρίνεται, υπό τις προϋποθέσεις που τίθενται στο άρθρο αυτό, από τον Συντονιστή, ή την ΤΕΑΑ, ή την Κεντρική Επιτροπή Αλλαγών και Απαιτήσεων (ΚΕΑΑ), ανάλογα με το ύψος της αλλαγής, όπως αυτό ορίζεται σε σχετικούς Κανονισμούς (ΚΔΠ138/2016).

Ωστόσο, στην προκειμένη περίπτωση, δεν επρόκειτο για τροποποιήσεις σε αρχικώς προβλεπόμενες εργασίες, αλλά για πρόσθετες εργασίες που δεν προβλέπονταν στη σύμβαση. Σε αυτή την περίπτωση, κατάλληλη νομική βάση για εξέταση του ενδεχομένου ανάθεσης των πρόσθετων εργασιών στον ίδιο ανάδοχο είναι το άρθρο 72(1)(β) το οποίο αφορά τις εξής περιπτώσεις:

«Για συμπληρωματικά έργα, υπηρεσίες ή προμήθειες από τον ανάδοχο στον οποίο αρχικά ανατέθηκε η σύμβαση, τα οποία έχουν καταστεί απαραίτητα και δεν περιλαμβάνονταν στην αρχική σύμβαση, όταν η αλλαγή αναδόχου:

(i) Δεν μπορεί να γίνει για οικονομικούς ή τεχνικούς λόγους, ιδίως, για απαιτήσεις εναλλαξιμότητας ή διαλειτουργικότητας με τον υφιστάμενο εξοπλισμό, τις υπηρεσίες ή τις εγκαταστάσεις που αποκτήθηκαν με την αρχική σύμβαση, και

(ii) θα συνεπαγόταν σημαντική αναστάτωση ή ουσιαστική επικάλυψη δαπανών για την αναθέτουσα αρχή.»

Ενώ δε, όπως αναφέρεται πιο πάνω, οι τροποποιήσεις με βάση το άρθρο 72(1)(ε) εγκρίνονται από τον Συντονιστή, ή την ΤΕΑΑ, ή την ΚΕΑΑ, ανάλογα με το ύψος της αλλαγής, η ανάθεση πρόσθετων εργασιών με βάση το άρθρο 72(1)(β) γίνεται μόνο από την ΚΕΑΑ. Συνεπώς, ο Συντονιστής και η ΤΕΑΑ δεν είχαν εξουσία έγκρισης των δύο εκθέσεων αλλαγών, αλλά αυτές θα έπρεπε να είχαν σταλεί στην ΚΕΑΑ. Τούτο μάλιστα υποδείχθηκε στην ΤΕΑΑ από τον εκπρόσωπο της Διεύθυνσης Ελέγχου του Υπουργείου Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων (ΥΜΕΕ) ο οποίος συμμετείχε υπό το καθεστώς του παρατηρητή, πλην όμως αυτό αγνοήθηκε.

Ακόμη όμως και να πίστευε η ΤΕΑΑ ότι η αλλαγή μπορούσε να εγκριθεί με βάση το άρθρο 72(1)(ε), και πάλιν δεν θα είχε αρμοδιότητα αφού η αξία της αλλαγής στη δεύτερη εισηγητική έκθεση ήταν €66.000 και συνεπώς υπερβαίνει το όριο εξουσίας της ΤΕΑΑ (€60.000).

Στη βάση των πιο πάνω, οι εγκρίσεις των αλλαγών των δύο εισηγητικών εκθέσεων από το Συντονιστή και την ΤΕΑΑ του ΤΔΕ δεν ήταν σύννομες και δόθηκαν καθ’ υπέρβαση εξουσίας, αφού αρμόδιο όργανο για την έγκρισή τους θα ήταν η ΚΕΑΑ και όχι το ίδιο το Τμήμα.

