Της Μιράντας Λυσάνδρου
Με τεράστια ανακούφιση υποδέχτηκε η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και οι
καταναλωτές στην Κύπρο, την απόφαση που έλαβε η ΡΑΕΚ το βράδυ της
περασμένης Τρίτης σε σχέση με το μεγαλεπήβολο έργο ηλεκτρικής διασύνδεσης Κύπρου - Κρήτης. Η ΡΑΕΚ απέρριψε τα αιτήματα του Ανεξάρτητου Διαχειριστή Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΔΜΗΕ) για προνομιακή μεταχείριση μέσα από την παροχή περισσότερων κινήτρων που θα βελτίωναν την αποδοτικότητα του έργου και θα μείωναν το επενδυτικό ρίσκο. Αντιθέτως, ο φορέας υλοποίησης δέχτηκε μία ψυχρολουσία μετά την ανακοίνωσή του που προηγήθηκε αυτής της ΡΑΕΚ αυθημερόν, για τις θετικές ρυθμιστικές αποφάσεις της αντίστοιχης ελληνικής Ρυθμιστικής Αρχής που άνοιγαν τον δρόμο για να αρθούν οι όποιες επιφυλάξεις των δυνητικών επενδυτών και θα «ξεκλείδωνε» η κατασκευή του έργου…
ΤΑ ΚΙΝΗΤΡΑ ΠΟΥ ΕΔΩΣΕ Η ΚΔ ΓΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΑΓΩΓΟΥ
Η απόφαση της ΡΑΕΚ, που χάλασε την πανηγυρική διάθεση στον ΑΔΜΗΕ,
λήφθηκε με καθαρά τεχνοκρατικά κριτήρια, επιβεβαιώνοντας την περιρρέουσα ανησυχία σε σχέση με τα οφέλη της επένδυσης, τις αβεβαιότητες που εμπεριέχει το έργο, τον αντίκτυπό του στο κόστος του ηλεκτρισμού και στην τοπική αγορά ενέργειας. Ανησυχίες που είχαν ήδη δημιουργήσει στην Κύπρο ένα εχθρικό κλίμα για τον υποθαλάσσιο αγωγό σε διάφορα επίπεδα. Ήταν μια απόφαση δύσκολη δεδομένου ότι πρόκειται για ένα Έργο Κοινού Ενδιαφέροντος για την Ευρώπη, που ως τέτοιο έλαβε χορηγία €658 εκατ. και παράλληλα είχε, τουλάχιστον μέχρι σήμερα, την πολιτική στήριξη από την Κυπριακή Δημοκρατία. Προικοδοτήθηκε από το κυπριακό δημόσιο με μία δέσμευσή να χορηγήσει ή να επενδύσει €100 εκατ., κι επιπλέον με μία σύμβαση για παραχώρηση γης για την κατασκευή των έργων υποδομής, για τα οποία εκδόθηκαν οι πολεοδομικές άδειες από το 2019. Ο ΑΔΜΗΕ είχε επίσης στη φαρέτρα του τις συμφωνίες που έγιναν το 2017 μεταξύ των ρυθμιστικών αρχών Ελλάδος και Κύπρου σε σχέση με τον διασυνοριακό επιμερισμό του κόστους. Το γνωστό 63-37% το οποίο ζητούσε τώρα ρυθμιστικές αποφάσεις για να λαμβάνει πληρωμές πριν ακόμη τεθεί σε λειτουργία η διασύνδεση και πριν από το στάδιο της κατασκευής. Ζητούσε να πληρώνεται από 1.1.2025 με ένα ποσό γύρω στα €70-€100 εκατ. το έτος το οποίο θα κάλυπτε κεφαλαιουχικές ανάγκες. Χωρίς ωστόσο αυτοί που θα πλήρωναν, οι Κύπριοι καταναλωτές μέσω των λογαριασμών ρεύματος, να έχουν μετοχές στο έργο. Η άρνηση της ΡΑΕΚ στον ΑΔΜΗΕ να πληρωθεί προκαταβολικά στηρίχθηκε στο γεγονός ότι όλα τα έργα της ενέργειας πρώτα ολοκληρώνονται και μετά εισπράττουν την απόδοσή τους.
Ο ΑΔΜΗΕ ΓΝΩΡΙΖΕ ΤΑ ΡΙΣΚΑ ΟΤΑΝ ΑΝΑΛΑΜΒΑΝΕ
Η ΡΑΕΚ επικεντρώθηκε επίσης στο γεγονός ότι ο ΑΔΜΗΕ ήξερε καλά τι αγόραζε όταν έδινε €50 εκατ. ευρώ στον κυπριακό φορέα υλοποίησης για να πάρει τα δικαιώματα της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κύπρου - Κρήτης.
