Η νέα διακυβέρνηση Τραμπ δεν αναμένεται να επηρεάσει τις καλές σχέσεις που έχουν δημιουργηθεί τα τελευταία χρόνια ανάμεσα σε Κύπρο και ΗΠΑ, αναφέρει η Ερατώ Κοζάκου-Μαρκουλλή, εκτιμώντας πως ο στρατηγικός διάλογος που άρχισε μεταξύ των δύο χωρών θα συνεχιστεί κανονικά.

Παρόλα αυτά, μιλώντας στο Alphanews.Live η πρώην Υπουργός Εξωτερικών θέτει ερωτηματικά σε σχέση με τα όσα συζήτησαν στον Λευκό Οίκο, Μπάιντεν και Χριστοδουλίδης για την ασφάλεια και την άμυνα. Ζητά, μάλιστα, δυναμική εμπλοκή των ΗΠΑ στις διεργασίες που γίνονται για λύση του Κυπριακού.

Κάνοντας τις δικές της εκτιμήσεις για τη νέα διακυβέρνηση του Ντόναλτ Τραμπ, η Ερατώ Κοζάκου-Μαρκουλλή μιλά για μια ακόμα πιο ριζοσπαστική ατζέντα που πρόκειται να ακολουθήσει ο Ρεπουμπλικάνος Πρόεδρος, με σαρωτικές αλλαγές στις πολιτικές που εφάρμοσε η διακυβέρνηση Μπάιντεν. Αποτιμά, ακόμη, τον ρόλο που αναμένεται να διαδραματίσει ο νέος Πλανητάρχης στους συνεχιζόμενους πολέμους σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή.

Πως κρίνετε την σαρωτική, εκλογική νίκη του Ντόναλτ Τραμπ για την προεδρία των ΗΠΑ;

Παρακολουθούσα από πολύ κοντά, μέσω των Αμερικανικών Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, όλες τις προεκλογικές δημοσκοπήσεις, αναλύσεις και εκτιμήσεις και λόγω της εγγύτητας των ποσοστών των δύο υποψηφίων ήμουν προετοιμασμένη για οποιοδήποτε αποτέλεσμα. Όμως, δεν ανέμενα μια τόσο μεγάλη πλειοψηφία τόσο όσο αφορά τον αριθμό των εκλεκτόρων και της λαϊκής ψήφου, όσο και την πλειοψηφία στη Γερουσία και κατά πάσαν πιθανότητα και στη Βουλή. Έγιναν σοβαρά λάθη εκ μέρους των Δημοκρατικών και ιδίως εκ μέρους του Προέδρου Μπάιντεν, ο οποίος κατά την άποψη μου θα έπρεπε είτε να μην είχε υποβάλει υποψηφιότητα, είτε να αποσυρθεί πολύ νωρίτερα. Ο Ντόναλντ Τράμπ είχε στη διάθεση του σχεδόν δύο χρόνια προετοιμασίας για αυτή την εκλογική μάχη και πολλά εκατομμύρια για την προεκλογική του εκστρατεία, ενώ η Κάμαλα Χάρις μόνο 100 μέρες και κάτω από πολύ δύσκολες και άνισες συνθήκες. Οι δύο πιο αποφασιστικοί παράγοντες που έκριναν και το αποτέλεσμα ήταν κατά την άποψη μου η απογοήτευση που υπάρχει, σε ένα μεγάλο όπως φαίνεται ποσοστό Αμερικανών, για τα θέματα της οικονομίας και ιδιαίτερα το κόστος ζωής, κυρίως όμως οι φόβοι που καλλιεργήθηκαν με ένα καθαρά λαϊκίστικο τρόπο, για το θέμα της παράνομης μετανάστευσης. Αυτό το τελευταίο δεν είναι καθαρά Αμερικανικό φαινόμενο, αλλά μια επαναλαμβανόμενη τάση σε πολλές χώρες, για επικράτηση ακροδεξιών και «πατριωτικών» κινημάτων, που επενδύουν στους φόβους και την ανασφάλεια των πολιτών για τα θέματα της μετανάστευσης.