Η εκ των υστέρων, και αφότου η Υπηρεσία μας ανέδειξε το θέμα, αποστολή από το ΤΔΕ της ήδη εγκεκριμένης εισηγητικής έκθεσης στην ΚΕΑΑ και η καλυπτική έγκρισή της από την ΚΕΑΑ στις 26.7.2023, επίσης δεν ήταν σύννομη, αφού έγινε και αυτή καθ’ υπέρβαση εξουσίας, της ΚΕΑΑ αυτή τη φορά, δεδομένου ότι με βάση τους σχετικούς Κανονισμούς (ΚΔΠ138/2016) δεν επιτρέπεται η έγκριση αλλαγής που έχει έστω και μερικώς πραγματοποιηθεί. Αυτός είναι και ο λόγος που η αιτιολογία που δόθηκε, πως μέρος των εργασιών (παραμένουν αυτές εκτός Προεδρικής Κατοικίας, στο ισόγειο του Προεδρικού Μεγάρου) δεν είχε ακόμα εκτελεσθεί από τον Ανάδοχο, δεν αλλάζει το  γεγονός ότι οι οδηγίες είχαν ήδη δοθεί και οι εργασίες μερικώς (έστω κατά το ήμισυ) είχαν ήδη εκτελεστεί.

5.2     Εργασίες που εκτελέστηκαν από το Τμήμα Δημοσίων Έργων και Τμήμα Ηλεκτρομηχανολογικών Υπηρεσιών (ΤΗΜΥ) μέσω αγορών με συνοπτικές διαδικασίες και με συνεργεία αυτεπιστασίας.

Πέραν των πιο πάνω πρόσθετων εργασιών, που εκτελέστηκαν ως τροποποιήσεις στο πλαίσιο της σύμβασης αρ. ΔΘΓ13/2022 – Ενεργειακή Αναβάθμιση του Προεδρικού Μεγάρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, στην προεδρική κατοικία στον 1ο όροφο του Προεδρικού Μεγάρου εκτελέστηκαν εργασίες από το ΤΔΕ και ΤΗΜΥ μέσω αγορών με συνοπτικές διαδικασίες ή μέσω υφιστάμενων προσφορών “running contracts”, και με συνεργεία αυτεπιστασίας. Οι εργασίες που εκτέλεσε το ΤΔΕ αφορούσαν οικοδομικές και ξυλουργικές εργασίες σε υπνοδωμάτια και χώρους υγιεινής με συνολικό κόστος €66.000 συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ και οι εργασίες που εκτέλεσε το ΤΗΜΥ αφορούσαν προμήθεια ειδών υγιεινής, αναβάθμιση ηλεκτρολογικών και τηλεπικοινωνιακών εγκαταστάσεων κ.λπ., με συνολικό κόστος €32.000 συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ.

5.3     Λαμβάνοντας υπόψη ότι παράλληλα με τις εργασίες που έγινανστην προεδρική κατοικία στον 1ο όροφο, έγιναν και κάποιες εργασίες σε άλλους χώρους, παρατίθεται πιο κάτω το συνολικό κόστος των εργασιών που έγιναν στο Προεδρικό Μέγαρο (δεν περιλαμβάνονται οι εργασίες που προβλέπονται στη σύμβαση αρ. ΔΘΓ13/2022 – Ενεργειακή Αναβάθμιση).

Σημείωση: Όλα τα ποσά συμπεριλαμβάνουν ΦΠΑ

5.4.    Με βάση το άρθρο 90(2) του περί της Ρύθμισης των Διαδικασιών Σύναψης Δημοσίων Συμβάσεων και για Συναφή Θέματα Νόμου (Ν.73(I)/2016), «οι αναθέτουσες αρχές δεν επιτρέπεται να προβαίνουν σε κατάτμηση των συμβάσεων με σκοπό την ευνοϊκή εφαρμογή των διατάξεων του παρόντος άρθρου», δηλαδή δεν είναι επιτρεπτή η κατάτμηση ώστε να χρησιμοποιηθούν οι συνοπτικές διαδικασίες.