Συγκεκριμένα ένα εξασφαλισμένο έργο με υψηλή απόδοση πέραν του 8% και πλήρως αδειοδοτημένο από τις κυπριακές αρχές. Γνώριζε όμως και τις αβεβαιότητες και τα ρίσκα που αναλάμβανε: Πρώτον ένα περίπλοκο τεχνικά έργο. Σημειώνεται ότι ακόμα δεν έχει ξεκινήσει η χαρτογράφηση του βυθού προκειμένου να επιλεγεί η βέλτιστη διαδρομή για το υποθαλάσσιο καλώδιο.
Και δεύτερον τις δυσκολίες για να εξεύρει επενδυτές και δάνεια.
ΑΝΗΣΥΧΙΕΣ ΜΕΝ ΚΑΙ ΔΕ ΓΙΑ ΕΡΓΟ
Με την απόφασή της η ΡΑΕΚ έχει δημιουργήσει μία ευφορία στους πολέμιους του, ότι το έργο βαίνει προς ναυάγιο. Αυτό επιβεβαίωσε αργά χθες το απόγευμα ο Πρόεδρος του ΑΔΜΗΕ Μάνος Μανουσάκης . «Αν η απόφαση δεν αλλάξει τις αμέσως επόμενες ημέρες», είπε, το έργο θα σταματήσει». Πρόσθεσε, ότι ο ΑΔΜΗΕ έχει την οικονομική ευρωστία να κατασκευάσει το έργο, αλλά υπό τα δεδομένα της ρυθμιστικής απόφασης κανένας επενδυτής δε θα γινόταν μέτοχος. Υπενθυμίζουμε πως επενδυτές από Γαλλία, ΗΠΑ, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και Ισραήλ, καθώς επίσης τραπεζικά ιδρύματα από Ελλάδα και Κύπρο μελετούσαν κατά πόσο θα έδιναν ψήφο εμπιστοσύνης στο έργο.
ΟΙ ΕΝΔΟΙΑΣΜΟΙ ΚΕΡΑΥΝΟΥ
Όσον αφορά στους Κυπρίους είχαν ήδη αποφασίσει. Είχαν βάλει Χ. Η κοινή
γνώμη άκουγε για επιβάρυνση μέσα από τους λογαριασμούς ρεύματος και έτρεμε όσο κι αν ο ΑΔΜΗΕ προσπαθούσε να πείσει πως δεν θα υπερέβαιναν τα €30-€40 το χρόνο για ένα μέσο νοικοκυριό και πως αυτό το ποσό θα ήταν πολύ μικρό μπροστά στο ετήσιο όφελος των €425 όταν θα ξεκινούσε η λειτουργία του καλωδίου.
ΤΑ ΕΓΓΡΑΦΑ ΠΟΥ ΖΗΤΗΘΗΚΑΝ ΚΑΙ ΔΕΝ ΔΟΘΗΚΑΝ
Ο Υπουργός Οικονομικών είχε εκφράσει δυσαρέσκεια για τον ΑΔΜΗΕ. Ήρθε, λέει με μία βαλίτσα γεμάτη υποσχέσεις, όχι όμως βεβαιώσεις. Παρουσίασε
αποσπασματικά τη μελέτη πριν ολοκληρωθεί και σημαντικά έγγραφα όπως η
υποβλήθηκαν. Ακόμη και σήμερα κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί στον Μάκη
Κεραυνό ότι αν επενδυθούν €100 εκατ. από την Κυπριακή Δημοκρατία, μέχρι να ολοκληρωθούν οι υποδομές, αν ολοκληρωθούν, αμφιβολία που έχει και η ΡΑΕΚ, η Κυπριακή Δημοκρατία θα συνεχίσει να αντιπροσωπεύεται με το 33,3% του μετοχικού κεφαλαίου έχοντας ανάλογο έλεγχο στην εταιρική διακυβέρνηση. Λογικός συλλογισμός δεδομένου ότι το κόστος εκτοξεύθηκε τους τελευταίους μήνες από το 1,5 δις σε 1,9 δις και ο κίνδυνος να αυξηθεί ακόμη περισσότερο αγγίζοντας τα 2,1 δις ευρώ είναι υπαρκτός κίνδυνος λόγω των δυσκολιών για ανάπτυξη του καλωδίου σε βάθη 3.000 μέτρων.