Θεωρείτε πως θα δούμε μια διαφορετική διακυβέρνηση Τραμπ σε σχέση με την πρώτη θητεία του Ρεπουμπλικανού πρόεδρου;

Πολύ φοβάμαι ότι η νέα διακυβέρνηση Τραμπ θα έχει μια ακόμα πιο ριζοσπαστική ατζέντα, με πολλές σαρωτικές αλλαγές στις πολιτικές που εφαρμόστηκαν κατά την τετραετή διακυβέρνηση Μπάιντεν, ιδιαίτερα όσο αφορά την μεταναστευτική πολιτική, που θα αποτελέσει και την προτεραιότητα του εκλεγμένου Προέδρου, την απόσυρση από την συμφωνία των Παρισίων για το κλίμα και αυξημένες επενδύσεις στην παραγωγή ορυκτών καυσίμων, καθώς και ανατροπές στα θέματα πολλών κοινωνικών παροχών, κυρίως στον τομέα της υγείας. Όσο αφορά την εξωτερική πολιτική, θα δούμε πιστεύω μια διαφορετική και περαιτέρω ενίσχυση της άμυνας των ΗΠΑ για αποτρεπτική ισχύ, πιο απαιτητική στάση έναντι των συμμάχων τους στο ΝΑΤΟ για δικαιότερο καταμερισμό των στρατιωτικών δαπανών, ριζοσπαστικές πολιτικές στο εμπόριο, με αυξήσεις δασμών που θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν αλυσιδωτές συνέπειες σε παγκόσμιο επίπεδο, ιδιαίτερα όσο αφορά τις σχέσεις με την Κίνα, περαιτέρω υπονόμευση διεθνών οργανισμών, αλλά και συμφωνιών στις οποίες οι ΗΠΑ είναι συμβαλλόμενο μέρος, κ.α.

Πιστεύετε ότι  ο Τραμπ θα παρέμβει για να τερματιστούν οι πόλεμοι σε Μέση Ανατολή και Ουκρανία;

Ο εκλεγμένος Πρόεδρος Τραμπ είχε επανειλημμένα δηλώσει καθόλη την προεκλογική του εκστρατεία ότι θα δώσει έμφαση στον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, χωρίς να διαφαίνεται μέχρι στιγμής με ποιο τρόπο θα το πετύχει. Ενώ αρνήθηκε να δεσμευτεί να στείλει περισσότερη βοήθεια στην Ουκρανία, το πιο πιθανό είναι να επενδύσει σε επίτευξη συμφωνίας για εκεχειρία και έναρξη διαπραγματεύσεων, με ισχυρή Αμερικανική παρέμβαση, μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας, σε πρώτο στάδιο εκ του σύνεγγυς. Επικρατεί μια μεγάλη αβεβαιότητα όσο αφορά την επιτυχία μιας τέτοιας προσπάθειας και τον ρόλο που θα διαδραματίσει η Ευρωπαϊκή Ένωση και ίσως και η Τουρκία, που προαλείφεται για ρόλο μεσολαβητή, σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Όσο αφορά το Ισραήλ και την Μέση Ανατολή, πολύ φοβάμαι ότι ο Τραμπ στη δεύτερη του θητεία θα δώσει λευκή επιταγή και ένα ξεκάθαρο πράσινο φως στον Πρωθυπουργό Νετανιάχου για να ολοκληρώσει τους στόχους του εναντίον της Χαμάς, της Χεζμπολάχ και του Ιράν, με επέκταση των πολεμικών επιχειρήσεων στη Γάζα, στη Δυτική Όχθη και τον Λίβανο και κλιμάκωση της στρατιωτικής εμπλοκής εναντίον του Ιράν. Ένα είναι βέβαιο κατά την άποψη μου, ότι μια δεύτερη θητεία Τραμπ θα είναι σε μεγάλο βαθμό απρόβλεπτη και με πολλές εκπλήξεις, ίσως όχι προς το θετικότερο, ιδιαίτερα όσο αφορά τις δύο αυτές ανελέητες συγκρούσεις που έχουν προκαλέσει τόσο τεράστιες απώλειες σε ανθρώπινες ζωές και υλικές καταστροφές.

Υπό την προεδρία του Τζο Μπάιντεν η διμερής συνεργασία Κύπρου – ΗΠΑ βελτιώθηκε και ενισχύθηκε σημαντικά. Βρισκόμαστε μάλιστα στο «κατώφλι» του να εγκριθεί το σχέδιο κατάργησης βίζας για Κύπριους πολίτες που ταξιδεύουν στις ΗΠΑ.  Θεωρείται πως οι καλές σχέσεις που έχουν δημιουργηθεί θα επηρεαστούν με τη νέα Κυβέρνηση Τραμπ;