Στη βάση τούτου, θεωρούμε ότι τα Τμήματα του ΥΜΕΕ (ΤΔΕ και ΤΗΜΥ), που είχαν την ευθύνη εκτέλεσης των εργασιών, δεν ακολούθησαν, ως όφειλαν, πιστά τη νομοθεσία δημοσίων συμβάσεων. Αντίθετα κατέτμησαν τις εργασίες ώστε να χρησιμοποιήσουν είτε τις συνοπτικές διαδικασίες, είτε τις συμφωνίες τύπου ‘running contracts’, είτε με αλλαγές στο υφιστάμενο συμβόλαιο ενεργειακής αναβάθμισης οι οποίες δεν έτυχαν νομότυπα και έγκαιρα της έγκρισης του αρμόδιου οργάνου.

Επίσης, η ανάθεση συμπληρωματικών εργασιών, ως οι πρόσθετες εργασίες της υπό αναφορά εισηγητικής έκθεσης, με βάση το άρθρο 72(1)(β) γίνεται μόνο από την ΚΕΑΑ η οποία είναι το μόνο αρμόδιο όργανο για τις περιπτώσεις αυτές, νοουμένου όμως ότι οι εισηγητικές εκθέσεις της υποβληθούν έγκαιρα, αφού η ΚΕΑΑ δεν νομιμοποιείται να εγκρίνει εκ των υστέρων εργασίες χωρίς να πληρούνται οι συγκεκριμένες προϋποθέσεις του Κανονισμού 19.3 της Κ.Δ.Π.138/2016. Η αναφορά μας αυτή δεν σημαίνει ότι, αν οι εισηγητικές εκθέσεις είχαν υποβληθεί εγκαίρως στην ΚΕΑΑ, θα μπορούσε νόμιμα να είχε εγκριθεί.

Σημειώνουμε ωστόσο ότι, σε ό,τι αφορά στην αναγκαιότητα των υπό αναφορά, εκτός του αρχικού συμβολαίου, εργασιών, η Υπηρεσία μας δεν έχει εντοπίσει εργασίες που θεωρεί ότι δεν έπρεπε να είχαν εκτελεστεί.

Αυτό που αναδεικνύουμε είναι ότι:

(α)     η συνολική εργασία συντήρησης και ανακαίνισης της προεδρικής κατοικίας στον 1ο όροφο του Προεδρικού Μεγάρου, ύψους της τάξης των €150.000, θα έπρεπε να είχε περιληφθεί ρητά στο Επεξηγηματικό Υπόμνημα του κρατικού προϋπολογισμού, ή σε συμπληρωματικό Προϋπολογισμό, ώστε να τύχει έγκρισης από τη Βουλή των Αντιπροσώπων,

(β)     η εργασία αυτή θα έπρεπε να είχε προσφοροδοτηθεί από το ΤΔΕ και να ανατεθεί σε εργολάβο που θα επιλεγόταν μέσω ανοικτών διαδικασιών, σύμφωνα με την περί δημοσίων συμβάσεων νομοθεσία, και

(γ)     οι πολύ περιορισμένες εργασίες, που θα έπρεπε εξ ανάγκης να είχαν ανατεθεί στον ανάδοχο της σύμβασης που αφορά στην Ενεργειακή Αναβάθμιση, θα έπρεπε να είχαν προωθηθεί από το ΤΔΕ προ της έκδοσης των οδηγιών εκτέλεσής τους για έγκριση από την ΚΕΑΑ (αυτό αφορά μόνο τις εργασίες των οποίων η ανάθεση σε διαφορετικό εργολάβο θα συνεπαγόταν σημαντική αναστάτωση ή ουσιαστική επικάλυψη δαπανών για την αναθέτουσα αρχή).