ΓΙΑΤΙ Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΩΝ ΚΙΝΕΖΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΖΕΙ ΤΟΝ ΥΠ. ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ;
Ο Υπουργός Ενέργειας ήταν λιγότερο επιφυλακτικός. Είχε πειστεί ότι το υποθαλάσσιο καλώδιο θα είναι προς όφελος των καταναλωτών, των
παραγωγών ηλεκτρισμού και της χώρας γιατί:
- Το κόστος μεταφοράς δεν θα είναι απαγορευτικό για την εισαγωγή φθηνού ρεύματος, κυρίως αιολικού, κατά τις ώρες που δεν θα παράγουν τα φωτοβολταϊκά στην Κύπρο.
- Δεύτερον, κατά τη διάρκεια της ημέρας η περίσσεια ενέργειας από ΑΠΕ αλλά και τους συμβατικούς σταθμούς στην Κύπρο, υπό την προϋπόθεση ότι θα εισαχθεί το φυσικό αέριο, θα μπορεί να «φεύγει» προς ευρωπαϊκές χώρες.
- Τα πιο πάνω οφέλη θα είναι πολλαπλάσια όταν λειτουργήσει το ηλεκτρικό καλώδιο Κύπρου - Ισραήλ.
Το μόνο που κρατούσε πίσω το Υπουργείο Ενέργειας είναι η συμμετοχή κινεζικής εταιρείας στον ΑΔΜΗΕ με ποσοστό 24% λόγω της κακής συνεργασίας με τον άλλο κινεζικό κολοσσό που κατασκευάζει τις υποδομές υποδοχής φυσικού αερίου στο Βασιλικό.
ΟΙ ΑΝΗΣΥΧΙΕΣ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ
Οι παραγωγοί ενέργειας στην Κύπρο είναι αυτοί που είχαν εκφράσει τις μεγαλύτερες επιφυλάξεις για το έργο. Ανοικτά εναντίον του υποβρύχιου ηλεκτρικού καλωδίου τοποθετήθηκε η Cyfield, η οποία κατασκευάζει τον πρώτο ιδιωτικό συμβατικό σταθμό ενέργειας στην Κύπρο. ισχύος 260 MW και κόστους πέραν των €350 εκατ. Θεωρεί ότι με τον Great Sea Interconnector oι καταναλωτές δεν θα ωφεληθούν δραστικά οι επενδύσεις στον τομέα της ενέργειας θα σταματήσουν, η τοπική παραγωγή της Κύπρου θα μειωθεί και οι πράσινοι στόχοι δεν θα επιτευχθούν ποτέ».
Η ΑΗΚ, παραδόξως, δεν έχει ακόμη τοποθετηθεί επίσημα. Σκόπευε να βγει σε προσφορές για συμβούλους και μετά να ζυγίσει τα νέα δεδομένα.
Οι μεγάλοι παραγωγοί ΑΠΕ σε δική τους παρέμβαση έκαναν λόγο για στραγγαλισμό της εγχώριας αγοράς. Υποστήριξαν ότι ο ΑΔΜΗΕ προτείνει είναι να γίνει ο κύριος προμηθευτής ηλεκτρισμού στην Κύπρο από πηγές παραγωγής της Ελλάδας και να μετατρέψει την ντόπια παραγωγή σε εφεδρική. Κάτι που σημαίνει καταστροφή των τοπικών επενδύσεων συμπεριλαμβανομένων αυτών της ΑΗΚ, εκτροχιασμό των στόχων για πράσινη μετάβαση, εκμηδενισμό της αξίας της επένδυσης των €700 εκατ. για τερματικό φυσικού αερίου και παραχώρηση της ενεργειακής κυριαρχίας της Κυπριακής Δημοκρατίας.
ΜΕΛΕΤΗ ΚΟΣΤΟΥΣ ΟΦΕΛΟΥΣ
Στο μεταξύ ο κ. Μανουσάκης είχε προλάβει να ανακοινώσει ότι στις 11 Ιουλίου θα βρίσκεται στην Κύπρο για να παραδώσει την επικαιροποιημένη μελέτη κόστους οφέλους, με βάση την οποία η Κυπριακή Δημοκρατία θα ελάμβανε την απόφαση αν θα επενδύσει €100 εκατ. ή όχι στο έργο. Προς το παρόν δεν έχει ανακοινωθεί οποιαδήποτε αλλαγή στο πρόγραμμα της επίσκεψης του κ. Μανουσάκη.