Έχω την άποψη ότι ο στρατηγικός διάλογος της Κυπριακής Δημοκρατίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες, που ξεκίνησε επίσημα στις 23 Οκτωβρίου 2024, θα συνεχιστεί κανονικά σε όλους τους τομείς. Η διεθνής και περιφερειακή συνεργασία, η διαχείριση κρίσεων και η επιβολή του νόμου, η ενεργειακή ασφάλεια, ο πολιτισμός, η εκπαίδευση, η καινοτομία και η τεχνολογία, το εμπόριο και οι επενδύσεις, και οι σχέσεις μεταξύ των λαών, αποτελούν τομείς που δυνητικά θα επιφέρουν αμοιβαίο όφελος στις δύο χώρες κάτω από την οποιαδήποτε διακυβέρνηση των ΗΠΑ, Δημοκρατική ή Ρεπουμπλικανική. Τολμώ, μάλιστα, να πω ότι σε ορισμένους τομείς υπάρχει και αισθητό όφελος για τον στρατηγικό σύμμαχο των ΗΠΑ, το Ισραήλ και αυτό είναι κάτι για το οποίο θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί, θέτοντας πάνω απ’ όλα τα δικά μας συμφέροντα, ιδιαίτερα με προτεραιότητα την επίλυση του Κυπριακού. Όσο αφορά στην διαδικασία για την κατάργηση θεωρήσεων για Κύπριους πολίτες που ταξιδεύουν στις ΗΠΑ, που αντιλαμβάνομαι βρίσκεται στα τελικά στάδια, είναι βέβαιο ότι θα ολοκληρωθεί. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Κύπρος μαζί με την Βουλγαρία και την Ρουμανία είναι τα μόνα από τα κράτη μέλη της ΕΕ που ακόμα χρειάζονται θεώρηση για την είσοδο στις ΗΠΑ. Αυτή η στρέβλωση είναι επόμενο να διορθωθεί.  

Εκκρεμεί η συνεργασία σε σημαντικούς τομείς όπως η άμυνα και η ασφάλεια που εξαγγέλθηκαν στο πλαίσιο της συνάντησης Χριστοδουλίδη- Mπάιντεν στον Λευκό Οίκο. Νομίζετε ότι θα υλοποιηθούν οι εξαγγελίες;

Δυστυχώς δεν υπάρχει η απαραίτητη διαφάνεια όσο αφορά το τί έχει συζητηθεί και αποφασιστεί κατά τη διάρκεια της συνάντησης Μπάιντεν-Χριστοδουλίδη στο Λευκό Οίκο, όσο αφορά τα θέματα της ασφάλειας και της άμυνας. Αυτά που έχουν δει το φως της δημοσιότητας, ιδιαίτερα οι πρόσφατες δηλώσεις του Προέδρου της Δημοκρατίας για παροχή μόνιμης στρατιωτικής παρουσίας στις ΗΠΑ στο αεροδρόμιο Ανδρέας Παπανδρέου, μου προκαλούν ιδιαίτερη ανησυχία. Έχω την εντύπωση ότι προχωρούμε σε σημαντικές στρατιωτικές παραχωρήσεις προς τους Αμερικανούς, που υποτίθεται θα αφορούν ανθρωπιστικής μορφής δράσεις, χωρίς να έχουμε ταυτόχρονα δέσμευση των ΗΠΑ ότι θα παρέμβουν αποφασιστικά για την επίλυση του Κυπριακού. Το ερώτημα που εγείρεται είναι προς τι η μόνιμη στρατιωτική παρουσία των Αμερικανών με πολεμικά αεροσκάφη και άλλους εξοπλισμούς, αν πρόκειται αποκλειστικά για χρήση τους σε ανθρωπιστικές δράσεις, για παράδειγμα εκκένωση πολιτών τους από εμπόλεμες περιοχές, κάτι που μέχρι σήμερα πραγματοποιούσαν από τα αεροπλανοφόρα τους στην περιοχή ή μέσω των Βρετανικών Βάσεων. Εκτιμώ ότι η μόνιμη στρατιωτική παρουσία των Αμερικανών θα εξελιχθεί σταδιακά σε μια πλήρη στρατιωτική βάση, με όλες τις πιθανές συνέπειες. Αν η στόχευση  όλων αυτών των ενεργειών που δρομολογούνται, και που εκτιμώ ότι θα συνεχιστούν και από την κυβέρνηση Τραμπ (γιατί είναι προς το συμφέρον κυρίως των ΗΠΑ), δεν είναι η επίλυση του Κυπριακού μέσα από μια ενεργότερη εμπλοκή των Αμερικανών, τελικά θα μας μείνει η διχοτόμηση και η περαιτέρω στρατιωτικοποίηση της Κύπρου, με παρουσία αμερικανικών στρατιωτικών δυνάμεων και εξοπλισμών στο νησί, που σίγουρα τα δικά τους συμφέροντα και των συμμάχων τους (βλέπε Ισραήλ) θα εξυπηρετούν.

Μετά την εκλογική νίκη του Ντόναλτ Τραμπ, ο Τούρκος Πρόεδρος έκανε λόγο για μια νέα σελίδα στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις. Ποια είναι η εκτίμηση σας;

 Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Πρόεδρος Ερντογάν θα καταβάλει μια τεράστια προσπάθεια για επαναπροσέγγιση με τον Πρόεδρο Τραμπ στη δεύτερη του θητεία και γι’ αυτό έσπευσε να είναι από τους πρώτους που τον συγχάρηκαν. Όμως πιστεύω ότι οι θέσεις του Τούρκου Προέδρου εναντίον του Ισραήλ και υπέρ της Χαμάς το τελευταίο διάστημα, έχουν δηλητηριάσει σε μεγάλο βαθμό την εμπιστοσύνη και το κλίμα στις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών και θα χρειαστεί μια πολύ μεγάλη προσπάθεια εκ μέρους της Τουρκίας για επούλωση αυτού του τραύματος. Δεν παύει βέβαια η Τουρκία να αποτελεί ένα σημαντικό σύμμαχο και στρατηγικό εταίρο των ΗΠΑ και η Τουρκία θα θελήσει από την αρχή να επενδύσει σε αυτή την προοπτική της περαιτέρω ενίσχυσης των σχέσεων μεταξύ των δύο κρατών. Θα είναι μια εξαιρετικά δύσκολη προσπάθεια, η οποία όμως θα επιχειρηθεί με την βοήθεια και των Οίκων Δημοσίων Σχέσεων/Λόμπυ που πληρώνει ακριβά η Τουρκία στις ΗΠΑ.

Θεωρείτε πως η αλλαγή κυβέρνησης στις ΗΠΑ θα επηρεάσει τη στάση της χώρας σε σχέση με το Κυπριακό;

Θεωρώ ότι η πάγια και συνεπής θέση των ΗΠΑ για στήριξη της λύσης του Κυπριακού στη βάση του συμφωνημένου πλαισίου της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα, θα παραμείνει, όπως παρέμεινε για πολλές δεκαετίες, τόσο κάτω από Δημοκρατικές διακυβερνήσεις όσο και Ρεπουμπλικανικές. Το ζητούμενο όμως είναι κατά πόσον θα δούμε μια ενεργότερη και πιο δυναμική εμπλοκή των ΗΠΑ για λύση του Κυπριακού. Δεν έχουμε δει δείγματα γραφής μέχρι σήμερα ούτε από την διακυβέρνηση Μπάιντεν, ούτε από τις δημόσιες τοποθετήσεις του εκλεγμένου Προέδρου ότι υπάρχει η οποιαδήποτε πρόθεση για μια ενεργότερη εμπλοκή των ΗΠΑ στο Κυπριακό. Δεν γνωρίζουμε, βέβαια, αν έχει ζητηθεί κάτι τέτοιο από πλευράς του Προέδρου Χριστοδουλίδη κατά την συνάντηση του με τον Αμερικανό Πρόεδρο. Ούτε αν θα γίνει η οποιαδήποτε προσπάθεια προς αυτή την κατεύθυνση στο επιτελείο μετάβασης του εκλεγμένου Προέδρου των ΗΠΑ. Είχα προτείνει στο παρελθόν στον Πρόεδρο Αναστασιάδη, μετά την ανάληψη της Προεδρίας από τον Πρόεδρο Biden, να ζητηθεί ο διορισμός Προεδρικού Απεσταλμένου εκ μέρους του Αμερικανού Προέδρου (όπως είχε γίνει στο παρελθόν με τον διορισμό του Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ για το Κυπριακό ή του Τζιόρτζ Μίτσελ στην περίπτωση του Βορειο-Ιρλανδικού). Δυστυχώς δεν λήφθηκε υπόψη ούτε τότε από τον Πρόεδρο Αναστασιάδη, ούτε τώρα από τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη. Πιστεύω ακράδαντα ότι μόνο μέσα από μια δυναμική παρέμβαση των ΗΠΑ θα μπορούσε να υπάρχει ελπίδα για ανατροπή της διχοτομικής πορείας του Κυπριακού.